Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

Wenken, uit den mond der onnoozelheid, voor drijvers van de doodstraf.

Welk eene beweging! wat toevloed van volk! Waar gaat deze menigte henen? vanwaar deze herhaalde levendige uitroepingen? Alle aangezigten zijn als opgeloken; alle blikken vol verwachting. Ongetwijfeld is er eenig feest op handen, of worden er toebereidsels gemaakt tot volksvermakelijkheden. Hoe veelvermogend is toch het aanloksel des vermaaks! De winter heeft geen ijs, de armoede geene behoeften meer, zoodra de roepstem tot vrolijkheid zich doet hooren. Wat zijn die menschen gelukkig!.... God! wat klank treft daar mijne ooren? De doodklok luidt.....

[p. 151]

't Is, alsof ik, te midden van die sombere toonen, een slagtmes hoor slijpen!.... Ja, ach ja! heden wordt er doodregt gedaan, en elk haast zich, om dit ijselijk Drama te zien spelen; elk haast zich, om den doodstrijd van zijnen natuurgenoot te genieten!.... En gij, barbaarsche vader! ook gij wilt uwen zoon derwaarts geleiden? Hij telt, naar 't schijnt, naauwelijks acht jaren....

Dus met mijzelven sprekende, trad ik naast den vader en het kind voort, en werd alzoo oorgetuige van hun gesprek. ‘Ik zal dus pleizier hebben; niet waar, vader?’ zeide het onschuldige knaapje. (Ach ja, kind! dacht ik schier overluid, terwijl de vader zweeg; gij zult u regt vermaken; gij zult bloed en stuiptrekkende ledematen aanschouwen!) ‘Maar, vader! de goede God heeft evenwel verboden, iemand te dooden.’ - ‘De wet beveelt zulks, kind, in sommige gevallen.’ - ‘Is de wet dan magtiger, dan de goede God?’ - ‘Neen; maar men moet ook haar gehoorzamen.’ - ‘Wie heeft de wet gemaakt, vader?’ - ‘De menschen, mijn kind!’ - ‘Wel, dan zijn zij immers den goeden God ongehoorzaam.’ - ‘Ik zal u dat op een' anderen tijd wel eens uitleggen.’ - Het kind schudde het hoofd, en vervolgde: ‘Maar, vader, gaat het dan in de wereld even als op school, waar men hun, die fouten maken, straf oplegt?’ - ‘Juist, mijn kind!’ - ‘Waarom?’ - ‘Om anderen tot exempel te verstrekken.’ - ‘Heeft men reeds meer iemand ter dood gebragt?’ - ‘Wel zeker!’ - ‘En heeft dit dan anderen niet tot exempel verstrekt?’ - ‘Ja, gewis; het heeft de vermenigvuldiging der misdaden belet.’ - ‘Zijn er ook landen, vader, waar men de menschen niet ter dood brengt?’ - ‘Eenige.’ - ‘De menschen moeten daar dan wel boos zijn!’ - ‘Niet boozer, dan hier.’ - ‘Wel, dan dient het immers nergens toe, menschen ter dood te brengen.’ - ‘Zwijg, kleine babbelaar!’ - Het kind zweeg voor eenige oogenblikken, en begon toen weder: ‘Zeg eens, vader; gij kent immers Karel Dijkman wel?’ - ‘Ja.’ - ‘Wel, die heeft gisteren slaag gehad; en 't was toch een ander geweest, die kwaad gedaan had.’ - ‘Dan heeft zeker de meester hem vergiffenis geschonken?’ - ‘Ja wel, nadat hij hem eerst braaf geranseld had! Zeg eens, vaderlief, heeft de wet ook wel eens abuis?’ - ‘Ongelukkigerwijze, mijn kind, zijn wel eens onschuldigen veroor-

[p. 152]

deeld.’ - ‘Men heeft het hun dan ook zeker vergeven, even als meester?’.... ‘Rep u wat, jongen; wij komen anders te laat.’ - ‘Maar, vader, als men een' mensch heeft doen sterven, en men heeft abuis gehad, geeft men hem dan het leven weder?’ - ‘Ach neen, kind! dat is niet mogelijk.’ - ‘Maar, waarom dan.... Och, zie eens, vader; mijne vingers zijn bevroren.... Wat moet die arme man niet koud zijn!’

Dit woord der onnoozelheid deed mij als van schrik verstijven. 't Was mij, alsof er een lijk voor mijne voeten lag! - En deze ontzaggelijke menigte mannen, vrouwen en kinderen, die de strengheid der felste vorst braveren, om het hoofd eens menschen, rookende van het versch vergoten bloed, te zien scheiden van den tronk!.... Ligt er dan niets afgrijselijks voor hen opgesloten in het woord vernietiging?.... Hoe! wij hebben geene tranen voor zulk een ontzettend schouwspel, en wij schreijen bij het verhaal van eene ligte ramp; ja, wij smelten weg van deernis in den schouwburg, bij het vertoonen van verdichte ellende!.... Week als was bij het verhaal van ingebeelden jammer, harder dan steen bij het aanschouwen van wezenlijke ijselijkheden, - wie doorgrondt het gedichtsel van 's menschen hart?

Bij het, zeer onlangs, te Parijs, ter dood brengen van de drie boosdoeners, chandelet, guérin en bardon, (de eerste van welke al zingend en dansend zijne straf onderging!) drong eene jonge, aardige vrouw, met roode wangen en blond, gekruld haar, door de menigte, om het werktuig des doods van nabij te beschouwen. ‘Dat doet smart,’ zeide een jong meisje, dat haar verzelde, tot haar; ‘gaan wij!’ - ‘Neen,’ hernam de schoone blonde, met een glimlachje; ‘het mes zal van daag spek hakken!’....

Eenige schreden verder stond een man uit het gemeen op zijne teenen, een jong kind op de schouders dragende. Hij zelf kon niet zien; maar hij had aan zijn zoontje de zorg opgedragen, om hem de bijzonderheden der strafvoltrekking mede te deelen. ‘Kunt gij wel zien?’ zeide hij tot zijn kind: ‘Zijn zij er al?’ - ‘Ja, vader! daar zijn zij.... Ik zie overheerlijk! Daar draagt men hem naar boven.... Hij verroert zich niet.... Men sjouwt hem.... Hij is

[p. 153]

dood.’ - ‘Wel neen, jongen! hij is bang.’ - ‘Vader! guillotineert men ook dooden?’ - ‘Ja, zeker! om het voorbeeld. Maar, let wel op!’ - ‘'t Is gedaan, vader!’ - ‘Let op! 't Zal weér beginnen.’ - ‘Het groote mes is geheel rood, vader! Daar komt er nog een. Hij heeft een kaal hoofd. Alweêr afgedaan. Dat gaat gaauw!’ - ‘Let verder! Ziet gij den derden?’ - ‘Ja, vader!... 't Is over.’ - De vader, met eene Stoïsche onverschilligheid: ‘Nu gaan wij soep eten.’