Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

Inwijdingsrede, over den aard en omvang van het wetenschappelijk onderwijs voor den Krijgsstand. Gehouden ter opening van de Koninklijke Militaire Akademie, in de groote Kerk te Breda, op den 24 Nov. 1828, door J. Bosscha, Hoogleeraar in de Nederlandsche Letterkunde, de Geschiedenis enz. aan genoemde Akademie. Breda, bij Broese en Comp. 1829. In gr. 8vo. 56 bl. f :-70.

De vestiging eener Militaire Akademie in de Nederlanden mag met regt onder de groote weldaden gerekend worden, welke het Vaderland aan onzen verlichten en echt liberalen Koning verschuldigd is. Zoo iemand hieraan twijfelen mogt, hij leze de voortreffelijke Redevoering, die wij thans aankondigen, en wij houden ons overtuigd, dat hij alras geheel met ons zal instemmen.

De Hoogleeraar j. bosscha voerde, bij het Inwijdingsfeest der Akademie, het woord. Zijne rede strekte, om zijne Hoorders het oogpunt aan te wijzen, waaruit zij deze belangrijke inrigting te beschouwen hadden. Dit doel bereikte hij,

[p. 593]

door te spreken over den aard en omvang van het wetenschappelijk onderwijs voor den Krijgsstand. Gepaster stof kon niet gekozen worden; op eene waardigere wijze kon zij niet worden afgehandeld.

Rec. las en herlas deze Redevoering met het hoogst genoegen, en bewonderde zoo wel den sierlijken stijl, als den rijkdom van denkbeelden, die in deze bladen vervat zijn. Voor eene dorre Analyse is dit stuk minder geschikt. Liever willen wij eene enkele proeve van des Redenaars begaafdheid mededeelen; schoon de keus tusschen zoo veel schoons, als wij hier aantreffen, moeijelijk is. Wij bepalen ons tot het begin van het tweede deel der Redevoering, bl. 28-30:

‘Meermalen is de vraag gedaan, of wetenschappelijke beschaving in den Krijgsman noodig, ja zelfs wenschelijk zij, en somtijds is die vraag ontkennend beantwoord. Men voerde algemeene magtspreuken aan, in plaats van bewijzen, die de kenmerken dragen moesten van grondige kennis der militaire dienstvakken. Men sprak van die drommen van Germanen en Batavieren, wier onbeteugelde dapperheid de krijgskundige Romeinen versloeg, en men telde de meer dan vierhonderd overwinningen niet, die de Romeinen altijd tegen eenen overmagtigen vijand behaald hebben; en men bedacht niet, dat zij onder de overmagt van Germanen en Batavieren niet eer bezweken zijn, dan toen deze een herman en civilis aan hun hoofd hadden, die beide te Rome in de krijgskunst van dien tijd waren onderwezen.

Men beweerde, dat het suffen en blokken op wiskundige formulen en letterkundige spitsvindigheden dien heldenmoed verdooft, die de suwarows en bluchers in het veld zoo vervaarlijk maakte: en men vergat, dat de grootste krijgshelden uit de oude en nieuwe geschiedenis deze stelling wederspreken; men vergat, dat de onverschrokken maurits ontelbare wiskundige schriften, in allerlei talen, gelezen, bestudeerd en doorgewerkt had, en dat de held van Nieuwpoort de uitvinder was eener verkorte formule tot het verdeelen van ligchamen; men vergat, dat het ideaal eens Romeinschen krijgsmans, dat de niet genoeg gewaardeerde cesar, die, aan het hoofd zijner benden, het eerst wallen beklom en rivieren overzwom, in de kunsten des vredes den naijver wekte van eenen cicero, en in zijnen moord-

[p. 594]

dadigen oorlog tegen de Galliërs, te midden van het gedruisch der wapenen en het geschal der trompetten, een boek schreef over de verbuigingen en vervoegingen in de Latijnsche taal.

Maar de krijgskundige wereld heeft, door allerwegen het onderwijs voor krijgslieden uit te breiden, hare allesafdoende uitspraak gedaan; en de tijd is nabij, dat het nut eener wetenschappelijke beschaving in den krijgsbevelhebber niet meer ontkend zal worden, om een' dekmantel te hebben voor eigene onbeschaafdheid.’

Wij beklagen ons, dat wij niet meer mogen afschrijven; doch durven ieder, welke dan ook zijn stand zij, deze Redevoering ter lezing aanbevelen, en staan er voor in, dat het uur, daaraan besteed, op eene hoogst aangename en nuttige wijze zal zijn doorgebragt.