Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

Mijne leidsvrouw.^(*)

Toen ik - 't is jaren reeds geleden -

De kinderschoenen van mij smeet,

En vrolijk op den weg des levens

Als man mijne eerste schreden deed;

Toen leerde ik eene Dame kennen; -

Als ik haar noem, wie kent haar niet?

Daar, zonder ooit zich op te dringen,

Zij elk haar bijzijn daaglijks biedt.

Zij is niet jong; - haar deftig wezen

Is wel van elken rimpel vrij, -

Ook draagt zij taamlijk goed heur jaren -

Maar de eerste jeugd is lang voorbij.

(*) Deze wijze Dame, met wie ik nog steeds dagelijks verkeer, fluisterde mij onlangs in het oor, dat de dichtregelen, waarin ik haar bezongen heb, meerdere goedkeuring bij de voorlezing daarvan in eene Departementsvergadering der Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen te Groningen hadden verworven, dan dezelve veelligt verdienden; zij vertelde mij voorts, dat er hier en daar, geheel tegen mijne bedoeling, afschriften daarvan bestonden; dat anderen het stukje gaarne nog eens wilden lezen; en meende dus daaruit te moeten besluiten, dat het niet geheel ongepast zoude zijn, wanneer ik hetzelve in het een of ander tijdschrift aan het publiek mededeelde; zij ried mij aan, hetzelve aan den Redacteur der Vaderlandsche Letteroefeningen in te zenden, en heeft mij plegtig beloofd, mij bij gelegenheid mede te deelen, of zijn Ed. het der plaatsing waardig keurde; terwijl zij misschien naderhand mij wel eens zoude vertellen, hoedanig het publiek deze mededeeling had ontvangen. Ik heb geene redenen gevonden, waarom ik niet aan den raad mijner goede Leidsvrouw gehoor zoude geven.

[p. 257]

 

Zij is niet rijk - heeft rang noch schatten;

 

En schoon? - als ik mij niet vergis,

 

Dan vindt men onder tien pas éénen,

 

Die niet zegt, dat zij leelijk is.

 

 

 

Al moet zij dus dat alles missen,

 

Wat men beminnenswaardig vindt,

 

Zij heeft verstand, - een' schat van kennis,

 

En oordeelt, door geen' schijn verblind.

 

 

 

In 't eerst - ik doe der waarheid hulde;

 

Ligt is het velen zoo gegaan -

 

Bleef ik aan 't uiterlijke hangen,

 

En liet haar onverschillig staan.

 

 

 

Maar, toen ik nader kennis maakte,

 

Zag ik mijn dwaasheid spoedig in;

 

En sedert - kort en goed gesproken -

 

Werd zij mijn leidsvrouw, mijn vriendin.

 

 

 

Bij ieder plan, door mij ontworpen,

 

Vraag ik thans haar om hulp en raad;

 

Terwijl ik mij, met elke schrede,

 

Gedurig meer op haar verlaat.

 

 

 

En waarlijk, wie haar ooit leert kennen,

 

Dien gaat het zeker zoo als mij;

 

Die twijfelt niet, of zij door 't leven

 

Een goede, wijze leidsvrouw zij.

 

 

 

Waant men slechts dáár genot te vinden,

 

Waar 't feestgeschal des rijkdoms klinkt,

 

Dan fluistert zij ons ras in de ooren:

 

‘'t Is lang geen goud, al wat er blinkt.’

 

 

 

Als wij eens anders heil benijden,

 

En meenen, dat in 's buurmans huis

 

Alleen geluk en blijdschap wonen,

 

Dan fluistert zij: ‘Elk draagt zijn kruis.’

 

 

 

Zij leert ons, dat op 's levens paden

 

Geen roosjes zonder doornen zijn,

 

En zegt ons, bij 't gemis der vreugde:

 

‘Na regen komt weêr zonneschijn.’

 

 

 

Wanneer wij soms te veel verlangen,

 

Dan waarschuwt zij, daar zij ons leert:

 

Hoe 't lid hem op den neus moet vallen,

 

Die 't onderste uit de kan begeert.

[p. 258]

 

Wanneer wij, zorgloos, niet bedenken,

 

Dat ras de tijd daar henen gaat,

 

Dan fluistert zij: ‘Smeed toch het ijzer,

 

Eer gij het weêr bekoelen laat.’

 

 

 

Dat men den vogel aan zijn vêren, -

 

Den boom aan zijne vruchten kent;

 

Dat, wie in 't bosch is bij de wolven,

 

Welhaast aan 't huilen wordt gewend;

 

 

 

Dat ieder in 't maatschaplijk leven

 

Zijn uil vermeent een valk te zijn;

 

Dat velen lange messen dragen,

 

En echter koks zijn slechts in schijn;

 

 

 

Dat geld de ziel van alle zaken

 

Op deze lieve wereld is;

 

Dat ieder, meest in troebel water,

 

Op zijn getij haakt naar den visch;

 

 

 

Dat menigeen, die ver wil springen,

 

Niet denkt, hoe wijd zijn polsstok strekt,

 

Of, daar hij zonder hospes rekent,

 

Zichzelv' bedriegt, - bespotting wekt;

 

 

 

Dat men de diefkens in de wereld

 

Maar al te vaardig hangen laat;

 

