Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

Levensberigt van den slotprediker en dichter Joannes Vollenhove, uit een handschrift van deszelfs kleinzoon.

Volgens belofte, bevorens gedaan in dit Tijdschrift, neem ik de vrijheid, deszelfs Lezeren bij dezen letterlijk mede te deelen het Levensberigt van den Slotprediker en Dichter joannes vollenhove, uit een Handschrift van deszelfs Kleinzoon joannes vollenhove, in der tijd voornaam Advocaat voor den Hove van Holland te 's Gravenhage. Het luidt als volgt:

‘Joannes Vollenhove is geboren den 2 Junij des jaars 1631, in de stadt Vollenho of Vollenhove, gelegen in Overijssel. Zijn vader Arnoldus Vollenhove, die geweest is der Rechten Doctor en Advocaat, en daarna Burgem^r. der gem. stadt, heeft bij zijne huisvrouw Geertruid Alten, dochter van den Burgem^r. Berent Alten, verwekt gehadt drie zonen en vier dochters, zijnde deze Joannes de oudste der eerstgem. Zijn jeugt heeft hij te Campen in de Latijnsche Schole doorgebragt, oefenende zich ondertusschen in het doen van eenige Oratien exercitii causa en in de Latijnsche en Duitsche poëzij: gevende in 't vredejaar 1648, het zeventiende zijns ouderdoms, in 't licht een dankzegging en gebedt voor en om de vrede der Christenheit, in Duitsche vaarsen geschreven. In hetzelve jaar naar de Academie te Uitrecht vertrokken zijnde, heeft hij zich daar eerst bezig gehouden in politicis et arte oratoria onder den Professor Daniël Berck-

[p. 417]

ringer, in de Historie en Grieksche tale onder zijn neve Bocstadius, en in de Philosophie onder den Professor Ravensberg, doende aldaar in 't jaar 1651 een Oratie “de variis Imperiorum ex naturae praescripto in toto Universo speciebus.” Zich verder toegelegt hebbende op de Hebreeuwsche en Oostersche talen, en op de Theologie onder den Professor Joannes Hoornbeek, is hij van Uitrecht vertrokken naar de Hoge Schole te Groningen, en heeft aldaar, gedurende een kort verblijf, onder den Professor Samuel Maresius zijne Theologische studien in het laast van het jaar 1653 voltrokken. Al strax in het volgende jaar 1654, en in het 23^e. van zijn ouderdom, is hij begiftigt geworden met het beroep tot den predikdienst te Vledder, een dorp in de Lantschap Drenthe gelegen: en noch geen twee jaren aldaar gestaan hebbende, door de Magistraat der stadt Zwolle tot Leeraar in de Gemeente aldaar verkoren. In het begin van zijnen dienst alhier, wanneer deze stadt door een zware pest wierdt aangetast, gaf hij in 't jaar 1656 voor de eerstemaal in 't licht zijn Kruistriomf, al een wijl tijds voor zijn beroeping in die stadt gedigt. En nadat hij noch geen tien jaren den Zwolschen predikstoel hadde beklommen (in welken tijdt hij zich noch van een beroepinge naar Leeuwaarden hadt verschoont) is hij in het jaar 1665 tot Predikant in 's Hage verkoren, en op den 18 Aug. van dat jaar zijn afscheit van de Gemeente van Zwolle genomen hebbende, op den 30^en derzelver maandt in het predikampt in 's Gravenhage bevestigt. Zijnen dienst hier waarnemende, en ondertusschen ook in 't volgende jaar in druk hebbende laten uitgaan zijn afscheit van de Gemeente te Zwol, en in 't jaar 1669 voor de eerste reize de Heerlijkheit der Rechtvaardigen, in drie predikaatsien door hem begrepen (naderhant met elf andere vermeerdert) kreeg hij in het jaar 1670 twee beroepingen, de eene in Junij naar Leiden, en de andere in Septemb. naar Amsterdam, doch van welke beide hij zo op de herhaalde verzoeken van Gedeputeerden uit den Kerkenraadt, en van andere goede vrienden, als uit genegentheit voor zijne Gemeente, zich

