Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

Het Leven van Napoleon Bonaparte, Keizer der Franschen, door Sir W. Scott. Uit het Engelsch, door J.G. Swaving. VIIIste en IXde Deel. Te Dordrecht, bij Blussé en van Braam. 1828. In gr. 8vo. 410 en 551 bladz. f 6-60.

Ziet daar de laatste deelen van dit uitvoerige werk! Wij hebben in de vorige beoordeelingen deszelfs aanleg en uitvoering genoegzaam doen kennen, en kunnen ons dus hier zeer bekorten. De twee boekdeelen, die wij voor ons hebben, bevatten vooreerst de toerustingen van napoleon na den slag van Leipzig; de gewelddadige sluiting van het Wetgevend Ligchaam, ‘doordien het, getroffen door het algemeene leed, moeds genoeg had gehad, om de taal der vermaning te doen hooren;’ vervolgens de gebeurtenissen der drie eerste maanden des jaars 1814. Dit korte, maar zeer belangrijke en ingewikkelde tijdvak, door koch zoo wèl voorgesteld in zijne Geschiedenis van dien Veldtogt, heeft Sir walter ook zeer wel uiteengezet, en daarbij niet vergeten, de rampen van napoleon aan zijne onverzettelijkheid te wijten, die geenen vrede op gematigde voorwaarden wilde sluiten, en zelfs de geheime bedoeling te kennen gaf, om Antwerpen, Mentz en Alessandria nimmer over te

[p. 107]

geven, in weerwil van alles, wat zijn Gemagtigde beloven mogt. Doch zoo bereidde hij slechts zijnen ondergang. De onderhandelingen na den beslissenden slag van Parijs, het weifelen van napoleon, bijzondere karaktertrekken van hem, gedurende het vertrek naar en het verblijf op Elba, doen ons zien, dat wij hier geene Geschiedenis van Frankrijk onder napoleon, maar van napoleon zelven voor ons hebben; en hierin is Sir walter, wiens talent tot uiteenzetten van kleine karaktertrekken zoo zeer bekend is, bijzonder geslaagd. Het overige van dit deel bevat de zamenzwering der Pseudo-Liberalen en van het Leger tegen de Koninklijke Regering; napoleon's onverwachte terugkomst, en nederige houding tegenover de nieuwe Jakobijnen; eindelijk de veldslagen bij Quatrebras, Ligny en Waterloo, waarin van de Nederlandsche troepen slechts met een paar woorden in 't voorbijgaan, en van den Kroonprins genoegzaam niet wordt gewaagd, en alles aan de Engelschen toegeschreven. Dus eindigt dan dit deel, gelijk het vorige, met eene onregtvaardigheid tegen Nederland, en de Vertaler toont zich in beide opzigten als - beëedigd Translateur.

In het laatste deel vinden wij een zeer uitvoerig verslag der tweede afdanking van napoleon en zijne overgave aan de Engelschen, met een omstandig betoog, dat Engeland daarbij geenszins de goede trouw heeft geschonden, wanneer het napoleon, als gevangen, die toch niet meer ontsnappen kon, en zich dus uit wanhoop overgaf, heeft beschermd. Van dit oogenblik af, dat napoleon's betrekkingen met Engeland onmiddelijk beginnen, wordt ook het verhaal wijdloopiger; en men herkent hier weder den Brit, voor wien alles, wat op zijn Eiland betrekking heeft, de grootste waarde bezit. Zeer uitvoerig verdedigt hij dan ook de handelwijze van Sir hudson lowe omtrent den gevangen, hoewel hij hem van zekere harde vormen niet geheel kan vrijpleiten. Het eentoonige leven van napoleon op St. Helena wordt naar evenredigheid uitvoeriger ver-

[p. 108]

meld, dan zijne vroegere belangrijke staatsbedrijven; en die zelfde onverzettelijkheid en dwaze hardnekkigheid, die hem zonder verpoozen naar Ruslands oude hoofdstad dreef, die hem belette op eerlijke voorwaarden vrede te maken, verhaastte zijnen dood, door het weigeren van ligchaamsbeweging te nemen (dewijl de Gouverneur hem moest laten verzellen) of zich geneeskundige hulp van een' Engelschen Geneesheer, in dienst van dien gehaten Gouverneur, te laten welgevallen. Een bijvoegsel van echte stukken besluit het werk.

Sommige goede zielen hebben zich verbeeld, dat de grimmige tiran, (in zoo ver men in de negentiende Eeuw de rol van een' tiran kan vervullen) door tegenspoeden gelouterd, na 1815, wanneer men hem in rust gelaten had, een goed Regent en Vader des Volks zou geworden zijn. Om van deze dwaling terug te komen, leze men den laatsten wil des boosaardigen mans, waarin niet alleen een leugengeest heerscht, die blijkbare onwaarheden verdicht, maar ook de hatelijkste daden van zijn bewind goedgekeurd en geregtvaardigd worden, en hij omtrent den moord van den Hertog d'enghien betuigt, in gelijke omstandigheden nog zoo te zullen handelen. De harde ondervinding en het verval van al zijne grootheid had hem dus niets geleerd en in niets verbeterd.

Wanneer wij nu over dit werk in 't algemeen ons gevoelen mogen zeggen, zoo is het (zelfs in de gebrekkige vertaling) eene over 't geheel zeer aangename lectuur. De Schrijver heldert zijne verhalen door allerlei beelden (die wel eens den Dichter verraden) en menschkundige aanmerkingen op. Maar, hoewel het werk vele verdiensten bezit, en een' gewonen Schrijver eere zou aandoen, van een' man als walter scott, en zijnen Europeschen roem, hadden wij iets meerder verwacht. Hij kon zich, bij zulk een groot onderwerp, niet tot wereldburgerlijke oogpunten en beschouwingen verheffen. Oud-Engeland, althans Grootbrittanje, kan bij hem geen onregt doen; en hoezeer toevallig zijne oordeelvellingen doorgaans - omdat de Over-

[p. 109]

heerscher de vijand ook van zijn Vaderland was - met waarheid en regtvaardigheid strooken, zoo toont toch de verdediging van de Zeerooverij in 't groot te Koppenhagen, dat bij hem zedelijkheid en waarheidsmin ook aan Vaderlandsliefde ondergeschikt is; terwijl zijn mager verslag onzer Omwenteling, en het geheel onvermeld laten der edele mannen, die onze vrijheid tot stand bragten, hogendorp, kemper, van limburg styrum, van der duyn van maasdam, (de tirannenknechten de celles en de stassart mogt hij vrij aan de vergetelheid wijden) genoegzaam toont, dat ook hij nog deelt in de bekrompene vooroordeelen en onverschilligheid der meeste vreemdelingen omtrent onzen landaard.