Terwijl er menig dief der dieven

 

Gerust op vrije voeten gaat;

 

 

 

Dat men, om kabeljaauw te vangen,

 

In 't water vaak een' spiering smijt;

 

En altijd van eens anders leder

 

De beste en schoonste riemen snijdt;

 

 

 

Dat meestal buiten op het venster

 

Het beste brood ligt opgehoopt;

 

Terwijl men binnen wordt bedrogen,

 

En knollen voor citroenen koopt;

 

 

 

Dat Hans, kan hij zich kruijen laten,

 

Op zijn gemak in aanzien stijgt;

 

Terwijl het paard, dat meest de haver

 

Verdient, die echter zelden krijgt: -

 

 

 

Dit alles doet zij ons gedurig

 

Nu hier, dan elders gadeslaan;

 

Zij leert ons - volgen wij haar wenken -

 

Voorzigtig door het leven gaan;

[p. 259]

 

Daar zij de slotsom harer wijsheid,

 

Sinds lang in beeldspraak ingekleed,

 

Aan ieder, die haar kennen leerde,

 

Op 's levens reis dus hooren deed:

 

 

 

‘Wat Hansje niet heeft mogen leeren,

 

Leert Hans nooit in zijn' ouderdom;

 

Zal 't eens een goede hoepel worden,

 

Buig vroeg dan reeds het rijsje krom.

 

 

 

Met kleine sportjes stijgt men eindlijk

 

Tot op den hoogsten laddertop;

 

En van het bootje raakt men spoedig

 

In 't schip: geef dus den moed nooit op.

 

 

 

Van ééne vonk, kwam die aan 't gloeijen,

 

Zag men vaak 't huis in vlammen staan;

 

Terwijl één nagel al te dikwijls

 

Het ijzer deed verloren gaan:

 

 

 

Let daarom steeds op kleinigheden;

 

Een boom valt niet met d'eersten slag;

 

Wie aanhoudt, zal ligt iets verkrijgen;

 

En: Rome ontstond niet op één' dag.

 

 

 

Wees matig! Honger kookt voortreflijk,

 

Ja maakt zelfs raauwe boonen zoet;

 

En: hij moet sterke beenen hebben,

 

Die jufvrouw Weelde dragen moet.

 

 

 

Één rottige appel in de mande

 

Maakt ligt den heelen boedel kwaad;

 

Één brandaar, in de schoof gebonden,

 

Bederft te dikwijls al het zaad.

 

 

 

Zie daarom toe, met welke lieden,

 

Met welke vrienden gij verkeert:

 

Wie pek behandelt, zal zich smetten;

 

Men wordt naar zijnen vriend vereerd.

 

 

 

Goed rond goed Zeeuwsch: blijf dit betrachten;

 

Volbreng bij groot en klein uw' pligt;

 

Maar eet geen kersen met de grooten;

 

Zij gooijen met de steenen ligt.

 

 

 

De beste stuurlui vindt men zeker

 

Aan wal, - dit lijdt geen tegenspraak;

 

Maar wie in 't scheepje zit, moet varen;

 

En: regt door zee is altijd zaak.

[p. 260]

 

Al hebben somtijds stille waters

 

Een' diepen, een' onpeilbren grond;

 

Al bruist somtijds de stroom wat hevig,

 

Als hij eene andre bedding vond;

 

 

 

Wie, als de stroomen zijn verloopen,

 

De bakens met verstand verzet;

 

Daar vuile gronden ligt de kabels

 

Bederven, op zijne ankers let;

 

 

 

Wie in het wankle levensbootje

 

Op 't wapprend zeil zijn oog steeds rigt,

 

Waar hij voor scheep ging ook blijft varen,

 

Die mist den regten koers niet ligt;

 

 

 

Die kan gerust en vrolijk dobbren

 

Op 's levens wijden oceaan,

 

Al doen hem tij en zee en stormen

 

Van bakboord soms naar stuurboord gaan.’

 

 

 

Zoo sprak mijn Leidsvrouw reeds vóór jaren;

 

Zoo spreekt zij nog tot u en mij:

 

Wie twijfelt dan - kent hij de wereld -

 

Of zij een goede Leidsvrouw zij?

 

 

 

Ja, schoon haar wijsheid bijna nimmer

 

Den mensch, als hij nog jong is, smaakt,

 

Wel hem, die vroeg reeds in zijn leven

 

Met deze Leidsvrouw kennis maakt!

 

 

 

Wel hem, die bij dat kennismaken

 

Geen bittre tranen storten moet;

 

Met elke les, door haar gegeven,

 

Zijn voordeel in de toekomst doet!

 

 

 

Wel hem, die, door haar onderwezen,

 

Door hare wijsheid voorgelicht,

 

Gerust als eerlijk man blijft handlen,

 

Geen hooger doel kent dan zijn' pligt!

 

 

 

Dien zal zij eenmaal doen gevoelen,

 

Dat niets meer geldt dan eerlijkheid,

 

En dat een goed en rein geweten

 

Den mensch het zachtste kussen spreidt.

 

 

 

Wel hem - nog eens - die in dit leven

 

De wijze lessen nooit vergeet,

 

Den vriendelijken raad blijft hooren

 

Der vrouw, die - Ondervinding heet!

 

 

 

Mr. a. modderman.