[p. 418]

excuseerde. In het jaar 1674, in de maandt Mei, ging hij als Predikant van de plegtige Ambassade, bekleet door de Heeren van de Lier, van Rheede, van Beuningen en Haren, naar Engelandt, en na aldaar het merkwaardigste bezigtigt, en de Engelsche tale geleert te hebben, keerde hij in Novemb. deszelven jaars wederom met de Heeren Ambassadeurs naar 't vaderlandt, groot gevaar door een hevigen storm op de Hollantsche kust uitstaande, en zijn huisgezin, door 't gerugt van 't vergaan van 't schip, in de uiterste droefheit vindende. In de maandt Novemb. van het volgende jaar wierdt hij in den Haag door de Universiteit van Oxfort onverwagt vereert met de Doctorale Bulle in de Theologie: en in het jaar 1681 wierdt hij, door 't overleiden van Taddeus Lantman, oudtste Predikant, en uit dien hoofde ook Curator der Latijnsche Scholen in den Haag: gevende voorts in het jaar 1686 zijne poëtische werken in 't licht, waarbij in 't vervolg van tijdt noch sommige bijzondere dichtstukken zijn gekomen. Eindelijk, na weinig minder dan 40 jaren, en daaronder ontrent 24 als oudste Predikant de kerke van 's Hage ten dienst gestaan te hebben, is hij in 't begin van 't jaar 1705 en in 't 74^e zijns ouderdoms door haar Ed. Groot Mog. van den predikdienst ontslagen, met behouding van zijn volle traktement en verdere eeren van adviseerende stem en praesidium op zijn beurte in den Kerkenraadt, doch van welke beide hij in 't volgende jaar, op zijn verzoek, is ontslagen. En voorts den overigen tijdt zijns levens in stilte, onder het uitgeven in den jare 1706 van de Heerlijkheit der Rechtvaardigen, in veertien predikaatsien door hem vertoont, en in poëtische uitspanningen doorgebragt hebbende, is hij op den 14 Maart van 't jaar 1708, oudt 76 jaren, 9 maanden en 12 dagen, na eene bedtlegering van vier dagen, en met volkome tegenwoordigheit van geest, in 's Hage ontslapen.

Bij zijne huisvrouw Gezina Haeke, dochter van Antoni Haeke, Burgem^r. der stadt Zwolle, met welke hij gedurende zijn dienst in die stadt op den 3 Maart 1657

[p. 419]

in huwelijk is getreden, heeft hij zeven zoons en agt dochters geteelt, doch van welke op zijn overleiden alleen twee zoons en vier dochters overig waren, zijnde de andere, daaronder ook die reets tot hun jaren gekomen, met bedieningen voorzien, en getrouwt waren, doch zonder nagelaten kinderen, voor hun vader uit de werelt gescheiden. Zijn gem. huisvrouwe op den 21 Julij 1681 overleden zijnde, is hij op den 7 Novemb. 1683 weder in echt getreden met Catharina Rosenboom, weduwe van den Secretaris Goethals, dochter van den Prokureur Rosenboom, en volle zuster van M^r. Fredrik Rosenboom, Raadtsheer in het Hof van Hollandt; welke, zonder uit dit huwelijk kinderen gezien te hebben, mede op den 21 Februarij 1691 is gesturven, en hem ten tweden male weduwenaar heeft gelaten tot zijn doodt toe. Van statuur is hij geweest redelijk lang, doch niet zeer lijvig, hebbende daarbij een vrij gezonde en sterke lighaamsgesteltenis.’

Dusverre het Handschrift. Ik heb dat letterlijk afgeschreven, zoo om den Lezer deze levensbijzonderheden uit de eerste hand te geven, als omdat stijl en spelling tamelijk zuiver zijn. Men ziet hieruit, dat er, ondanks de loffelijke pogingen van den Heer van der zuil, in deszelfs Levensberigt van den Heer vollenhove, medegedeeld in N^o. IV van dit Tijdschrift voor April 1827, eenige weinige onnaauwkeurigheden geslopen zijn, welke het gevonden Handschrift, waarvan de echtheid boven allen twijfel verheven is, mij met weinig moeite doet aanwijzen. Zoo heeft vollenhove, bij voorbeeld, niet in 1653, maar eerst in 't volgende jaar, te Vledder zijn predikambt aanvaard: zoo is hij niet vóór of op zijne reize naar Engeland, maar wel na dien tijd, door de Universiteit met het Doctoraal diploma ongevraagd vereerd; hetwelk ook bevestigd wordt door den inhoud dier mede onder mij berustende Bulle zelve; terwijl hij ook niet op den 17den, maar reeds op den 14den Maart 1708 overleden is. Eindelijk heb ik nog in eenige familieaanteekeningen gevonden, dat hij niet ‘eene zuster,

[p. 420]

behalve nog een jonger broeder,’ gelijk de Heer van der zuil meent, maar wel vier zusters en twee broeders gehad heeft, onder welke echter bernhart uitstak, zoo door zijn' dichterlijken aanleg en wetenschap, als den rang, dien hij bekleedde.

Hiermede zal ik deze mededeeling besluiten, in de hoop, dat ik met dezelve den liefhebberen onzer Letterkunde eenig genoegen en harer geschiedenis geen ondienst gedaan zal hebben.

g. van leeuwen,

Substituut-Officier van Justitie te Alkmaar.