Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

Lijfsbehoud van den hertog van Plaisance, tijdens de Fransche omwenteling.

(Mémoires sur le Prince le brun, Duc de Plaisance; par M. du mesnil. Paris, 1828.)

Op den 1sten September 1793 werd le brun, als een schelmsch Aristocraat, door het Schrikbewind gevangen genomen, en vervolgens, na het doorstaan van vele doodsangsten, weder ontslagen; dat wil zeggen, onder toezigt, te zijnen huize en koste, van ‘een' goeden en getrouwen Sansculotte.’ Doch, na eenige maanden in eene halve gevangenschap te hebben verkeerd, werd hij andermaal in denzelfden kerker geworpen, nadat zijne overige ambtgenooten (leden der Constituérende Vergadering), door den goddeloozen fouquier-thinville en diens medestanders, alreeds waren omgebragt. Dezen toch bespiedden de geringste gemoedsbewegingen: een woord, een gebaar, een traan was misdaad in hunne oogen, en elk, die schuldig stond aan deugd en vroomheid en gevoeligheid, werd terstond gegrepen, gebonden, veroordeeld en onthalsd. Le brun verbeidde alzoo hetzelfde lot. Eene vrouw, wier man was uit geweken, hem door de handlangers van robespierre ziende wegvoeren, liet zich eenen uitroep van medelijden ontvallen. Onmiddellijk werd zij aan hare acht jonge kinderen ontrukt, die schreijende haar omvatteden, en ook het kleinste, dat aan hare borst hing, haar ontscheurd. Voor de onverbiddelijke regtbank gesleept, schenen zelfs fouquier en zijne rotgezellen met hare onschuld bewogen; maar, overtuigd van medelijden en op de daad betrapt, werd zij niettemin ten dood veroordeeld. Met eenen edelen moed beklom zij het schavot; de beul zelf werd daardoor getroffen; met de eene hand bedekte hij zich het gelaat, terwijl hij met de andere het doodelijk slagtmes op het arme slagtoffer vallen liet. Le brun scheen dus volstrekt verloren. Maar een reddende Engel waakte voor zijn leven. Mejufvrouw le

[p. 788]

brun de rochemont, voor eenigen tijd het gewaad harer sekse met dat der onze verwisselende, wist, onder begunstiging dier vermomming, door te dringen tot in het hart der bureaux van het Comité van Algemeen Welzijn. Het edel gevoel, dat haar bezielde, schonk haar den moed, om al de gevaren te braveren en al de bezwaren te boven te komen. Zij onderwierp zich, geruimen tijd, aan de moeijelijke rol van kopijïst, en, toen zij in de geheimen van het bureau was ingewijd, maakte zij zich meester van de stukken, welke ten grondslage van de veroordeeling, of liever van den regterlijken moord, haars ooms moesten strekken. Terwijl deze stoute verdonkering het Comité met vruchtelooze nasporingen bezig hield, kwam de 9de van Thermidor, en - le brun was behouden. Zij, die, in de Conventie, de gehoorzame werktuigen van robespierre waren geweest, begonnen thans te vreezen, zelve het slagtoffer zijner blinde woede te zullen worden. Lecointre was de eerste, die het waagde, den tijger aan te randen. In het Veld van Mars, op het feest van het Opperwezen, (!) door dezen ingesteld, zeide hij tot hem: ‘Robespierre! uw feest heb ik lief; maar u, u haat ik!’ - Tallien was een der ijverigste medewerkers van het komplot. Hij was verliefd op Mevrouw de fontenai, door robespierre in hechtenis genomen. Deze vrouw schreef aan haren minnaar, en blies hem, van uit haren kerker, den moed en de wraakzucht in, die haar bezielden. Aldus spande de min, meer dan burgerdeugd, tegen de dwingelandij zamen, en de koppen van den gruwzamen robespierre en 83 zijner goddeloosste medestanders vielen op het schavot, nog klam van het bloed hunner slagtoffers. Zoo verslonden de partijen, die beurtelings de Conventie beheerschten en Frankrijk décimeerden, elkander, en het klein getal wijze mannen, aan het zwaard der vervolging ontsnapt, verscheen allengs weder op het staatkundig tooneel. Naauwelijks had le brun zijne vrijheid herkregen, of de Conventie riep hem tot haar Comité van Financiën. Hij begaf zich derwaarts, en alwat hij zeide bestond in het nederleggen, ter tafel van dat Comité, van deze verklaring, eigenhandig geschreven en onderteekend: ‘Mij is geenerlei hulpmiddel bekend, om de rampen des Vaderlands op te heffen, zoo lang de Conventie bestaat. Om het vertrouwen te herwinnen en de orde te herstellen, moeten andere mannen optreden.’ Na dit krachtig protest verliet hij de zaal.