Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

Uit Beijeren.

Onder dit opschrift lezen wij in een Duitsch tijdschrift:

‘Gedurig komt het bij ons meer aan den dag, dat wij met verhaaste schreden naar de middeleeuwen moeten wederkeeren, toen alleen de fraaije kunsten bloeiden, terwijl de menschelijke rede in diepe sluimering lag. Reeds bezitten wij eene menigte bedelkloosters; thans ligt de opwekking der Benedictijnen aan de beurt. Althans zou één (klooster) in den Beneden-Donau-kreits daartoe werkzaam zijn. Herstelling der Jezuiten is bij ons niet noodig, daar zij nooit ondergegaan zijn, maar slechts in stilte voortleefden. Uit het onlangs in 't licht verschenen nieuwe Plan voor de Latijnsche Scholen en Gymnasiën ziet men derzelver voortdurende werkzaamheid. Hetzelve rust op hunne grondstelling, dat de hoogere scholen van de lagere moeten afgescheiden worden. Oefening van het geheugen is tot hoofdzaak gemaakt. Aan mensch- en natuurkunde wordt niet gedacht: want de eerste leidt tot zelfkennis en bezonnenheid, en de andere doodt allen zin voor bijgeloof, dezen grondslag van het geestelijk despotismus. Hetgeen het geheel de kroon opzet, is, dat de, gelijk men weet, in de middeleeuwen heerschende, wijsgeerte van aristoteles bij ons algemeen ingevoerd wordt.

Als een onfeilbaar teeken des tijds is de terugkeering der geestelijke Blij-, Treur- en Tooneelspelen te beschouwen. En opdat gij u niet verbeeldt, dat het scherts is, zoo schrijf ik voor u de aankondiging daarvan af uit onzen Beijerschen Landbode, een sterk gelezen tijdschrift, dat te Munchen uitkomt. Aldaar leest gij, No. 61: “Met Allerhoogst en Genadigst Verlof, zal door de gemeente

[p. 150]

Thaining, bij Landsberg, (het laatste is de beruchte plaats, waar de, tot uitroeijing der ketters, naar Beijeren geroepene Jezuiten hun Collegie en hoofdzetel hadden) op den 8, 12, 28 en 29sten Junij, en daarna op den 5, 15, 19 en 26 Julij dezes jaars, in het open veld, op een overdekt tooneel: Het groote verzoeningsoffer op golgotha, of de geschiedenis des lijdens en stervens van jezus, volgens de vier evangelisten, met figuurlijke vertooningen (bildliche Vorstellungen) uit het Oude Verbond, tot overweging en stichting (?) worden ten tooneele gevoerd. Het begin is telkenreize ten acht ure des morgens; van elf tot twaalf des middags houdt men rust. De muzijk is van den Heer Componist leibl te Munchen. Thain, 15 Mei 1829.”’

‘Desgelijks beginnen vele Katholijke geestelijken de menschen, in het openbaar, door daden van het ruwste bijgeloof te misleiden en aan hunne baatzucht dienstbaar te maken. Een derzelven, in mijne nabuurschap, heeft onlangs twee zieke paarden en twee zeugen gebenediceerd (de benedictie gegeven), en voor de herstelling van eerstgenoemden zelfs eene mis gelezen. Doch deze waren op geenerlei wijze te behouden, en van de laatsten werd maar één genezen. Ook met de herstelling van bezetenen laat hij zich in. Zelfs heeft hem een naburig, zeer eenvoudig Protestantsch landman duizend fl. geboden, zoo hij den Duivel van zijne met herhaalde vlagen van krankzinnigheid bezochte vrouw wilde uitdrijven. Men onderhandelt nog over de zaak, en het gevolg blijft dus te wachten.’