Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

Het Leven en de Reizen van Christoffel Columbus, door Washington Irving. Uit het Engelsch. IIIde en IVde of laatste Deel. Te Haarlem, bij de Wed. A. Loosjes, Pz. 1829. In gr. 8vo. Te zamen 723 bl. f 7-20.

Wij hebben den inhoud en de waarde van dit boek, naar ons begrip en oordeel, bij de verschijning der twee eerste deelen doen kennen. Wij maakten toen de aanmerking, dat ferdinand en vooral isabella bij het verhaal in geen ongunstig licht verschenen. En sedert lazen wij ergens in een buitenlandsch, vrij ongunstig verslag van het werk, dat hetzelve slechts zou geschreven zijn, om de Spaansche natie, en met name de genoemde beroemde Koningen derzelve, te verdedigen en te vleijen. Wat ons betreft, wij gunnen thans onzen vijanden zuike losiedenaars; met uitzondering alleen van het geschrevene omtrent de Koningin, die het inderdaad wèl meende, en zich als eene zachte, Christelijke vrouw doet kennen, vol liefde voor hare arme, onkundige Indianen. Voor het overige ontrolt zich het belangrijk tasereel niet, dan om ons de ontwikkeling der groote eigenschappen van de columbussen, der zaden van ongeluk, uit hunne misslagen in den drang des noods geboren, der versoeijelijkheden van het Spaansch gebroed, der mistrouwende, koude en schandelijke ondankoaarheid van ferdinand, en wat al meer rampzaligs, te doen kennen. Wij nemen dus niets van den lof terug, bevorens aan het werk gegeven. Levendig, ach! al te levendig steit het ons de schande der oude en het

[p. 270]

ongeluk der nieuwe wereld voor oogen. En zoo wij ons voorheen beklaagden, de ophelderingen niet te bezitten, pas achter het laatste deel geplaatst, deze noten, in het oog van sommigen misschien al te uitvoerig en te veel tot kleinigheden afdalende, leveren althans het bewijs der naauwkeurigheid van den levensbeschrijver op. En kan het ons dan ook minder schelen, uit welke stad, wat huis of geslacht de groote man voortkwam; ja oogsten wij zoo wel te dezen, als ten aanzien der naauwkeurige bijzonderheden, die hem vormden en zoo hoog opvoerden, veelal enkel die wetenschap, dat men er niets of weinig van weet; zoo zal toch de eenvoudige opgave der bedoelde stukken reeds doen zien, dat ook belangrijker aanmerkingen, inzonderheid ten aanzien van de (wel eens betwiste) waarde en nieuwheid zijner ontdekking, daarin voorkomen. Ziehier dezelve: I. Algemeen overzigt van des Admiraals karakter. II. Afkomst van columbus. III. Geboorteplaats van columbus. IV. De colombos. V. Togt van jan van anjou. VI. Wegneming der Venetiaansche galeijen door den jongeren colombo. VII. Amerigo vespucci. VIII. Martin alonzo pinzon. IX. Gerucht nopens den zeeman, die ten huize van columbus overleed. X. Martin behem. XI. Scandinavische ontdekkingen. XII. Togten der Ouden om Afrika henen. XIII. De schepen van columbus. XIV. Eerste landing van columbus. XV. Verrekening van oude munt, in dit boek, tegen hedendaagsche. XVI. Marco paolo. XVII. Het werk van marco paolo. XVIII. Sir john mandeville. XIX. De verzengde luchtstreek. XX. Het Atlantis van plato (met eene noot van den geleerden vertaler). XXI. Het gewaande eiland van St. Brandan. XXII. Het eiland der zeven steden. XXIII. Ontdekking van het eiland Madera. XXIV. Las casas. XXV. Petrus martyr. XXVI. Oviedo. Er zijn nog een aantal meer, alle strekkende om het aangestipte in den tekst op te helderen en te bevestigen, om de geschiedenis van columbus geheel te doen kennen, om hetgeen men vroeger al of niet van Amerika wist in het licht te stellen, om den indruk te bepalen, door deze ontdekking gemaakt; in één woord, om het werk wetenschappelijk en klassiek te maken.

Wij mogen niet nalaten, hetzelve den liefhebberen van de geschiedenis, die der menschheid vooral, zoo als ook aan alle nieuwsgierigen, die ook wel eens iets anders dan een roman willen lezen, van harte aan te prijzen. Zelfs de lief-

[p. 271]

hebbers van wreed- en ijselijkheden, als die van anna radcliffe of spiesz, zoo wel als de vriendinnen van arkadische tafereelen, en niet minder die van gevaren en avonturen, zullen er stof..... en is het dan ook tot tranen vinden; deze zullen ten minste over wezenlijke voorwerpen en ligt zóó vloeijen, dat ze iets degelijks, ter verzachting en veredeling van het hart, achterlaten.

Wij spraken van Spaansch gebroed, en dat wij onzen vijanden zulken lof gunden, als hier voor die natie te vinden is. Het voegt ons echter er bij te voegen, dat men tweehonderd jaar later zich nog op den held heeft verhoovaardigd, en zijne asch, die zoo min rust als de man zelf had gehad, maar telkens verplaatst was, aan de vijanden ontvoerd, met buitengewone pracht op nieuw in Spaansch-Westindischen grond heeft bijgezet. - Het lot van vele groote mannen! En, helaas! men kan hun niet eens toeroepen: troost u met het oordeel der nakomelingschap! Want de verwaandheid maakt zich ook van dien troost meester; terwijl de waarlijk groote man ligt te bescheiden is, om daaraan te durven denken.