Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

Overgang van Hendrik IV, van Frankrijk, van de hervormde tot de katholijke kerk. Uit Sully's Gedenkschriften. Door den Predikant Schlosser, te Grosz-Zschocher.

Voorberigt.

Onder de bronnen der geschiedenis van den overgang van hendrik IV tot de Katholijke kerk worden de Gedenkschriften van sully doorgaans bovenaan gesteld. Daar nu dit boek onder de zeldzamen behoort, zal het menigen vriend van boekenkennis, die het niet bij eigene aanschouwing kent, niet onaangenaam zijn, hier iets naders daarvan te lezen. Deszelfs volledige titel is: Mémoires ou oeconomies (verordeningen) royales d'estat, domestiques, politiques et militaires, de henry le grand, par maximilien de bethune, Duc de Sully. Doch deze Gedenkschriften zijn geenszins door sully zelven, in dien vorm, in welken wij die bezitten, vervaardigd en uitgegeven, maar door vier mannen, welke hij in verschillende staatzaken gebruikt had, en die naderhand, men weet niet hoe, tot vijf werden. In den brief van opdragt zeggen de vervaardigers aan sully: ‘Daar uwe Hoogheid ons vier, die Gij wel kent, bevolen heeft, zekere Gedenkschriften naauwkeurig na te gaan, en te beproeven, dezelve in den vorm eens eenvoudigen dagboeks

[p. 155]

van uwen geheelen levensloop, uwe daden en handelingen, goede en kwade ontmoetingen, sedert uw twaalfde jaar, toen uw heer vader U den zaligen Koning overgaf, tot op des laatsten beklagenswaardigen dood, te gieten, en verkorte uittreksels daaruit te maken; zoo hebben wij ons van dezen last, naar beste vermogen, gekweten.’ - Uit dezen oorsprong laat zich dan ten deele de ongepaste houding des boeks verklaren: want de vervaardigers vertellen, dien ten gevolge, aan sully, wat hemzelven bejegend is. Zoo luidt het gestadig: ‘Gij zeidet, Gij antwoordet, Gij deedt,’ in plaats van in den derden persoon van hem te spreken. Doch teffens berust op deze wijze van ontstaan de geloofwaardigheid des boeks, en deszelfs voorregt, om de meest geheime gesprekken en onderhandelingen tusschen hendrik en zijnen getrouwen dienaar te behelzen, door dezen onvermoeiden arbeider opgeteekend en verzameld.

(Het vervolg hierna.)