Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

Lotgevallen der schoone Juana van Kastilië.

De vereeniging van Spanjes Koningrijken in ééne Monarchij is misschien het gevolg van bedrog. Het land was toen in twee groote Rijken, Arragon en Kastilië, en een veel klei ner, Navarre, verdeeld. Hendrik, Koning van Kastilië, had vijf jaren lang in eenen onvruchtbaren echt geleefd met eene Prinses van Portugal, toen zij van eene Prinses, genaamd juana, beviel. De geboorte van dit kind werd, uit hoofde van verscheidene omstandigheden, voor onecht gehouden. Weldra fluisterde men elkander in, dat het kind de dochter van zekeren Graaf de ledesma was, dien hendrik nogtans tot gedurig hoogere eerambten en eindelijk tot Hertog van Albuquerque verhief. Er ontstonden zware

[p. 729]

onlusten. Isabella, de zuster des Konings, werd tot erfopvolgster benoemd, en huwde eerlang met ferdinand, Koning van Arragon, den verachtelijksten en bedriegelijksten man van zijnen tijd. Hendrik werd afgezet, scheidde zich van zijne vrouw, ontkende de echtheid van zijn kind, en beloofde beiden naar Portugal te zenden. Op zijn doodbed echter verklaarde hij juana voor zijn echt en wettig kind; maar ferdinand droeg wel zorg, dat deze erkentenis geene gevolgen had.

Hoezeer de Spaansche Schrijvers algemeen aan de onechte geboorte van juana gelooven, verwerpen de Portugesche die echter als boosaardigen laster, en zelfs de grootste Spaansche Geschiedschrijver twijfelt. Hoe het zij, de verworpene Prinses was zeer schoon, en spoedig trok zij de blikken van haren oom alfonsus tot zich, wegens zijne overwinningen op de Mooren in Afrika el Lidiador, of de Strijder, genoemd. (Dergelijke huwelijken zijn in Portugal, althans in de hoogere kringen, niets zeldzaams. Onlangs immers was er nog een echt van dezen aard tusschen miguel en zijns broeders dochter op het punt van gesloten te worden, en deszelfs grootmoeder was ook met haren oom gehuwd.) Alfonsus verwierf hare hand; maar men moest, wegens den graad der bloedverwantschap, nog dispensatie uit Rome erlangen. Tot zoo lang werd de voltrekking van het huwelijk uitgesteld, en ondertusschen zocht de bruidegom van juana Kastilië voor haar te verwerven. In den beginne voegden zich ook verscheidene steden bij hem; maar, in een' beslissenden slag tusschen Zamora en Toro geslagen, moest hij naar Portugal wijken. Hier verklaarde hij juana tot Koningin. Paus sixtus V zond nu ook de dispensatie, maar in omzigtige en eenigzins onbepaalde bewoordingen, zonder den naam der bruid uit te drukken. Nogtans zou men daarmede hebben kunnen volstaan; maar ongelukkig was alfonsus juist op dat oogenblik naar Frankrijk vertrokken, om bij lodewijk XI (?) hulp te verzoeken.

Middelerwijl hadden de bespieders van ferdinand kennis aan het stuk uit Rome gekregen, en haasten zich, hunnen Heer hiervan te verwittigen. De Katholijke Koning beklaagde zich daarover hoogelijk bij den Heiligen Vader, en deze wilde zich zijnen geliefden zoon, wiens hoofd reeds zwanger ging van de Heilige Inquisitie, niet ten vijand maken. Het onfeilbare Kerkhoofd erkende in eene tweede

[p. 730]

Bulle, dat hij zich te veel overhaast had, en herriep de eerste bepaling, als de oorzaak van oorlog en bloedstorting. Het minnende paar (want ook juana beminde haren heldhaftigen beschermer) werd dus onbarmhartig gescheiden. Na lange onderhandelingen, werd de vrede op dien voet gesloten, dat juana te kiezen had tusschen het nemen van den sluijer, of - van Don juan, den zoon en erfgenaam van ferdinand en isabella. Deze voorwaarde schijnt duidelijk haar regt te bewijzen; want zouden de magtige gebieders van Spanje voor hunnen zoon een onecht kind verkiezen?

Alfonsus was woedend; maar juana verkoos het klooster, in weerwil van zijn smeekend aanzoek, om zich boven deze kuiperijen te verheffen. Zij wilde niet meer, dat er bloed voor haar gestort zou worden, zoo als de Paus schijnheilig van zichzelven beweerde. Met haar negentiende jaar ging zij, na vier jaren ondertrouwd te zijn geweest, in het klooster van St. Clara. Haar bruidegom kon dit verlies niet verzetten. Hij plaatste zijn' zoon op den troon, nam in een' brief een hartbrekend afscheid van zijne geliesde, en begaf zich ter bedevaart naar Jeruzalem. Doch zijne hovelingen haalden hem, reeds op weg, in, en bewogen hem door hunne smeekingen, om mede terug te keeren. Doch zijn gemoed had eene geheel droefgeestige plooi aangenomen. Van dit tijdstip af poogde hij zich steeds van een bemind voorwerp, welks bezit hem ontzegd was, te verwijderen. Hij ondernam zelfs eenen kruistogt ter bevrijding van het Heilige Graf; maar de Paus raadde hem die onderneming af, hetzij door woorden of daden. Andermaal teraggekeerd, sloeg hij aan 't kwijnen, en besloot, op het voorbeeld zijner geliefde, het geestelijke kleed aan te nemen. Doch, eer hij dit voornemen kon ten uitvoer brengen, overleed hij te Ciutra, in 1481, in dezelfde kamer, waar hij geboren was.

Juana, een voorbeeld van zedigheid, beminnelijkheid en alle deugden, zoodat zij zelfs den naam van la Excellente bekwam, werd nog door verscheidene Vorsten ten huwelijk gevraagd, die zich sterk maakten, bij den Paus hare geloften te doen ontbinden, onder anderen françois phebus, Koning van Navarre, bijgenaamd de Schoone, en zelfs haar oude vervolger ferdinand van Arragon, na den dood van isabella, en toen hij, uit doodelijken haat tegen zijnen schoonzoon, den Nederlander filips den Schoonen, hare oude eischen weder scheen te willen doen gelden,

[p. 731]

en dus dien schoonzoon van den Kastiliaanschen troon te verwijderen. Doch juana was te ver van ijdelheid, of zucht naar de schitterende ellende des troons, vooral aan de zijde van een' ferdinand, verwijderd. Zij bleef in hare stille kloostercel, en overleed in den reuk der heiligheid, als ongerepte Koningin.