|
| |
Betoog van de schadelijke uitwerksels der corsetten.
(Geschreven voor Dames.)
Niet zonder schroom waagt een schrijver het, de aandacht te vestigen op de nadeelen, welke uit het gebruik van naauwe corsetten ontstaan; want als men zich met de zaken en vooral met den opschik van het schoone geslacht om eenige andere reden bemoeit, dan om de vrouwen loftuitingen toe te zwaaijen, stelt men zich telkens bloot aan strenge berisping en straf, welke vele van haar niet zullen nalaten hun aan te doen, die de stoutheid hebben, zich tegen datgene te verklaren, wat zij tot haar uitsluitend regtsgebied rekenen te behooren. Daar wij echter eeniglijk haar welzijn beoogen, terwijl wij op de nadeelen eener gevaarlijke mode opmerkzaam maken, hopen wij, dat onze geëerde lezeressen wel eenige inschikkelijkheid omtrent ons zullen hebben, en in aanmerking nemen, dat wij haar gaarne zouden bewaren voor eene menigte kwalen, waarvan de eigenlijke oorzaak maar al te dikwijls miskend wordt.
De waarnemingen van een groot aantal kundige mannen hebben ten stelligste bewezen, dat zekere verkeerde gewoonten, ten opzigte van kleeding en beweging, groote wanorden in het gestel en hevige smarten veroorzaken; maar zij hebben hunne aandacht voornamelijk bepaald bij de werktuigen, die het ligchaam schragen en in beweging brengen - bij de beenderen en spieren. Hoe
| |
| |
groot nu die nadeelen ook zijn mogen, men moet ze nogtans gering achten, als men denkt aan de verderfelijke uitwerksels, welke dezelfde oorzaken hebben op de meer onmiddellijke werktuigen des levens. Want, al doet de wanorde hiervan zich niet dadelijk kennen door in het oog loopende wanstaltigheden, het onvermijdelijk gevolg toch is een gedurige staat van kwijning en zwakheid, soms ook schielijk verval van krachten, of een smartelijke en vroege dood. Een gevoelig hart hebbende, en overtuigd zijnde, zoo wel van de wezenlijke oorzaak, als van de uitgestrektheid dezer kwalen, kan men de vrouwelijke jeugd de zoetste genoegens des levens niet aan de dwingelandij van wansmaak en dwaze mode zien opofferen, zonder een diep medelijden met zoo vele slagtoffers te hebben, en innig bewogen te zijn bij de gedachte, dat ook volgende geslachten de nadeelen daarvan nog zullen ondervinden.
Maar, wat te doen tegen het geweld der mode, die steeds eene, zoo het schijnt, onwederstaanbare heerschappij voert? Heeft men niet vergeefs op rede en ondervinding zich beroepen? Het mogt niet baten, dat het belagchelijke aangetoond, of de ernst der zedekunde gebruikt werd, om het onbetamelijke der zaak te bewijzen. Ja, daar is bij ons geheugen een tijd geweest, waarin de grillige mode de oude keurslijven begon te verwerpen, en met dien stijven grootmoederlijken opschik den spot durfde drijven; maar deze dagen der vrijheid gingen schielijk voorbij. Herstelling van oude vormen ten hove scheen vooral ook met vrouwelijk tooisel in het algemeen in verband te staan. Het keurslijf werd verworpen; doch mode gebood het dragen van een corset, en zelfs de dienstmaagden betoonden gehoorzaamheid. Ook onder de mannen wordt hier en daar een dwaas gevonden, die zoo verre zich vernedert; maar het belagchelijke valt ieder in het oog en vindt geene algemeene navolging. Mode heeft aan de vrouwen de corsets opgedrongen; wie zal haar van dezen knellenden dwang bevrijden? Daar is één, tot hiertoe nog onbeproefd, middel, dat misschien eene heil- | |
| |
zame verandering in dezen zou kunnen bewerken. Welligt zal het iets baten, dat men haar eenig begrip van den bouw des menschelijken ligchaams poogt te geven, ten einde haar de verschrikkelijke gevaren te doen opmerken, waaraan zij zich blootstellen, die het teedere ligchaam in een stijf en naauw corset snoeren. Het schijnt ons bijna onmogelijk toe, dat eene vrouw van gewoon verstand eenige, al is het ook oppervlakkige, kennis van ademhaling, omloop des bloeds en voeding verkrijgt, zonder te beven bij de gedachte, aan hoe groote gevaren zij zich blootstellen, die, tegen de weldadige inrigting der natuur, zich geweldig inrijgen, om eene slanke gestalte te vertoonen, ter voldoening aan de willekeurige eischen eener grillige mode.
