Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

[p. 237]

Boekbeschouwing.

Zestal Leerredenen, door J.J. Denier van der Gon, Predikant te Naaldwijk. Te Amsterdam, bij J. van der Hey en Zoon. In gr. 8vo. VIII en 162 bl. f 1-80.

‘Dat de onderwerpen, in deze Leerredenen behandeld, zeer belangrijk zijn, zal mij ieder toestemmen.’ Dit oordeel van den Eerw. van der gon over zijne gedane keuze regtvaardigt zich volkomen bij derzelver bloote opgaaf. I. Het onbegrijpelijke van Gods regering. Pred. VIII:17. II. Jezus de voortreffelijkste Leeraar. Marc. XII:37^b. III. Het geloof behoefte voor den mensch in dit leven. Jo. XX:29^b. IV. Het zalige der Christelijke hope. Rom. VIII:24^a. V. De overeenstemming van het onderwijs der Natuur en der Openbaring. 2 Cor. IV:6^a. VI. De Christelijke hope des wederziens in de Eeuwigheid. 1 Thess. IV:18.

‘Of de behandeling dezer onderwerpen,’ dus gaat van der gon voort, Voorb. bl. VI, ‘aan derzelver belangrijkheid eenigzins beantwoorde, mogen bevoegde regters beoordeelen.’ Dit zon nu ook door ons eenigzins breedvoerig kunnen geschieden, bijaldien niet de vele uitkomende Leerredenen groote beknoptheid ons voorschreven, en de Godgeleerde Bijdragen meerdere uitvoerigheid doen verwachten. Over het algemeen mogen wij van al deze stukken zeggen, dat zij ook in 's Gravenhage wel verdienden gehoord te worden. Eene enkele aanmerking deelen wij den Schrijver mede over de wijze, op welke hij bij deze en gene Leerrede de verdeeling heeft opgegeven. Duister is die opgaaf b.v. bij de tweede, over marc. XII:37^b. ‘I. Het eerste deel mijner rede zal dan aan de opgave en staving derzelve gewijd zijn. II. Het tweede aan de voorstelling van het nut, hetwelk wij uit deze beschouwing behooren te trekken.’ Zal nu ieder we-

[p. 238]

ten, wat hij in die Leerrede hebbe te wachten? Het is wel zoo, dat uit de naastvoorgaande woorden blijkt, dat hier wordt bedoeld opgaaf der redenen, om welke de schare Jezus zoo gaarne hoorde. Maar worden deze bedoeld, hoe lam komt dan die staving hier achteraan! - Ook op de verdeeling bij de eerste Leerrede hebben wij eene aanmerking; deze namelijk, dat het overbodig is, na eenige uitspraak des Bijbels te hebben toegelicht, die uitspraak dan nog als waarheid te doen kennen. Hier hebben wij het oog op hetgeen van der gon schrijft bl. 3: ‘Ik zal eerst, na eene korte toelichting der woorden, u Salomo's schrijven als waarheid doen kennen.’ Daar Salomo in den Prediker als wijsgeer spreekt, kan dit er misschien nog door, omdat het Evangelie toch nog iets anders is, dan de inhoud van dit wijsgeerig boek. Doch ook bij de Leerrede over Rom. VIII:24^a. vinden wij hetzelfde: ‘Ik zal in het eerste deel mijner rede de waarheid, welke de tekst leert, trachten te staven.’ De taal eens Apostels heeft zoo iets niet noodig. Zijn gezag als Apostel is voor hetgeen hij zegt staving genoeg. Bij zulke uitdrukkingen, welke men wel meer hoort, toont men weinig te denken. Alleen moeten de woorden des Bijbels worden opgehelderd; dan staan zij vast, ook zonder eenige nadere staving. Eenvoudiger zou het plan zijn, bij hetwelk dit geheele hoofdstuk zulk eene uitmuntende dienst bewijst. 1^o. Opgaaf van de hope, welke Paulus heeft bedoeld. 2^o. Aanwijzing van het geluk, dat in die hope gelegen is. Bij welk laatste stuk Paulus, geheel het hoofdstuk door, genoeg laat zien de grootheid van het geluk, dat hij inwendig smaakte.

Hetgeen wij hebben aangemerkt, deelden wij geenszins mede, om den Eerw. van der gon van de uitgaaf eens tweeden bundels af te schrikken. Misschien raadt hem het gunstig onthaal, dat deze Leerredenen bij het godsdienstig publiek ontvangen zullen, die uitgaaf al spoedig aan. - Wij voor ons wenschten wel, dat de Leerredenen wat minder gelezen, wat meerder gehoord werden.

[p. 239]

Het publiek wordt met Leerredenen, dunkt ons, wat overladen. Derzelver vertier wordt wel eens begunstigd door menschen, die aan de Godsdienstoefeningen zich onttrekken, eene preek thuis lezen, en, als het daartoe komt, de toepassing overslaan, of met Felix zeggen: voor ditmaal ga heen. De graagte naar goede Leerredenen, zoo als er meer worden gedaan dan gedrukt, bewijst niet algemeen den hevigen dorst naar godsdienstige schriften, en levert geen' scherpen spoorslag tot de uitgaaf van Leerredenen, welke anders geene verdienste bezitten, dan dat zij goed zijn. Het spreekt dus van zelve, dat wij die meesterstukken uitzonderen, die voor eerstbeginnende predikers tot modellen kunnen dienen.

Maar besluit van der gon tot de uitgaaf van een' tweeden bundel, iets dat wij hem noch af- noch aanraden, dan kunnen onze aanmerkingen hem van nut zijn. Zijn eerst genomen bestek verandere hij, bij de opgaaf der verdeeling, indien zijne pen eene eenigzins andere leiding heeft genomen, dan hij zich had voorgeschreven. Dit heeft van der gon, dunkt ons, nu verzuimd; waarom dan ook onze aanmerkingen op de eerst gemaakte verdeeling zich hechten, en bij de uitgewerkte stukken minder te pas komen.

Voor het overige durven wij hem wel verzekeren, dat deze Leerredenen, naar zijnen wensch, hier en daar wel iets goeds zullen stichten.