Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1831

[p. 81]

Het merkwaardige Krijgsmansleven van John Shipp, door hemzelven te boek gesteld. Uit het Engelsch. II Deelen. Met eene Plaat. Te Dordrecht, bij Blussé en van Braam. 1829. In gr. 8vo. Te zamen 433 bl. f 3-60.

Het werk, dat onder dezen titel aan ons publiek wordt aangeboden, behelst de geschiedenis van eenen man, die, in zijne vroege kindschheid door zijne ouders als een hulpbehoevende wees achtergelaten en in een armhuis opgenomen zijnde, met den ouderdom van tien jaren, als kweekeling, in Engelsche krijgsdienst trad, van trap tot trap van de benedenste rangen, zonder eenige andere aanbeveling dan zijn goed gedrag en dapperheid, zijne krijgsmans loopbaan in het jaar 1825, als gepensioneerd Luitenant, besluit, en nu den tijd van zijne rust besteedt, om een onopgesmukt verhaal van hetgeen door hem verrigt en bijgewoond is in de wereld te zenden. Het boek bezit alle inwendige kenmerken van waarheid. Men vindt hier geene onnatuurlijke opeenstapeling of opgesierde schildering van wonderbare en onverwachte avonturen, maar allerwegen het, naar ons gevoel, onnavolgbaar levendige van het verhaal van eenen ooggetuige, die zelf een werkzaam en dikwijls gewigtig uitvoerder was der gebeurtenissen, welke hij mededeelt. Het voorname tooneel van des Schrijvers krijgsverrigtingen, Afrika en het Engelsche Oostindië, draagt ook veel bij tot het belangwekkende van het verhaal. Zonder toegerust te zijn met eigenlijk genoemde geleerdheid, geeft de Schrijver blijken van gezond verstand en deugdzame beginselen, in zijne opmerkingen over vreemde landen en menschen. Des Schrijvers vertoog, over het schadelijke der gewoonte, om krijgslieden, soms wegens geringe overtredingen, met slagen te straffen, is de opmerkzaamheid waardig, overal, ook buiten Engeland, waar nog eenig overblijfsel van deze barbaarsche krijgstucht aanwezig is. Men oordeele, onder anderen, uit het volgende:

‘Ik was nog slechts korten tijd bij de kweekelingen aangenomen, toen ik een paar knapen wegens wegloopen zag tuchtigen. De oudste had naauwelijks dertien jaren bereikt, en hij ontving het eerste een honderdtal geeselslagen. Thans moest de jongste aan den paal gebonden worden; doch de

[p. 82]

oudste smeekte, dat hij de straf voor zijnen jongeren broeder mogt ontvangen, dewijl hij hem tot het wegloopen had aangezet. Dit geweigerd wordende, begonnen zij beiden jammerlijk te weenen, en zij hielden elkander zoo hevig omarmd, dat zij met geweld losgerukt moesten worden. De kleinste knaap kreeg nu insgelijks het bepaalde getal slagen, en reeds binnen het jaar waren zij beiden de losbandigste guiten van het regement. De oudste broeder overleed spoedig, en de jongste verdronk, meen ik, aan de Kaap de Goede Hoop.’

‘Het ziekenhuis op zekeren tijd bezoekende, vroeg ik, zoo als naar gewoonte, of er iemand nog iets te zeggen had, ‘Ja, ik!’ schreeuwde een soldaat met een woest en verwilderd voorkomen; ‘maar noch gij, noch de Koning van Engeland kunnen mijne kwaal verhelpen.’

‘Wat deert u dan?’ vroeg ik hem op eenen vriendelijken toon.

‘Weet gij niet, dat ik voor eene korte afwezigheid ben gegeeseld geworden?’

‘Dat doet mij leed.’

‘Mij nog meer; maar de dienst zal er een oud en getrouw krijgsman doen verliezen.’

‘Kort daarna verdronk de ongelukkige man zich uit wanhoop.’

‘Deze voorbeelden, die ik nog met een zeer groot getal zou kunnen vermeerderen, kunnen ons nog meer, dan alle redenering, van den heilloozen invloed eener strafwijze overtuigen, die slechts den krijgsman vernedert en eerloos maakt. Dat de bestraffing wreed en pijnlijk is, weet een ieder, die zulks heeft gezien; en toch moet men de rampzalige gevolgen niet zoo zeer aan de ligchaamssmart, als wel aan de vernedering toeschrijven, die de krijgsman daarbij gevoelt. Zijn hart wordt meer nog gewond, dan zijn rug; de ligchaamssmart houdt eindelijk op; maar wat kan het denkbeeld der geledene schande doen ophouden? Mijns oordeels strijdt het geheel tegen het gezond verstand en alle goede beginselen, indien men menschen, die eenig gevoel van eer en zelfwaarde bezitten, door een stelsel van wreedheid en vernedering wil bedwingen.’

Niet altijd is het werk van zulk eenen ernstigen inhoud, en vele gedeelten leveren de blijken op, dat de Schrijver niet misdeeld is van echt Engelsche luim.

De Vertaler heeft door zijnen welvolbragten arbeid eene regt bruikbare bijdrage geleverd tot voldoening aan den leeslust zijner landgenooten.