Dat gedeelte des ligchaams, waarop het corset onmiddellijk eene nadeelige werking doet, is niet alleen een der fraaisten wegens schoonheid en evenredigheid van bevallige vormen, maar bevat ook, en is bestemd om te beveiligen, de werktuigen, die zoo belangrijk en zoo onmisbaar voor het bestaan zelve zijn - de longen en het hart, welke dienen, om adem te halen, het bloed door omloop te zuiveren, en tevens om het weder naar de uiterste einden van het kunstige zamenstel der bewerktuiging voort te stuwen. Van de behoorlijke werking dezer deelen hangt onze levenskracht en onze vlugheid af, gelijk ook de frissche kleur der wangen en het vuur der oogen, de blijde vrolijkheid der jeugd en de kalme opgeruimdheid der rijpere jaren. Zijn de werkingen van hart en longen belemmerd, dan volgen onmisbaar doodsche bleekheid des gelaats, sombere kwijning, overhelling tot zwaarmoedigheid, in het oog loopende vermagering, kortom eene meer of min gevaarlijke ziekelijkheid, die den geest nederdrukt en het leven tot een' last maakt.
Dat gedeelte onzes ligchaams, waarvan wij spreken, wordt gewoonlijk de borst genoemd. Onzeschoonen schijnen, als men naar hare handelwijze mag oordeelen, dezelve eeniglijk te beschouwen als eene ledige en buigbare doos, welke zij naar welgevallen, zonder eenig gevaar,
| |
| |
kunnen indrukken en zamenknellen, zoo veel zij maar willen. Tot haar ongeluk is het echter niet alzoo. De borst bevat edele deelen, welker vrije bewegingen even noodzakelijk voor ademhaling en omloop des bloeds, als deze verrigtingen het voor de gezondheid en het leven zijn. Alles dus, wat den omvang der borst vermindert of de borstholte vernaauwt, moet onmiddellijk nadeel toebrengen, daar het de vrije inademing belemmert, en gevolgelijk den vrijen omloop des bloeds door de longen verhindert.
Alle de deelen, die tot de borst behooren en de borstholte vullen, zijn buigzaam en beweegbaar. Uit derzelver natuur en onderlinge betrekking tot elkander blijkt duidelijk, dat elke drukking of zamenpersing ze van de vereischte plaats zal dringen en de zoo belangrijke bewegingen beletten. Daar nu het gedeelte van de borst, waarom men het corset het sterkste toehaalt, juist datgene is, waar de ribben het kortste zijn, doch daarentegen het kraakbeen de meeste lengte heeft en zeer buigzaam is, en waar dus de bewegingen voornamelijk moeten geschieden, zoo belet het enge toerijgen dezelve schier te eenemaal; en, het kraakbeen gedwongen zijnde zich naar binnen te buigen, nabij deszelfs vereeniging met het borstbeen, brengt zulks allengs eene zeer verderfelijke misvorming te weeg, die eindelijk niet meer te verhelpen is. En, alsof de nadeelen van het naauw toerijgen nog niet groot genoeg waren, voegt men er een ander werktuig van kwelling bij, - eene stalen veerkrachtige plaat, of stijve baleinen, die men voor in het reeds te naauwe corset steekt en de geheele lengte van het borstbeen doet beslaan. Door dit middel tracht men te voorkomen, dat het ligchaam deszelfs natuurlijke neiging volge, om zich naar voren uit te zetten en zekere ronding aan te nemen. Daar men dit echter niet geheel kan beletten, moet volgen, dat het gansche gewigt van het bovendeel des ligchaams drukt op het benedeneinde van het borstbeen, hetwelk het meest door genoemde plaat wordt gekneld. De plaats, waar deze schadelijke drukking het meest
| |
| |
werkt, is juist tegen het kleine uiteinde der maag. Bij de meesten, die aanhoudend een zeer eng corset dragen, wordt aldaar dan ook eene holligheid ingedrukt, die groot genoeg is, om een gewoon hoenderei te bevatten. Velen hebben daarvan gedurig een pijnlijk gevoel; bij anderen is de aandoenlijkheid, wanneer zij die plaat of stijve baleinen niet dragen, zoo groot, dat eene geringe drukking de hevigste smarten veroorzaakt.
