Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

Portugal onder de Heerschappij van Dom Miguel. Door een' Ooggetuige; benevens een Verhaal van des Schrijvers gevangenschap en vervolging als Staatsgevangene in dat Rijk. Naar het Engelsch. Te Amsterdam, bij C.L. Schleijer. 1829. In gr. 8vo. 306 Bl. (Met Portret.) f 3-30.

De schrijver dezes boeks, william young, die twintig jaren in Portugal gewoond heeft en met eene Portugesche vrouw gehuwd is, verhaalt, wat bij zelf ondervond of zag

[p. 128]

en hoorde onder de regeringloosheid van den zoogenaamden Koning Dom (niet Don) miguel. Men verwachte dus hier geen volledig verhaal van den loop der gebeurtenissen, in dat ongelukkig land, sedert de terugkomst van den meineedigen man des gewelds, voorgevallen. De bijzonderheden, die vermeld worden, zijn echter belangrijk. Volgens het voorberigt, scheen het den vertaler toe, dat de Heer young, verbitterd door mishandeling, zich weleens partijdig tegen geheele standen der maatschappij, en vooral tegen de geestelijkheid, uitlaat; naar ons oordeel is de beschrijving geenszins overdreven, en de geestelijkheid niet te zwart geteekend. Men weet immers, wie de hoofdrol bij al die vervolgingen spelen! Door bewerking der priesters is het gezag van den wettigen Dom pedro verworpen, en de overweldiger miguel gehuldigd, Priesters besturen de oproerige menigte, ruijen op, hitsen aan, en doen het beste gedeelte der bevolking in akelige kerkers zuchten en wegkwijnen De schrijver betuigt, dat het verre van hem is, de beginselen van de ware Godsdienst, het zij onder den vorm der Protestantsche of Katholijke geloofsleer, te willen aanranden. Ik voer geen' strijd, zegt hij, tegen de Godsdienst, maar tegen het masker of den schijn van Godsdienst, waarmede men schandelijke zeden bedekt en het menschdom geboeid houdt. Voorts verklaart hij, dat er onder de priesters uitzonderingen, maar niet vele, zijn. Het Portugesche volk is goedaardig, maar wordt in onwetendheid gehouden door lieden, welke hunn' eigen' stand pogen te verheffen door de zedelijke en staatkundige verlaging van alle andere klassen der maatschappij. De blinde ijver der onkunde, door heerschzuchtige geestelijken opgewekt en aangevuurd, verbant of onderdrukt de aandoeningen eener natuurlijke goedwilligheid - en in naam van Koning miguel wordt het schreeuwendste onregt gepleegd. Niemand is veilig. Ieder schurk, die slechts wil, kan iemand bij den kraag vatten en naar den kerker slepen; het is genoeg, dat hij slechts zegt, in naam des Konings een' gevangene te brengen. Menigeen geraakt in den kerker, en weet niet, waarom hij opgesloten wordt gehouden. Ja, wat meer is, bestaat er geene werkelijke beschuldiging, zoo moet er iets gezocht worden. Bezwaarlijk zoude men het kunnen gelooven, zoo niet het besluit zelve, door miguel den 10 Julij 1828 genomen, hier in zijn geheel was te lezen, waarin hij den Intendantgeneraal van de Policie gelast, de beschuldiging van hen op

[p. 129]

te maken, die er geene hebben! Hetgene den schrijver dezes werks bij geregtelijk onderzoek te laste werd gelegd, kwam hoofdzakelijk hierop neder, dat hij een Engelschman, en dus voorstander van eene Constitutie was; dat hij voor een' metselaar en algemeen voor een' Vrijmetselaar werd gehouden. Men wilde gezien hebben, dat hij een' muur had afgebroken en weder opgemetseld!!!

Hoe treurig het, ook in gewone omstandigheden, ten platten lande gesteld moet zijn, is ligt te begrijpen, als men in aanmerking neemt, dat in de dorpen soms bij voorkeur personen, die niet schrijven kunnen, tot Regters aangesteld worden, omdat de weinigen, die deze kunst geleerd hebben, den post van Secretaris moeten waarnemen.

Men heeft weleens aangemerkt, dat het volk van Portugal, gelijk ook dat van Spanje, nog niet rijp voor eene Constitutie zoude zijn. Wij kunnen ons geenszins vereenigen met dit gevoelen. Beide die volken begonnen zich te verheffen uit diepe vernedering. Reeds verheugde zich de menschenvriend over dezen gelukkigen aanvang. Wier schuld is het, dat de loop der zaken vervolgens eene zoo treurige wending nam? Men weet immers, hoe miguel in Portugal is gekomen. Waarom laat Engeland de besten der ingezetenen ter prooije der wreedheden, die in naam des overweldigers nog dagelijks gepleegd worden? en waarom hier het stelsel der legitimiteit niet gehandhaafd? Of moet Portugal, even als Spanje, bij voortduring ten waarschuwenden voorbeelde strekken van het onheil, dat Despotismus en Pausdom over een volk brengen? Wee u, o land! wiens Koning een kind is! - Een Vorst, die van alle verstand gebrek heeft, is ook overvloedig in verdrukkingen. - Een heerscher, die op leugentale acht geeft, alle zijne dienaars zijn goddeloos. Met deze Bijbelspreuken eindigen wij onze aankondiging van een werk, dat wij in veler handen wenschen. Nederlanders zullen bij de lezing te meer zich opgewekt gevoelen, om met dankbaarheid het goede te erkennen, dat zij steeds genieten onder het bestuur eens wijzen en goeden Konings, die toont, te willen handhaven, wat hij beloofde.