Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

Nog iets over de Turken.

De Turken hebben eene soort van muzijk, welke niet door noten wordt uitgedrukt, en wier maat (takt) van de Europesche toonkunst verschilt. De melodie veroorlooft een' veel grooteren omvang van toonen dan onze muzijk; vanhier heerscht er ook meer verscheidenheids in de uitdrukking. In het teedere en zwaarmoedige bezit zij niet zelden ongemeenen nadruk. Geene noten kennende, gelijk ik zeide, zingen en spelen zij hunne liederen en andere muzijkstukken enkel op het geheugen. Zoo leert steeds de een den anderen. Hierin bestaat de gansche kunst der Turksche muzikanten en muzijkmeesters. Eenigen hebben voor zichzelven eene eigene manier van aanduiden en nederschrijven der toonen

[p. 747]

uitgevonden, die hun alleen van dienst is, en op geene algemeene, ook voor anderen verstaanbare, gronden rust. De toonkunstenaars van den Grooten Heer, die bijzonder uitmunten, maken even min als anderen gebruik van noten. Zij spelen bijkans allen dezelfde partij, en daarbij is geene andere harmonie, dan die in de verscheidenheid der speeltuigen ligt.

In de schilderkunst moeten de Turken zich bepalen tot bloemen en landschappen; want vooroordeel verbiedt hun al het overige. Portretten en historiestukken worden beschouwd als te zeer naderende tot beeldendienst. De Turksche schilders bepalen zich alzoo tot bloemstukken of Arabesken, of pogen de vederpracht der vogelen met het penseel na te bootsen; en hierin hebben zij het verre gebragt. - De beeldhouwkunst is nog meer beperkt; want dezelve dient alleen tot versiering van huizen en gedenkteekenen op de begraafplaatsen. Graveerkunst en het snijden van steenen zijn niet anders in gebruik, dan bij het bewerken van zegelringen met opschriften uit den Koran, en bij het versieren der wapenen of van andere metalen werktuigen.

De landbouw wordt over het geheel weinig geacht en behartigd. Men moet niet naar eenige welbebouwde vlakten in Romelië oordeelen. Veldarbeid valt geenszins in den smaak des volks, dat op alle werkzaamheden, welke men te voet verrigt, met zekere minachting nederziet, en aan het omzwerven te paard op zandige, onbebouwde heiden de voorkeur geeft.

Ook leggen de Turken zich niet toe op den handel. Men schrijve dit toe aan hunne verregaande vadzigheid en aan hunnen hoogmoed. Grieken en Europesche Christenen in het algemeen zijn daarom onder hen de eenige kooplieden van beteekenis.

De schoonheid kan hare eigenlijke en ware heerschappij niet uitoefenen over een volk, dat haar geene regten laat. Ja, de Turken zingen en dichten wel van liefde; maar slot, grendel, traliën en zwarte gesnedenen heerschen bij hen, op willekeurige wijze, over vrouwen en meisjes, waar liefde alleen hen behoorde te geleiden.

De Sultan bekomt zijne vrouwen in het algemeen van daar, waar hij de knapen voor zijne hofhouding krijgt. Uit Christenoorden worden zoo vele kleine meisjes en jongens weggevoerd, als er noodig zijn, om zijnen Harem te voorzien en

[p. 748]

zijne hofbedienden voltallig te houden. De schoonste meisjes, of die beloven het te zullen worden, geraken alzoo in het Serail. Hier komen zij in zalen, waar zij zich met naaijen, borduren en andere vrouwelijke handwerken bezig houden. Tot hare hoogere opvoeding behooren gezang, dans en het spelen op onderscheidene speeltuigen. Al deze vrouwen nu hebben niemand, die haar bedient, maar zij bedienen elkander, naar volgende orde: Het meisje, dat laatst aankomt, bedient zichzelve en hare voorgangster, deze weder de andere, die vroeger kwam; en dit klimt zoo op tot haar, die het langste in den Harem was, welke laatste bediend wordt, zonder iemand te bedienen.

Der Turken willekeurige en harde behandeling hunner vrouwen heeft deze eene soort van vrijplaats doen erlangen, waar zij kunnen heenvlugten. Eene mijl van Schumla, in Bulgarije, ligt de kleine stad Madara, waar alleen vrouwen wonen, wier verdorvenheid en zedeloosheid tot een spreekwoord zijn geworden. Derzelver aantal bedraagt omtrent tweeduizend. Zij leven in gemeenschap van goederen, zijn vrij van alle belastingen, en dragen geen' sluijer, ofschoon zij getrouw aan het Islamismus zijn gebleven. Madara is de toevlugt voor elke ongelukkige, die de wraak van haren man of van vertoornde nabestaanden wil ontwijken, wanneer die haar gedrag niet goedkeuren. Dien ten gevolge zijn hier vrouwen uit alle standen en uit alle deelen des Ottomannischen rijks te zamen.

De Deré-Beys kozen eens uit deze vrouwen hunne Guvendees (eene soort van danseressen). Van het hoofd tot de voeten waren zij op hare eigene wijze uitgerust en gewapend, en zij reden op moedige rossen. In den krijg moesten zij, als ligte troepen, tegen den vijand te veld trekken en allerlei wapen tegen hem beproeven, maar vooral door hare bekoorlijkheden hem trachten te verlokken. Dit gebruik, echter, heeft met de Deré-Beys zelve opgehouden, en zij komen thans alleen in de Turksche Geschiedenis voor.

Deze galante en krijgshaftige vrouwenkolonie schijnt reeds in de diepe oudheid bestaan te hebben. Oude of leelijke vrouwen waren er van uitgesloten. Zoude men welligt hier den oorsprong der vertelling van de Amazonen moeten zoeken?