Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

Iets over het gebruik van de Latijnsche taal, bij gelegenheid van eene plaats in het werkje van den heer C. de Brouckere:
Examen de quelques questions relatives à l'enseignement supérieur dans le royaume des Pays-bas; Liège, 1829, 8^o.

.......... tenet insanabile multos Scribendi cacoëthes.

juvenalis.

Over eenige jaren zal men in de komenijswinkels bijkans niets zien dan misdruk over het Onderwijs. Er is in

[p. 88]

1828 en 1829 zoo veel over dit onderwerp in het licht gekomen, dat wij verbaasd staan over het aantal schrijvers, die zich in staat achten deze zaak te behandelen. Vele van deze stukken zijn niet geteekend; doch onder die, welker schrijvers zich op den titel hebben bekend gemaakt, behoort het bovengenoemde Onderzoek over eenige punten, enz. van den Heer de brouckere. Het is ons voornemen niet, hem in zijne geheele redenering te volgen; maar, daar het boekje door den bekenden naam des schrijvers in veler handen zal komen, nemen wij de vrijheid, eene kleine onnaauwkeurigheid aan te wijzen, welke der vlugge pen van dien Heer schijnt te zijn ontsnapt.

De Heer de brouckere is geen vriend van de oude talen. Hij wil betoogen, dat het thans niet meer noodig is, om den naam eens geleerden te verdienen, dat men deze verstaat. Zijn betoog vangt dus aan: ‘La connaissance du latin et du grec ne constitue plus un savant; on peut aspirer à ce titre sans posséder les langues de l'antiquité.’ Het is alsof men zeide: een of twee boeken maken nog geene bibliotheek; men kan eene bibliotheek hebben zonder boeken. - Ieder ziet, dat de kracht dezer redenering alleen daarop rust, dat Grieksch en Latijn te kennen niet voldoende is, om den naam eens geleerden te verdienen. Dit willen wij gaarne toegeven, hoezeer er beperking noodig is voor deze stelling; want, wanneer men tot de kennis dier talen ook brengt die der oude letterkunde en geschiedenis, weet ik niet, of de Heer de brouckere dezelve zal blijven volhouden.

Doch in het algemeen gesproken blijft het waar, dat er tot een' geleerde meer behoort, dan de kennis van het Grieksch en Latijn; doch hoe hier nu uit volgt, dat die kennis in het geheel niet bij een' geleerde vereischt wordt, zien wij niet in. Misschien ligt het aan ons, die niet zoo onbepaald tegen de logica zijn, welke de schrijver p. 88 wil afgeschaft hebben, omdat hij de beteekenis van het woord λογος niet verstaat. Het kan intusschen

[p. 89]

waar zijn, dat men een geleerde mag genoemd worden, ook zonder de kennis der oude talen te bezitten. Wij willen dit niet beslissen; maar zeker volgt het niet uit deze praemisse: ‘La connaissance du latin et du grec ne constitue plus un savant.’

Vervolgens zegt de schrijver: ‘Ce n'est plus en latin qu'écrivent les laplace, les humbold, les davy, les monge, chladny, young, herschel etc.’ Dit had hij toch wel eens eerst aan son ami quetelet mogen vragen. Wij zouden even ligt een' stroom van namen kunnen uitstorten: C'est en latin qu'écrivent; maar waartoe zou het dienen? Hier intusschen voegen wij de titels van eenige Latijnsche werken van van humboldt nevens:

Florae Fribergensis specimen; accedunt Aphorismi ex doctrina physiologiae chemicae plantarum. Berolini 1793. 4^o.

Plantae Aequinoctiales per regnum Mexici cet. Tom. II. fol.

Monographia Melastomacearum, Tom. II. fol.

Nova genera et species plantarum in peregrinatione ad plagam aequinoctialem collectarum, Tom. III. fol.

De distributione geographica plantarum secundum coeli temperiem et altitudinem montium. Lutetiae Parisior. 1817. 8^o.

Dat men eene historische reisbeschrijving (relation historique) in eene levende taal schrijft, is zeer natuurlijk. Zulks geschiedde reeds vóór meer dan ééne eeuw.

Wij voegen hier nog bij, dat in Frankrijk, waar men meer dan elders het gebruik der Latijnsche taal in de wetenschappen verwaarloost, echter thans nog door het Fransche Instituut voor de prijsverhandelingen in de natuurkundige wetenschappen antwoorden in het Fransch of in het Latijn verlangd worden. (Bullet. des Sc. natur. Juin, 1829.)

J.v.d.H.

Leiden, Dec. 1829.