Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

Iets over de Turken en over Schumla.

Bijzonder in het oog loopend is het volstrekt staan blijven der Turken bij hunne oude zeden en gewoonten. Vóór meer dan vierhonderd jaren kwam dit volk over den Hellespont, was sinds bestendig in aanraking met Europeërs en derzelver gebruiken, drong meer dan eens, zelfs tot Weenen, door in het hart der Christenheid. Terwijl alles rondom hen heen op deze of gene wijze voorwaarts ging, bleven zij hardnekkig stilstaan. Met zeer weinig uitzonderingen, is de volksmassa

[p. 737]

nog geheel die onkundige, eigenzinnige, onbuigzame horde, die van Azië's gebergten asdaalde. In het groote zoo wel als in het kleinste, in het gebruik van een scheermes en eene zaag, zoo wel als in letterkunde en kunst, hebben zij nog heden hunne oude, karakteristieke gewoonten: de Turksche barbier strijkt met het mes van zich af, de onze naar zich toe; de timmerman, daarentegen, trekt de zaag naar zich toe, wijl derzelver tanden binnenwaarts, - de onze stoot haar naar beneden, wijl de tanden buitenwaarts staan; de metselaar zit bij zijnen arbeid, de onze staat; de schrijver schrijft op zijne hand en van den linker- naar den regterkant, de onze aan eene tafel en van de linker- naar de regterzijde. Deze zaken mogen zeer onbeduidend schijnen; het zijn echter werkelijk even zoo vele karaktertrekken.

De stad Schumla ligt in den hoek eens dals aan de noordelijke helling van den Balkan. Balkan beteekent een' moeijelijken pas. Deze bergketen begint met eene reeks nederige heuvelen, die zich allengskens tot bergen van aanmerkelijke hoogte verheffen. Van den kant des Donaus schijnen zij bijkans onbeklimbaar; zij loopen langs den horizon als een sterke muur heen, die trapswijze tot in de wolken stijgt. De keten strekt zich, van de Golf van Venetië tot aan de Zwar te Zee, ongeveer 500 (Eng.) mijlen ver uit; hare breedte, met het heuvelachtige land op beide zijden, mag wel een honderd mijlen bedragen; de hoogere keten is niet boven de 25 tot 30 mijlen breed. In de streek van Schumla vormen de bergen een amphitheater, aan welks voet zich eene zeer uitgebreide vlakte, noordwaarts naar den Donau, oostwaarts naar de Zwarte Zee, uitbreidt. De Balkan scheidt dus alleen de vlakte tusschen Konstantinopel en den Donau; en hadden de Russen maar eerst het gebergte in den rug, zoo zou hen niets in hunnen marsch stuiten, dan de strijdkrachten des vijands zelv'. Schumla, waar de beste koper- en blikslagers des rijks wonen, telt ongeveer 60,000 zielen; in de bovenstad wonen de Turken, in het benedengedeelte Joden, Armeniërs, Grieken.

Als krijgspunt is Schumla van groot gewigt, als loopende hier alle wegen van de Donau-vestingen zamen. De aarden wallen, met baksteenen muren en sterke wachttorens op de flanken, strekken zich, op een' oneffen grond, drie mijlen in de lengte, ééne mijl in de breedte uit. Hier sloegen de Turken, van ouden tijd af, hun verschanst leger op. Tweemaal

[p. 738]

trokken de Russen op Schumla aan; romanzof in 1774, kaminsky in 1810, en werden beide keeren teruggeslagen. Gelukt het den Russen ditmaal, deze vesting te bemagtigen, zoo ontmoeten zij, gelijk gezegd is, een' tweeden, nog geduchter hinderpaal, het gebergte. Over deze ontzaggelijke schutsweer loopen slechts vijf begaanbare wegen; een van Sophia naar Bazargik, twee van Ternova over Keisanlik en Selymnia, en twee van Schumla over Carnabat en Haidhos; de drie eerste geleiden naar Adrianopel, de twee andere regt naar Konstantinopel.

De eenige voor krijgsondernemingen gunstige tijd is hier de lente; het land is te dien tijde ongemeen schoon en gezond; bronnen en stroomen leveren goed drinkwater en gras enz. in overvloed: maar bij den naderenden zomer verdroogen de beken, verdwijnt het gewas; niets blijft er over, dan een dor, gloeijend aardrijk, over dag door de zonnehitte verschroeijende, en des nachts door zwaren, kouden dauw der gezondheid uiterst nadeelig. Elk leger, in ouden of nieuweren tijd, dat in dit jaargetijde in Bulgarië krijg voerde, heeft den verderfelijken invloed des klimaats ondervonden. De talrijke passen, door een handvol menschen tegen een gansch heir te verdedigen, en die even zoo vele vesten vormen, achter welke de Turken zoo hardnekkig strijden; de verspreide dorpen, noch bescherming noch hulpmiddelen aanbiedende, - dit alles zijn hinderpalen, welke den Russen bij ondervinding bekend zijn. In den jongsten oorlog, toen 100,000 Russen de gansche vlakte bezetteden, dacht men er niet eens aan, het gebergte over te trekken. Ook schijnen de Turken van dien kant voor hunne hoofdstad niet te vreezen, vertrouwende schier alleen op de bergvesting, door de Natuur hun verleend. De aanval van den zeekant verwekt hun oneindig grootere bezorgdheid.