Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1831

Antonio. Tooneelen uit Spanje. Uit het Hoogduitsch. Van V.A. Huber. Te Amsterdam, bij C.L. Schleijer. 1829. In gr. 8vo XXXVI en 330 bl. f 3-60.

Dit boek is toevallig te lang blijven liggen. Het had vroegere aankondiging verdiend. Vooraf gaat eene belangrijke Inleiding, die algemeene aanmerkingen over Spanje en het karakter der Spanjaarden behelst. ‘Mijn oogmerk,’ zegt de Schrijver, ‘is, enkel wezenlijkheid te schilderen. De personen, de karakters, de zeden, de meeningen, de driften, eindelijk de oorden, de gebouwen, van welke ik meer of min vlugtig geschetste, maar in allen geval getrouwe tafereelen den lezer aanbied, zijn alle die, welke ik zelf in Spanje gekend en gezien heb. De gebeurtenissen zijn die, van welke ik zelf ooggetuige was, of van welker omstandigheden ik door ooggetuigen onderrigt ben geworden. De eenigste vrijheid, welke ik daarbij nam, bestaat hierin, dat ik deze afzonderlijke beelden zoo verplaats, rangschik en met elkander vereenig, dat zij een luchtig geheel vormen, hetwelk door de daarin doorloopende lotgevallen van som-

[p. 314]

mige personen bijeen wordt gehouden.’ Voorts betuigt hij: ‘Van de wijs, waarop deze eerste proef door het lezende publiek ontvangen wordt, zal het afhangen, of zij door eene tweede zal gevolgd worden, in welke zich de afzonderlijke groepen meer tot een geheel zullen vormen.’ Wij hopen, dat genoegzame aftrek hiertoe moge aanmoedigen. Wij houden dit werk voor eene belangrijke bijdrage tot de kennis van het Spaansche volkskarakter, en de geschiedenis der laatste omwenteling in dat ongelukkig land. De geschetste Tooneelen hadden plaats in 1822 en 1823. Antonio, een Spaansche monnik, was het klooster ontweken, en in 1822 uit Frankrijk naar zijn vaderland teruggekeerd, zijnde toen vrijmetselaar en een liberaal, in den goeden zin des woords. Hij trok een gedeelte des lands door, en had velerlei ontmoetingen, die op eene onderhoudende wijze beschreven worden. Men leert er den Spanjaard uit kennen in zijn huiselijk en openbaar leven, in zijnen gezelligen omgang, in zijne godsdienstige en staatkundige denkwijze. Gunstiger, dan velen, denkt de Schrijver over Spanje, ofschoon hij geenszins de gebreken verzwijgt. Antonio hield zich eenigen tijd in Granada op. Dit gaf aanleiding, om eenige belangrijke gebouwen en opschriften van Moorschen oorsprong te vermelden. Vele bijzonderheden, door den Schrijver medegedeeld, hebben betrekking op de verdeeldheid tusschen Liberalen en Servilen. Het boek eindigt met de gevangenneming van riëgo, en met de opsluiting van antonio in de cel eens kloosters.

Dit lezende, en den veelvermogenden invloed eener sluwe Geestelijkheid opmerkende, beklaagt men de weldenkenden in Spanje, en verwondert zich geenszins, dat de zaken die wending hebben genomen, daar het zoogenaamde gezondheidscordon der Franschen met de priesterpartij tot één doel zamenwerkte, om namelijk het domme gemeen op te ruijen, en, met behulp van smokkelaars en roovers, de Constitutie omverre te werpen. Ook bij de jongste gebeurtenissen, ons vaderland betreffende, is het niet onbelangrijk, dit boek te lezen. Tot proeve deelen wij het volgende mede: Christoval had een jong Officier van de Constitutionelen vermoord, en, door de geregtsdienaren vervolgd wordende, zijne toevlugt in eene kerk genomen. Daar sprak pater francisco onder anderen tot hem: ‘Weet gij niet, dwaas! dat de Constitutie geene kerken als vrijplaatsen voor

[p. 315]

misdadigers erkent? Ja, zij zullen het heiligdom schenden, en u zelfs van onder het gewaad der Heilige Moeder Gods wegrukken. Die goddelooze vrijmetselaars! die ketters! die Joden! die atheïsten!’ - ‘Het zij zoo! het is dus gedaan,’ hernam christoval zuchtende; ‘maar vóór dat ik ga, hoogwaardige pater! verzoek ik u, mijns biecht te hooren, en mij de boete op te leggen, welke gij billijk zult oordeelen.’ - ‘Gij zijt een groot zondaar, mijn zoon! de heilige kerk kan u slechts onder deze voorwaarde vergiffenis schenken, dat gij u geheel aan haar en hare dienst wijdt.’ - ‘Hoe kan ik dit doen, hoogwaardig heer?’ - ‘Door hare vijanden te bestrijden en u met hare kampioenen te verbinden. Reeds te lang wordt onze allerheiligste godsdienst met voeten getrapt, onze allerheiligste kerk geschandvlekt en geplunderd, hare dienaars gehoond, vervolgd, beroofd - en door wien? door goddelooze liberalen, vrijmetselaars, atheïsten, die ons deze Constitutie, eene uitvinding van den Satan zelven, uit de hel medegebragt hebben. Vervloekt zijn zij en hun geslacht in eeuwigheid, amen!’ - Na eenige tegenbedenkingen van christoval, zegt de pater: ‘Doch genoeg daarvan! Hoor mij thans; ik zal u openhartig mijne meening zeggen. Wilt gij niet van de onzen zijn, dan zijt gij, eer de middagzon u beschijnt, in den kerker, en, eer acht dagen verloopen zijn, op de plazza de Santo Domingo met een' ijzeren halsband, die u spoedig daar zal brengen, waar gejammer, gehuil en knarsing der tanden is; want wie de heilige kerk, in haren strijd tegen de goddeloozen, verlaat, voor zulk een' is geene vergeving der zonden!’ Christoval laat zich overhalen en wil nu biechten, doch de pater antwoordt hem: ‘Welaan, mijn zoon! Maar spoed u; want de hoofdzaak is mij reeds bekend, en daaromtrent zal wel geene zwarigheid zijn.’ - Ongelukkig volk, dat de speelbal is eener zoodanige Geestelijkheid!

De vertaling had hier en daar naauwkeuriger kunnen zijn.