Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1831

Leerredenen ter gelegenheid van den Overijsselschen Dankdag voor 't Gewas, door H.J. Tol, N.S. Hoek en G.H. Hein, Predikanten bij de Hervormde Gemeente te Kampen. Te Kampen, bij K. van Hulst. 1830. In gr. 8vo. 64 Bl. f : - 70.

In Overijssel wordt jaarlijks in de lente een biddag, en in den herfst een dankdag voor het gewas gehouden. De drie predikanten, welke hunne, in Nov. 1830 uitgesprokene, leerredenen aanbieden, uiten den wensch, dat die gewoonte algemeen gevolgd moge worden in ons land. Zekerlijk zou het aan menig leeraar aanleiding geven,

[p. 292]

om naar tijdsomstandigheid een gepast woord tot de gemeente te spreken; maar wat jaarlijks wederkeert, maakt juist hierom wel eens te minder indruk. Om niet hetzelfde te herhalen, wijkt men ligt van het hoofddoel af. Zelfs in deze leerredenen meent Rec. er bewijs van te vinden.

De eerste, over Hand. XIV:17^a., is 3 Nov. 1830 des voormiddags uitgesproken door Ds. tol. Buiten twijfel heeft de korte voorafspraak eene goede uitwerking gedaan. Met weinige woorden herinnerde de spreker den toestand des vaderlands, de weinig verblijdende uitkomsten van het gewas, en den dood van den Eerw. van vloten, juist op den dankdag des vorigen jaars aan de gemeente ontrukt. Na aangemerkt te hebben, bij welke gelegenheid de woorden in den tekst gesproken werden, bepaalt hij zijne hoorders bij vier punten: I. God heeft zich niet onbetuigd gelaten - deze ondervinding moet de harten stemmen tot 's Hoogsten dankbaren lof. II. De dankstof is echter, in vergelijking van vroegere jaren, niet zoo overvloedig; wij worden dus genoopt tot ootmoed voor God. III. Deze ootmoedige blijdschap gaat gepaard met bekommering, wat er, in de tegenwoordige omstandigheden des vaderlands, van het genot dier gaven zal worden; en dit dringt ons, bij ons danken, tot vernieuwd toevlugt nemen met gebed en smeeking tot God. En IV. wordt uit den tekst aanleiding genomen, om op te wekken tot navolging van God, opdat wij ons ook aan elkander niet onbetuigd laten, maar door matigheid en spaarzaamheid ons beijveren, overvloediglijk te kunnen weldoen. Met veel genoegen heeft Rec. deze preek, doch bijzonder het laatste gedeelte gelezen, waaruit het volgende, als proeve, hier eene plaats vinde: ‘Ja, ziet daar onzer aller roeping. Zij doe ons ontvlammen in heiligen ijver, om in dezen den raad van God te dienen. Hij, die ons niet noodig heeft, liet zich aan ons niet onbetuigd; wij, die elkander in zoo vele opzigten niet ontberen kunnen, behooren dan veel meer alles voor elkander over te hebben. De vast naderende wintertijd - hij maakt rekening op volvaardige

[p. 293]

tusschenkomst van onze zijde ten behoeve van onzen armen medemensch. Het vaderland wacht op onze offers. Onze gekwetsten smeeken om onze hulp, ter uitwendige en inwendige verzachting hunner wonden. De gesneuvelden voor de zaak des regts roepen van uit hunne graven, dat wij hunne achtergeblevene betrekkingen niet vergeten...... Wat de Heer schonk, veel of weinig, het was niet voor ons alleen, maar ook voor onze broederen,’ enz.

Des avonds hield Ds. hoek een' dankstond, naar aanleiding van Nehem. IX:33. De punten zijn hier: I. God is altijd regtvaardig en trouw in alwat Hij doet en ons menschen overkomen laat. II. Wij moeten dus met ootmoed, met dankbare erkentenis, maar ook met vertrouwen en hoop op God bidden. Deze korte toespraak diende slechts ter aanleiding tot het gebed, hetwelk echter niet mede gedrukt is, dewijl de prediker zijne gebeden nooit schrijft.

Vier dagen later sprak Ds. hein over Exod. XXXII: 7, 8, ter nabetrachting van den Overijsselschen dankdag. Het plan van deze preek is, I. aanwijzing van de verkeerdheid, welke volgens den tekst aan de Israëliten wordt toegeschreven; II. onderzoek, in hoe ver wij al of niet aan zulk een kwaad schuldig waren of nog zijn, en III. de naaste oorzaken daarvan, met opgave en gemoedelijke aanprijzing van de middelen daartegen. Dit derde deel is bijzonder kort. Volgens den Eerw. hein ligt de eerste oorzaak in eene ingewortelde verzinnelijking en verkregene hebbelijkheid tot zonde. Hier zou Rec. wel wat meer duidelijkheid en betere ontwikkeling verlangd hebben. Wat is verzinnelijking? De tweede oorzaak is niet zelden te zoeken in verkeerde begrippen van ware godsdienstigheid. De middelen, door den prediker aangeprezen, zijn: zedelijkheid aan te kweeken, en alle verkeerde denkbeelden te laten varen.

Hoe veel goeds er ook in de beide stukken van de Heeren hoek en hein gevonden worde, het heeft geene bijzondere betrekking op eenen dankdag voor het

[p. 294]

gewas, en zoude even goed, of misschien nog beter, op een' gewonen dank- en bededag uitgesproken hebben kunnen worden.