Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

De Katakomben (onderaardsche Grafgewelven) van Napels. Eene Geschiedenis uit onze dagen, door Frederik Jakobs, Hoogleeraar te Gotha. Te Leeuwarden, bij Steenbergen van Goor. 1830. In gr. 8vo. 227 Bl. f 1-80.

Natalie, de dochter van Sir arthur morton, een' zich in Italië ophoudenden Engelschen edelman, geraakt te Napels in verzoeking, om van de Protestantsche tot de Roomschgezinde godsdienstbelijdenis over te gaan. Hare overhelling tot het romaneske, de verwaarloozing van hare godsdienstige opvoeding, de indruk, dien een schrikkelijk doodsgevaar in de Katakomben van Napels op hare levendige, ligt te ontvlammen verbeelding achtergelaten had, doen zekeren Graaf corradi, een' vermomden Jezuit, het plan smeden, om het rijke Engelsche meisje, buiten weten van haren vader, tot het Roomsche kerkgeloof over te halen. Gelukkig gaan hare oogen nog bij tijds open, en ontkomt zij den haar gespannen strik. Daar natalie, als eene aanzienlijke Engelsche, boven het bereik van zijne wraak-

[p. 727]

zucht is, tracht hij dezelve te bevredigen aan een braaf en verstandig Joodsch meisje pennina, de vriendin van natalie, welke hij met haren vader nathan in de gevangenis der Inquisitie te Rome laat werpen, op de beschuldiging, dat zij natalie door hare raadgevingen afkeerig had gemaakt van de voorgenomene geloofsverandering. De gevangenen geraken echter in vrijheid, door de bemoeijing van een' aanzienlijken beschermer, den Markies tralasaquas. Deze ontmaskert den gewaanden corradi, die nu blijkt een bedrieger te zijn, zelf van Joodsche afkomst zijnde, en eigenlijk simon meijer te heeten. Na tralasaquas' dood begeven morton en natalie zich met nathan en pennina naar het vrije Engeland, waar het verhaal hen in ongestoorde en aangename vriendschap met elkander levende verlaat.

Het spijt ons, dat de Heer steenbergen van goor aanleiding geeft, om dezen waarlijk in vele opzigten fraaijen roman niet op zichzelf, maar in vergelijking met spindler's Jezuit te beoordeelen. Naar onze wijze van zien, is op deze Katakomben, wanneer wij dezelve met spindler's werk vergelijken, toepasselijk: Tel brille au second rang, qui s'éclipse au premier. Van corradi wordt hier met eene enkele pennestreek gezegd, dat hij tot de orde der Jezuiten behoorde. Maar in het verhaal zelf komt hij enkel voor als een listig fortuinzoeker, die het rijke Engelsche meisje en haar vermogen voor zichzelf zoekt meester te worden, en als middel, hetwelk hem tot dit doel leiden zal, haar Roomschgezind tracht te maken. Wij zien hierin nog niets, dat den Jezuit kenmerkt. Al zijn alle Jezuiten schurken, daarom is iedere schurk nog geen Jezuit. In spindler's werk daarentegen wordt de Jezuit naar het leven afgeschilderd, in hetgeen hem van andere Roomschgezinden, en den deelgenoot der hoogere graden van den ondergeschikten aanvanger kenmerkend onderscheidt.

Onder hetgeen bij natalie een gunstig denkbeeld van de Roomsche godsdienst had doen ontstaan, noemt jakobs ook het volgende: ‘Met dante's divina comoedia had zij zich insgelijks bekend gemaakt, en naauwelijks kon zij den tijd afwachten, waarop haar datgene, wat zij, in de betooverendste taal en met al de kleurenpraal der poëzij getooid, had leeren kennen, in de wezenlijkheid zou beje-

[p. 728]

genen.’ Maar ieder, die met de klassieke Italiaansche schrijvers bekend is, weet, dat er bijna geen krachtiger tegengift is tegen de Roomsche proselytenmakerij, dan juist het bestuderen der beroemdste Italiaansche schrijvers van de veertiende en de eerste helft der vijftiende eeuw. Juist in die zelfde divina commedia (in het oorspronkelijke niet comoedia, zoo als jakobs schrijft) schildert dante de Roomsche kerk, als bedekt met allerlei vuiligheid, en bezwijkende onder den last van hare eigene misdaden. De dichter ontmoet Paus anastasius in het diepste der hel, ziet in die zelfde hel Paus nikolaas III, waar deze met de hielen naar boven bonifacius VIII verwacht, die hem aflossen moest, en wiens plaats weder vervangen moest worden door clemens V. Nu vragen wij, of jakobs grond heeft, om in dit verhaal natalie's bekendheid met dezen schrijver aan te voeren als eene der omstandigheden, welke haar tot het Roomsche kerkgeloof deden overhellen!

Aan wien, schrijver, of vertaler, of corrector, wij de zinstorende fouten in het aangehaalde Italiaansch te wijten hebben, kunnen wij niet beslissen; maar ons viel in het oog o.a. Galcotto voor Galeotto, contanto voor cotanto, georno voor giorno, che'ntrate voor ch'entrate.