Onder de eerste uitwerkselen der zamenpersing door het corset en der drukking van de plaat hebben wij dus te tellen de vermindering der bewegingen en de inwendige misvorming van de borst, benevens dikwerf terugkeerende pijnlijkheid, benaauwdheid, en te groote aandoenlijkheid der maag, wier ongestoorde werking zoo noodzakelijk is voor duurzame gezondheid. Waren echter deze kwalen nog de eenige, die er uit voortkwamen, men zou ze dragelijk kunnen achten; maar, wanneer het benedenste gedeelte der borst zamengeperst wordt, moet de lever ter regter zijde naar boven wijken, en brengt aldaar het hare toe tot belemmering in het ademhalen; terwijl aan den linker kant milt en maag, op gelijke wijze door dezelfde oorzaak opwaarts gedrongen zijnde, hetzelfde beletsel veroorzaken. De verrigtingen van alle deze werktuigen geraken in wanorde, naar mate de drukking sterker is, en de fijne vaten en teedere zenuwen van genoemde deelen meer verplaatst worden. Zoo zware beschadigingen moeten hoogst nadeelig zijn voor die groote verrigtingen, waarvan leven en gezondheid afhangen. Zoo zal de drukking, welke alle deze door het corset teruggedrongene werktuigen op de openingen doen, waardoor het bloed in het hart komt en er weder uitstroomt, den omloop in verwarring brengen. Vandaar ontstaan onregelmatigheden in de werking van het hart, als hartkloppingen, slaauwten, bezwijmingen, en soms ook doodelijke ongesteldheden. Het bloed, dat van het hoofd komt, almede in zijnen vrijen loop belemmerd zijnde, hoopt zich daar op, én veroorzaakt hevige hoofdpijnen,
| |
| |
eene drukkende zwaarte, zwaarmoedigheid, doodsche bleekheid en akelige loodkleur.
Deze gevolgen, die men ligt kan opmerken, zijn echter slechts de aanvang der kwalen, welke uit dezelfde oorzaak ontstaan. Wanneer de longen zich niet behoorlijk kunnen uitzetten, gelijk wij boven gezegd hebben, kan de lucht niet in genoegzame hoeveelheid met het bloed in aanraking komen, ten einde deze vloeistof die bewerking en zuivering te doen ondergaan, welke dezelve geschikt moeten maken, om het ligchaam in gezonden staat te houden. De waterachtige deelen, de koolstof en andere onzuiverheden, welke het bloed bevat, wanneer dit het geheele ligchaam heeft doorgeloopen, kunnen er niet van afgescheiden worden; en het hart ontvangt, om het door het gansche ligchaam te verspreiden, slechts een blaauw zwartachtig vocht, weinig beter dan het teruggevloeide, in plaats van het helder roode bloed, dat vereischt wordt. Indien deze dwang eenigen tijd duurt, wordt allengs de veerkracht van alle ligchaamsdeelen minder, onderscheidene plaatselijke ongesteldheden openbaren zich, en een ziekelijke toestand maakt het kwijnend leven tot een' last. Koudheid der uiterste deelen, bleekheid des gelaats, onrustige slaap, verregaande aandoenlijkheid van het zenuwgestel, dat door de geringste oorzaak in verwarring wordt gebragt, zijn de onmiddellijke treurige gevolgen der storing van deze zoo belangrijke verrigtingen.
