Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1831

[p. 12]

M.J. Ghelius: het Decoctum Zittmanni, en deszelfs aanwending bij de verouderde Venusziekte en andere ongesteldheden, in vergelijking gebragt met de voornaamste geneeswijzen, tegen deze ziekten aanbevolen. Uit het Hoogduitsch vertaald door A. van Erpecum, Heelmeester, enz. enz. te Amsterdam. Te Amsterdam, bij S. de Grebber. 1829. In gr. 8vo. VIII en 72 bl. f 1 - :

Hoe vele veranderingen de behandeling der Venusziekte in vroegere en latere dagen ondergaan hebbe, is ieder deskundige bekend. Daar derzelver genezing, naar gelange zij verouderd en door herhaalde kwikkuren verergerd is, te moeijelijker wordt, zoo heeft het niet ontbroken aan proefnemingen, om langs een' anderen weg te slagen. Vielen dezelve gelukkig uit, dan werd het nieuwe middel gewoonlijk, als een onfeilbaar arcanum, hoog opgevijzeld, en de breede lijst der antisyphilitica met hetzelve vergroot. Onder deze arcana behoort ook het decoctum zittmanni, waarover dit stukje handelt. Het is overgenomen uit de Heidelberger Klinische Annalen, en vertaald door den volijverigen Amsterdamschen Heelmeester van erpecum, die, begrijpende, dat gezegd decoctum onder velen zijner kunstgenooten niet naar deszelfs waarde gekend was, besloot, de kennis daarvan door zijne vertaling meer algemeen te maken. Hij besloot daartoe te eerder, dewijl het vertaalde stukje, ingevolge eener proefondervindelijke kennis, ook eene vergelijkende beschouwing van de voornaamste methoden bevat, die tegen dezelfde kwalen kunnen worden aangewend. Deze laatsten zijn: de Rob antisyphilitique van laffecteur, de drank van vigaroux, het Pollinsche afkooksel, de drank van Sarsaparille volgens sainte marie, de insmeringen met kwik met de hongerkuur verbonden, en de groote kwikkuur volgens weinhold. Men verdeelt ze in twee klassen, naar dat men de

[p. 13]

kwik al of niet als hoofdmiddel beschouwen moet. Tot de laatsten rekent men den Rob van laffecteur, welke het eerst, met de daarbij noodige dieet, beschreven wordt. Deze heeft vele gunstige getuigenissen voor zich, waarbij zich ook de Heer ghelius voegt; tevens echter aanmerkende, dat de hooge prijs van denzelven deze behandeling altijd zeer bezwaarlijk zal maken.

Met den Rob heeft, in wijze van aanwending, de drank van vigaroux eenige overeenkomst, hoewel dezelve, volgens den Schrijver, met minder gunstig gevolg was toegediend. Hetzelfde verzekert hij ook van het Pollinsche afkooksel. Het gebruik van den geconcentreerden drank van Sarsaparille, waarin de behandeling van sainte marie bestaat, is niet voor alle magen of beurzen geschikt. De insmeringen met kwik (smeerkuur) verdedigt de Schrijver tegen de meerendeels ongegronde tegenwerpingen van neumann, en hij bevestigt derzelver nut door een paar waarnemingen van volkomene herstelling van zeer verouderde, hardnekkige toevallen van syphilis, welke doodelijk schenen te zullen worden, en aan alle dusverre aangewende middelen aanhondend weêrstand geboden hadden. Weinhold's kwikkuur met Calomel, in groote giften, voldeed den Schrijver minder, om hare werking of op de speekselklieren, of op de maag en het darmkanaal. Het Zittmansche decoctum, voor het eerst in de eerste helft der vorige eeuw aangewend, geraakte daarna bijna in vergetelheid, tot dat de Heer ghelius op de heilzame uitwerking van hetzelve anderen wederom opmerkzaam gemaakt heeft, na deszelfs goede gevolgen in de Militaire Hospitalen van het Groothertogdom Baden te hebben waargenomen. De bereiding van dit afkooksel, of liever van het decoctum forte en tenue, beide zeer zamengesteld, als bevattende het eerste Sarsaparille, Alum. saccharat., Merc. dulc., Cinnab. antimon., fol. Senn., Rad. liquir., sem. Anisi en Foenic., het tweede het residuum van hetzelve, met bijvoeging van Sarsapar., C. Citr., Cinnam., Cardamom., R. liquir., benevens het gevorderd regime, worden opgegeven, deszelfs uitwerksel

[p. 14]

en de gevallen, in welke het heilzaam bevonden is, aangeduid, deszelfs krachten scheikundig en praktisch uitgevorscht, de plaats, die het onder de antivenerische geneesmiddelen inneemt, aangewezen, en eindelijk deszelfs voordeelen met die van de overige geneesmethoden vergeleken. De Schrijver noemt de navolgende: de algemeene nuttigheid; de gelukkige aanwending, zelfs zonder het voorafgaand gebruik van kwik; de voordeelige en spoedige uitwerking tegen kwikziekte; den minder nadeeligen invloed op het gestel; de veilige herhaling of langdurige voortzetting der kuur; derzelver eenvoudigheid, gemakkelijkheid, zekerheid, onkostbaarheid; derzelver nut ook bij ziekten, die niet van syphilitischen aard zijn. Tot staving van dat alles, deelt de Schrijver nog een zevental der belangrijkste waarnemingen uit zijne praktijk mede, die ongetwijfeld veel moeten toebrengen, om het goed getuigenis, aangaande het groot vermogen van dezen drank op gevallen van zeer ingewortelde Venusziekte, te ondersteunen.

Naardien bij en onder de toediening van het afkooksel eene strenge dieet bevolen wordt, is het zeker, dat veel van de goede uitwerkselen op rekening daarvan gesteld moeten worden.

Als men daarbij in 't oog houdt, dat hetzelve een krachtig ontlastmiddel is, dat het vaak ruim zweet verwekt, dan kan het niet bevreemden, dat er zoo groote invloed op woekerende zweren, huiduitslagen, beengebreken enz. van gezien wordt. Dat het evenwel den lijder niet zou aantasten, dat het deszelfs gestel niet zou verzwakken, daarvan moeten wij het tegendeel, door ondervinding geleerd, staande houden; even min kunnen wij toegeven, dat er bijna geene tegenaanwijzingen tegen bestaan, zoo zeldzaam wederinstortingen van zouden te vreezen zijn.

Het decoctum zittmanni is en blijft altijd een proefmiddel, dat, zonder groote voorzigtigheid gebezigd zijnde, groot kwaad kan stichten, en men kan op dit, gelijk op alle middelen van die soort, het gezegde van

[p. 15]

onzen boerhaave toepassen: abstine si methodum nescis.