Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

Epistolae ineditae Caroli linnaei, cet. D.i. Onuitgegevene Brieven van C. Linnaeus, benevens een gedeelte der onuitgegevene Briefwisseling, vooral op de Kruidkunde betrekking hebbende, van J. Burman, N.L. Burman, Dillenius, Haller, Schmidel, J. Gesner, Oeder, Pallas, Vandelli en Thunberg, van de jaren 1736-1793; naar de eigenhandige Brieven uitgegeven door H.C. van Hall, Lid van het Koninklijk Instituut, en Professor der Kruid- en Landhuishoudkunde

[p. 667]

aan de Groningsche Hoogeschool. Te Groningen, bij W. van Boekeren. 1830. In gr. 8vo. Zonder het Voorberigt en den Inhoud, 268 bl. f 2-70.

Het is een verblijdend verⁿschijnsel, dat men in ons Vaderland thans meer wetenschappelijke werken dan vóór eenige jaren ziet in het licht geven, en dat het vooral der Natuurlijke Geschiedenis en Kruidkunde aan geene beoefenaars ontbreekt. De Hoogleeraar van hall heeft deze beoefenaars op nieuw aan zich verpligt, door het uitgeven van een' bundel brieven, die ons in een tijdvak verplaatsen, waarin de beoefening dezer wetenschappen in ons Vaderland bloeide, en die geschreven zijn door beroemde buitenlanders aan onze beroemde landgenooten j. en n.l. burman. Het grootste deel van dezen bundel behelst brieven van den grooten linnaeus, die gedurende zijn verblijf in Holland met j. burman bijzonder bekend was, aan dezen veel te danken had, en in later tijd den zoon, n.l. burman, bij zich te Upsal tot toehoorder had, aan wien hij den dank, dien hij zijnen vader verschuldigd was, door hulp en raad zocht te bewijzen. Deze brieven verkrijgen eene grootere waarde, doordien zij betrekking hebben tot een tijdperk, waarin de gronden gelegd zijn der hedendaagsche Kruidkunde; zij behelzen vele oordeelvellingen van linnaeus over toen uitgekomene werken, en opmerkingen over de planten der beide burmans, welke linnaeus onderzocht had. Hoe zeer niet alle brieven voor de wetenschap even belangrijk zijn, zoo doet het ons echter genoegen, dat de Heer van hall er geenen weggelaten heeft, want zij doen ons linnaeus naauwkeuriger kennen, dien wij, vooral in de brieven van lateren tijd, in négligé voor ons zien. De vurige en hartstogtelijke liefde voor zijne wetenschap, zijn helder en vaardig oordeel, zijne ongemeene werkzaamheid merken wij bij elke bladzijde op. Zie hier b.v. een' brief aan den vader, j. burman, terwijl de zoon te Upsal was:

[p. 668]

‘Benefactori suo
j. burmanno
S. Pl. D.
c. linnaeus.

Valet filius optimus et pancratice vivit, semper tranquillo animo, honesto et sincero. Laetatur pratis nostratibus quotidie laborat nobiscum in omnibus partibus naturam spectantibus et promittit omnia, quae a juvene nobili proficisci possunt.

Ego somnio de plantis a te missis.

Dies quo adveniant erit mihi omnium vitae meae maxime festivus. Capensia tot! Indica tot! ipsissima Pisonis! o Bone Deus, quam magna! quam stupenda!

Vive diu felix!

Ups. 1760. d. 18 Julii.’

Dezelfde hartstogtelijke toon heerscht dikwerf in 's mans oordeelvellingen, zoo als b.v. over de methode van adanson: ‘Vidi Adanssonii methodum naturalem, nec stultiorem unquam; ille lacerat genera naturalia. ...... Mutat omnia nomina in pejus; miror, nam iste sit sanus et sobrius.’

Onder de overige brieven zijn vooral die van pallas belangrijk. Zij zijn bijkans alle geschreven op zijne Siberische reize, en ontleenen daarvan eene eigenaardige kleur. Pallas zelf teekent naauwkeurig de plaatsen op, waaruit hij zijne brieven schreef, voegt er zelfs eens den afstand tot Petersburg bij, en schijnt in dit denkbeeld van verre verwijdering in eene onherbergzame streek behagen te scheppen. Daarbij is de stijl van pallas zeer goed, en heeft eenen meer antieken vorm dan die van linnaeus. Ziehier, tot voorbeeld, den aanvang van eenen brief aan den jongeren burman: ‘Quali me putas gaudio desideratissimas tuas litteras affecisse, e quibus perspicio veteranos in hospita mihi olim terra amicos et fautores adhuc de nobis, medios inter barbaros peregrinantibus, cogitare, et tertia fere parte totius terrac latitudinis diremtos diligere. Certe quo

[p. 669]

rariores jam nunc exterorum amicorum ad nos perferuntur epistolae, eo majori in pretio, imo gemmis au roque cariores nobis sunt. Habent enim et hoc in se divini meriti, ut nos, qui inter inhospitas et rudes gentes, ipsi quoque paulatim inculti et barbari efficimur, quasi e sopore suscitent et in priorem statum e languore animum revocent.’

Doch wij willen, in plaats van meer af te schrijven, deze verzameling liever aan alle beoefenaars der Natuurlijke Geschiedenis en Kruidkunde aanbevelen. Eene alphabetische lijst der geslachten, waarvan in deze brieven melding is gemaakt, brengt niet weinig bij, om het werk nuttiger en gemakkelijker in het gebruik te doen zijn.