Wij zullen niets meer zeggen van de ziekten, welke het gebruik van naauwe corsetten veroorzaakt; maar wij willen nog doen opmerken, welken nadeeligen invloed het heeft op alle bewegingen des ligchaams. Is er wel iets onbevalliger, dan de gang van eene vrouw, die zich in een naauw corset heeft zamengeperst? Gedwongen beweegt zij zich en schijnt naauwelijks hare voeten te durven verzetten, in plaats van te gaan met die gemakkelijkheid en met dien vluggen tred, welke de aan zichzelve overgelatene, vrije natuur kenmerken. Hare schouders zijn achterwaarts gedrukt en als in ijzeren banden
| |
| |
gekneld; en de geheele romp is zoo stijf, alsof dezelve uit een blok gehouwen ware. Wanneer vrouwen, alzoo uitgerust, ergens in een vertrek komen, na eenigen tijd gegaan te hebben, kunnen zij in de eerste oogenblikken naauwelijks spreken, terwijl de borst in eene onnatuurlijke beweging is. Heeft de plaat of hebben de baleinen die lengte, welke het fatsoen vordert, zoo kunnen zij bezwaarlijk in een' armstoel of fauteuil (zoo als de lieden naar de mode zeggen) zich nederzetten; zij moeten op den kant van haren stoel zitten of leunen, opdat het bovenste gedeelte van het lange en stijve corset niet tegen de kin stoote. Zich buigen en bukken kunnen zij niet. Geduldig verdragen zij deze kwelling, dezen dwang, deze ongemakken; en waarom? omdat het de mode is! Bevalligheid, eene vrije houding, fraaije gestalte, gemakkelijke beweging, onbelemmerde ademhaling, gezondheid - kortom alles offeren zij op aan dezen Moloch van ons gekunsteld en verkunsteld maatschappelijk leven.
Bij personen van een sterk gestel heeft het dragen van naauwe corsets deze gevolgen, dat zij meer- of minder hevige pijn gevoelen op het oogenblik, wanneer zij die uitdoen; maar deze is niet van gelijken aard als bij zwakke vrouwen, waarvan wij boven gesproken hebben. In het geval, dat wij nu bedoelen, wordt de pijn veroorzaakt door de terugkeering van het bloed in die deelen, welke door het corset zamengeperst waren, zoodat de omloop, van wege de drukking, slechts op zeer onvolkomene wijze kon geschieden. Om die pijnlijke aandoening te verminderen, moet het corset trapswijze losgeregen worden. Ondertusschen hebben wij minder medelijden met deze martelaressen der mode; want zij kunnen zelfs geene schijnbare reden van verontschuldiging inbrengen, gelijk die vrouwen, welke zich op haar teeder gestel beroepen. De sterkeren hebben althans geen keurslijf of corset tot steun noodig, maar laten zich dien dwang welgevallen, om eene dunne middel te vertoonen en te prijken met eene fijne taille, zoo als het kunstwoord der mode heet.
| |
| |
Men zal waarschijnlijk op het boven gezegde aanmerken en tegenwerpen, dat de aangeduide nadeelen slechts bij een, in vergelijking zeer klein, getal vrouwen plaats vinden; terwijl de meesten corsets dragen, zonder de vermelde ongemakken of kwalen daarvan te ondervinden. Ofschoon het waar moge zijn, dat eenige weinige personen de mode in dezen kunnen volgen zonder onmiddellijk nadeel voor de gezondheid, blijft echter dat alles gegrond, wat wij beweren. Men kan ook zeggen, dat vele personen sterken drank zonder merkbaar ongemak gebruiken; en ondertusschen weet men, dat de groote meerderheid maar al te gereed is, om van gebruik tot misbruik over te gaan; maar dit geschiedt langzaam en op eene bijkans onmerkbare wijze, tot dat ongesteldheden van ergeren aard zich openbaren. Dus ook zal het gebruik der corsets, bij jonge personen vooral, allengs in misbruik overgaande, ten laatste die schadelijke uitwerksels hebben.
