Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

[p. 720]

Vrijmoedige Gedachten over de tegenwoordige beroerten in een gedeelte van het Koningrijk der Nederlanden, toegelicht door eenige staaltjes uit de Geschiedenis van den opstand der Belgen tegen hunne laatste Souvereinen uit het Huis van Oostenrijk. Te 's Gravenhage, bij A. Kloots. 1830. In gr. 8vo. 44 Bl. f :-40.

Het is eenigermate gewaagd, over gebeurtenissen van den dag ten eerste bij openbaren geschrifte zich te verklaren. Omstandigheden nemen ligt eene wending, welke niet voorzien kon worden. Zoo is de gesteldheid van zaken ook reeds veel veranderd, nadat de Schrijver dit werkje ter perse had gegeven. Wat hij van de heerschappij des bijgeloofs zegt, schijnt thans door de uitkomst wederlegd te worden. Zoo schijnt het, schrijven wij met opzet; want nog is het einde niet. De uitersten raken elkander. Misschien is het voor de zaak der menschheid een geluk, dat vooreerst het ongeloof zich verheft boven het bijgeloof. Welligt moet langs dezen weg bereikt worden, wat de verlichte Keizer van Oostenrijk, jozef II, zich voorstelde, maar destijds niet kon volvoeren.

De Schrijver ontleent zijne staaltjes uit een werk, in 1818 te Gent bij p.f. de goesin verhaegen uitgegeven, onder den titel van: Jaerboeken der Oostenrijksche Nederlanden, van 1780 tot 1814, enz. opgesteld door eenen Tijdgenoot. Wanneer men de aangehaalde plaatsen leest, zoude men soms bijkans meenen, letterlijk vermeld te vinden, wat sedert 24 Augustus 1830 gebeurde. Tot proeve het volgende: ‘Deze opstekers,’ (zoo schreef een Belg ten jare 1818 in de taal des lands) ‘zoo geestelijke, als weireldlijke, stroeyden uyt alle soorten van lasterschriften, waeronder het voornaemste was een periodiek blad, bekend onder den naam van Keureminne, hetgene opgesteld wierd door zekeren van den elsken, Priester en Theologant te Loven. Dit blad vol agterklap, leugens en injurien tegen den Souvereyn en de gene hem aengekleefd waren, wierd met groot genoegen gelezen door de Bisschoppen,’ enz. ‘De muytelingen wierden daernaer bijgesprongen door borgers, waeronder zig bevonden eenige geestelijken, verraederlijk aenvandende en doodende, al

[p. 721]

wat soldaet was,’ enz. ‘Zulks gebeurde op zijn brabandsch, om het volk te verblinden.’ - ‘Den Advocaet h. van der noot, ten tijde der plundering tot Brussel, verbiedende aen de vrijwillige (vrijwilligers) te schieten, zeyde hun, dat de plunderaers hunne broeders waeren, dat zij tegen die menschen geene vreedheyd mogten begaen.’ Wat voorts de vrijmoedige Gedachten zelve betreft, de Schrijver geeft in een P.S. te kennen, dat hij deze den 16 Sept. l.l. ter perse heeft gegeven, en dat ze misschien, ware het mogelijk geweest, na het later gebeurde hier en daar gewijzigd zouden zijn geworden. Dit gelooven wij gaarne, doch meenen ook buitendien wel gegronde aanmerkingen op het gestelde te kunnen maken. Op bl. 39 wordt gevraagd: ‘Zijn de Belgen, die, vóór de Fransche omwenteling, sedert den Utrechtschen vrede, aan het huis van Oostenrijk onderworpen, en naderhand in de Republiek en het Keizerrijk van Frankrijk ingelijfd waren, bij de Tractaten van Londen en Weenen, gevraagd, of zij er in toestemden, om met de voormalige zeven Provincien tot één Koningrijk vereenigd te worden? dan of zij liever weder tot Oostenrijk of Frankrijk wilden behooren? Met welk regt kunnen zij dan nu eene scheiding en verandering van de gemaakte schikkingen, op eene met de Grondwet strijdige wijze, vorderen?’ Hier is de redenering des Schrijvers, naar ons oordeel, zeer zwak. Omdat de Belgen in 1815 niet gevraagd zijn, of zij vereeniging met ons begeerden, hebben zij thans, meent hij, geen regt, om te scheiden. Men zou hierop kunnen vragen: Wat is regt? Wie gaf in 1815 aan anderen regt, om Relgen en Noord-Nederlanders met elkander te vereenigen? Op dit punt komt het voornamelijk aan. De zaak is, in weinige regelen schrifts, met eene magtspreuk geenszins af te doen. Ach! had de staatkunde toch nooit die heillooze vereeniging daargesteld!