Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

[p. 16]

Pierre en zijn Huisgezin; een Familietafereel uit de Geschiedenis der Waldenzen. Naar den vierden Druk uit het Engelsch van M^w. Grierson. Te Rotterdam, bij de Wed. van der Meer en Verbruggen. 1829. In gr. 8vo. VIII en 200 bl. f 1-80.

In eenen tijd, dat het lezend Publiek zoo zeer aan geheel of ten deele verdichte verhalen gewoon is, als in den onzen, komt het er vooral op aan, uit welke bronnen deze verhalen geput zijn, en welke strekking ze hebben. Is het den Schrijver alleen te doen om de belangstelling gaande te houden en het gevoel op te wekken, dan overprikkelt hij niet zelden, en meestal zonder het zelf te willen. Menige jeugdige verbeelding brengt hoofden en harten in wanorde, en doet velen zijner lezers en lezeressen het vlugtige genot zijner aandoenlijke tafereelen, soms levenslang, met al die kwade gevolgen bekoopen, die uit het rondzwerven in eene denkbeeldige wereld voortvloeijen. Heeft hij daarentegen edeler doel; wil hij Godsdienst en zedelijkheid bevorderen, maar zonder den slag te hebben van zijne inkleeding belangwekkende te maken, dan blijft hij meestal in alledaagsche, doorgaans beuzelachtige, voorvallen en gesprekken hangen; en de meerderheid zijner lezers, aan sterker gekruid voedsel gewoon, doet het boek al geeuwende digt, zonder zich verder noch over zijn doel, noch over zijne inkleeding te bekommeren. De groote kunst ligt in het houden van den middelweg; en echte godsdienstigheid, zedelijkheid, huiselijke deugden, liefdadigheid, en alles, wat liefelijk is en wèl luidt, te doen beminnen en navolgen, door het in deszelfs eigen helder en beminnelijk licht voor te stellen, en dit te doen in zulke tafereelen, die door levendige kleuren de aandacht bestendig boeijen, zonder in het onwaarschijnlijke te vallen, of eene bonte schilderij op te hangen. Op deze kunst nu verstaat zich, dunkt ons, de Schrijfster van het voor ons liggende

[p. 17]

werkje bij uitstek. Haar hoofddoel is: de eenvoudige voortreffelijkheid van den echten Evangelischen zin, den invloed van wèl toegepaste vertrouwelijkheid met de leer des Bijbels op verstand en hart, op huiselijke en maatschappelijke betrekkingen, in voor- en tegenspoed, in kalmte en te midden der vreesselijkste vervolgingen, overtuigend voor te stellen; terwijl zij dit alles te beter wil doen uitkomen, door dat hemelsch licht te laten schijnen te midden der duisternis van domheid, bijgeloof en gewetensdwang. Wilde zij nu dit doel door middel van een verdicht, ofschoon op de Geschiedenis rustend, tafereel bereiken, dan konde zij wel op geen gelukkiger inval gekomen zijn, dan om hare hoofdpersonen te kiezen uit dat klein, maar hoogst opmerkelijk volk, hetwelk sedert Eeuwen, in de dalen van Piemont, de fakkel der reine, oorspronkelijke Evangelieleer brandende wist te houden, in spijt der schier onafgebrokene pogingen der vijanden des lichts, om dezelve door allerlei list en geweld uit te dooven. Zij leidt ons de woning van eenen dier brave en eenvoudige dalbewoners binnen, maakt ons met zijne edele gevoelens, met zijn gezin en zijne betrekkingen bekend, en laat ons eerst in hun huiselijk, ofschoon niet onvermengd, geluk eene poos tijds ons verblijden, om daarna in eene hooge mate met hen te lijden, daar zij diep deelen in de vreesselijkste angsten, verliezen, ontberingen en ellenden, hun door booze menschen om hunne onwankelbare trouw aan het geloof der vaderen aangedaan. Wij willen, met opzet, geene schets van het hier geschilderde Familietafereel geven, noch de eindelijke uitkomst mededeelen; eensdeels omdat zulke tafereelen, uit de volheid van een edel gestemd hart en eene rijke verbeelding gevloeid, en niet zelden van het welaangebragte bijwerk geene mindere schoonheid dan van het fonds der Geschiedenis ontleenende, veel door eene dorre schets verliezen; anderdeels omdat wij onzen lezers en lezeressen die soort van genoegen niet willen ontrooven, hetwelk de eerste lezing eener ingekleede geschiedenis noodzakelijk met zich brengt.

[p. 18]

Wij moeten daarom dan ook die weinige aanmerkingen van ondergeschikt belang terughouden, welke wij hier en daar onder het lezen maakten. Genoeg zij het, te zeggen, dat zij niets benemen aan de hooge waarde van dit boekje, hetwelk wij ruimschoots meenen te moeten aanbevelen; niet enkel omdat het belangwekkend en met ongemeen kieschen smaak geschreven is, noch zelfs alleen daarom, dat het reine huwelijks-, ouder- en kinderliefde, braafheid en gastvrijheid, met de treffendste kleuren afschildert; maar daarom inzonderheid, omdat allen, die de overtuigingsmiddelen der Roomsche kerk nog niet regt kennen mogten, ze hier als in eenen helderen spiegel mogen aanschouwen, en leeren op hunne hoede te zijn, dat hen niemand verleide, de duisternis liever te hebben dan dat Evangelisch licht, hetwelk zich hier in eenen zoo heerlijken glans vertoont, dat men niet kan nalaten het te beminnen, en door oefening in ware godsdienstigheid en reinheid des harten, in verdraagzaamheid, gepaard met standvastigheid, het dagelijks meer te volgen.