Na vele nasporingen is het ons onmogelijk geweest, den eigenlijken oorsprong van deze belagchelijke en gevaarlijke mode te ontdekken; wij hebben echter ontwijfelbare bewijzen, dat het keurslijf of corset, in vorm en maaksel meer of min gewijzigd, sedert eeuwen bij de Europeanen in gebruik is geweest. De omstandigheid, dat die dragt zich bepaalt tot volken, wier zedelijke en godsdienstige wetten denzelfden oorsprong hebben, geeft ons reden, om te denken, dat het corset en andere dergelijke uitvindingen oorspronkelijk hebben moeten dienen, om, zoo veel mogelijk, de gevolgen van ligtzinnigheid en onvoorzigtigheid te verbergen voor het oog der menschen. Dat men op deze wijze aan het ligchaam bevalliger voorkomen wilde geven, was in het eerst slechts een voorwendsel, om de eigenlijke oorzaak te verbergen, waarom men zoodanigen opschik droeg.
De volgzucht, zoo algemeen onder het menschelijk geslacht, begunstigde de oogmerken van haar, die zichzelve verwijt te doen hadden. Zeer vele onbesprokene en onberispelijke, maar dusgenaamde elegante vrouwen
| |
| |
namen gaarne eene mode aan, welke, zoo als men haar zeide, hare persoonlijke bekoorlijkheden moest verhoogen, maar inderdaad hare gezondheid verwoestte. Zoo heeft dat gebruik zich staande gehouden tot op onze dagen. En daar nu onze Dames naar de mode, door een zwak gestel, de gevolgen der eigenzinnigheid van hare moeders in het dragen van keurslijf of corset ondervinden, meenen zij thans met de noodzakelijkheid van eenigen steun zich te verontschuldigen, om die dragt aan te houden. Het ware belangrijk, na te gaan, welken invloed deze zaak heeft gehad op de denkwijze van vele vrouwen. Het doel, dat zij zich voorstellen, is, dunner en fijner te schijnen, dan zij werkelijk zijn. Zij beschouwen dus elken uitkomenden vorm, die zekere ronding heeft, als gemeen en onbehagelijk; ofschoon de natuur de meestmogelijke moeite deed, om inwendig zoo wel, als uitwendig, het hoekige en platte te vermijden, en overal die zachte rondingen aan te brengen, welke het bevallige uitmaken. Het jonge meisje en de jonggetrouwde vrouw, die eerlang moeder hoopt te worden, volgen beide even zeer de mode. Maar, al stemde nu iedereen toe, dat het fraaijer stond, een naauw corset te dragen, gehuwde vrouwen en moeders althans behoorden er in te bewilligen, om hetzelve, ten minste voor eenigen tijd, vaarwel te zeggen, al ware het eeniglijk uit medelijden met de vrucht, die zij onder het hart dragen, en welker gezondheid en geluk zij voor altijd kunnen bederven, ja derzelver bestaan (welk eene ijselijke gedachte!) moedwillig vernietigen. Zoo wij een gestreng onderzoek te werk stelden omtrent de kinderen, van zoogenaamde fatsoenlijke ouders geboren, zouden wij bewijs genoeg voor het boven gezegde vinden, al ontdekten wij niets ergers, dan bleeke, zwakke, ziekelijke kinderen, die kromme beenen hebben, of aan de klieren sukkelen, of bij het opgroeijen scheef worden. De ongesteldheden, bij vele vrouwen
van een teeder gestel door het gebruik van corsets veroorzaakt, zijn meermalen toereikende, om de hoop, die moeders zoo gelukkig maakt, telkens, ja voor altijd te verijde- | |
| |
len, den echtelijken staat alzoo van deszelfs hoofddoel en grootste zaligheid te versteken, en denzelven, door herhaalde smartelijke teleurstellingen, tot een lastig juk te maken, of in eene vervelende eenzelvigheid te doen slijten.
Maar wij hebben genoeg over dit onderwerp gezegd; ofschoon het gesprokene slechts eene zeer onvolledige opgave behelst van de nadeelen, welke de uitwerksels zijn van dwaze modezucht. Velen onzer Lezeressen, die gewoon zijn, zich naauw in het corset te rijgen, en tot nu toe die schadelijke gevolgen daarvan niet ondervonden, zullen misschien overhellen, om te gelooven, dat wij de zaak overdrijven, ten einde haar schrik aan te jagen. Dat zij alsdan Genees- of Heelkundigen, die onze steden bewonen, raadplegen! Zoo deze niet schromen, onbewimpeld voor de waarheid uit te komen, zullen zij ten volle bevestigen, hetgene wij beweren. |
|
Auteursrechtvrij