Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

De zangeres Henriëtte Sontag te Frankfort.

(Vervolg en slot van bl. 153.)

Henriëtte sontag zong; en allen verklaarden eenparig, hunne hoogstgespannene verwachting overtroffen te zien, en tevens de uitspraak van catalani: ‘Zij is éénig in haar vak (genre); maar haar vak is klein,’ voor laster, uit jaloezij geboren. Men zag grijsaards weenen. Ik zelf (de verhaler, Dr. börne) was geheel weg..... En zoo men veelligt meent, dat ook mij te dezen iets menschelijks bejegend zij, dan voel ik mij niet sterk genoeg, om mij-

[p. 195]

zelven alleen aan een bespottend medelijden prijs te geven, maar wil ik mij verschansen achter de getuigenissen dergenen, die, zoo hier als elders, over henriëtte geschreven, gezongen en - geijld hebben. Aldus verbonden, kunnen wij de spotters zelve bespotten!

Ik duizel! Dronken Duitschers heb ik gezien, niet bevangen door wijn, maar door zuivere geestverrukking! De Tijd is zwanger, de Eeuw staat vader te worden, en groote dingen zullen gebeuren!... Wat is er niet al gedicht en gefabeld! Een landstorm werd er beschreven op den Olimp. Zelfs vrouwen, kinderen, grijsaards, en Veteranen in het gebied der Fabelkunde, grepen naar de wapenen. Kritische suffers hebben der Zangeresse liefdesverklaringen gedaan, en in het donker schuilende Recensenten derzelver voorbeeld gevolgd. Wigtige Philologen hebben ligte gedichten gemaakt, en beuzelende anakreons met het schoone meisje van dood en onsterfelijkheid gesproken, van den jammer der aarde en de zaligheid des Hemels, en haar gebeden, hare onschuld te bewaren. Een sentimentele ziener zong:

‘Lievling! kom, sla mij den sluijer open!
Kom, ontraadsel mijnen hoogen zin!’

Maar ach! de lieveling is naar Parijs gegaan, en heeft den hoogen zin des gesluijerden niet ontraadseld.

Eene Geestenstem aan henriëtte sontag deed zich hooren; maar de Geest scheen zeer volbloedig: hij sprak, onder anderen, ook van galvanische verrukking. Een sterrekijker vergeleek haar bij ‘den melkweg, die aan het oog des gelukkigen bespieders steeds nieuwe werelden ontdekt.’ Een ander zeide: ‘er bestonden geene meeningen, geene tweespalt meer; de palm der tevredenheid verrukte alle gemoederen; alle tweedragt was verdwenen.’ (Ach, waarom zendt men haar niet naar Konstantinopel, om den Divan te vermurwen!) In onze Duitsche Novemberdagen werd de Zangeres van ‘Hesperische luchtjes’ omgoocheld. Een ander verklaarde: ‘dat hij met fierheid eens zijnen kieinzonen zou vermelden: Ook ik leefde in de groote Eeuw!’ Een dichter zong prosetisch en opregt:

‘Mij verlaat, bij uwen aanblik,
Aêm, beweging, geest en leven!’

Een ander:

‘Een enkel woord deed zij mij hooren,
Een zilverblik slechts ving ik op;

[p. 196]

 

En zalig zal ik lang nog leven

 

Van dezen blik en van dit woord!’

(Wanneer deze nuchtere poëet zoo matig voortleeft, kan hij den hoogen ouderdom van cornaros bereiken!) Een ander wenschte zich ‘argus-oogen, om al de bekoorlijkheid der beminnelijke verschijning in te zuigen.’ Een prozaïst kreeg zeer schilderachtige en natuurkundige Gedachtenvlokken, zinspelende op den winter, die water in sneeuw verandert. Een dichter wederom riep uit: ‘o, Zachte parel in den straal eens gevoelvollen bliks! gij rolt over de jeugdige wangen, opdat een Seraf, meer dan aeon, de ziel aller deugdzamen bescherme!’ Een grijze poëet zong, uit eigene ervaring: ‘In de oude beenen dringt weêr merg!’ En het welkome slot eener sonnet luidt als volgt:

‘Zoo klonk veelligt de harmonie der spheren
Op d'eersten Zondag na het woord: “Het zij!”
Om d'Eeuwigen te prijzen, te vereeren.

Om ons diens Zondags klanken te doen hooren,
Werd sontag aan deze aarde thans verleend,
En ooren ons, om de éénige te hooren!’

(Zoo heeft dan de menschheid eerst in een' zesduizendjarigen ouderdom ooren gekregen! De Sonnettist heeft gelijk: reeds zesduizend jaar sprak de Geschiedenis, en wij hoorden haar niet!)

Doch niet alleen de menschen aan Main en Rhijn, maar ook de zoogenaamde levenlooze Natuur werd door henriëtte sontag bezield, verblijd en bedroefd. Immers wij lazen: ‘De Natuur heeft de intrede van sontag te Frankfort door een bijzonder teeken gevierd: want in het oogenblik, dat zij binnen onze muren verscheen, werd een lichtend luchtverschijnsel aan den horizon zigtbaar, hetwelk in een' slag, als van een stuk geschut, eindigde.’ (Een ongeloovige gibbon, die ons evenwel onze zaligheid niet zal ontrooven, heeft daarentegen beweerd, dat deze vuurkogel eerst dertig uren later dan de Zangeres verschenen is.) Nog lazen wij: ‘Naauwelijks had de Heldin des Gezangs onze muren verlaten, of zelfs de Hemel begon te weenen.’ (Dit laatste wonder durf ik bezweren: ik zelf heb gezien, dat het begon te regenen, onmiddellijk nadat de Heldin des Gezangs de poort achter den rug had.)

[p. 197]

Men moet onzen met sneeuw omstovene zangers het regt doen van te verklaren, dat zij, in hunne luchtin- luchtdoor- en-luchtover-zwevende sontags-liederen, zich van alle aardsche ketenen hebben weten te ontdoen, en zich aan geene regelen van het aardsche stof hebben gebonden:

Want in Dithyramben moet alles, wat schittren zal,
Luchtaardig zijn, en donker, en zwartglinsterend,
En vleugelvlugtrijk.

Om een lief ding, evenwel, wenschte ik, dat zij, in stede van Zondag, Vrijdag heette: want dan hadden ook wij, Duitschers, eens de Vrijheid durven bezingen!..... Doch ik moet eindigen, eer mij ligt iemand toeroept:

Zij zijn niet allen vrij, die met hun ketens spotten!

Henriëtte sontag (dit getuigen allen, die haar kennen) heeft alle deze waterzuchtige en teringzieke pluimstrijkerijen met de beminnelijkste bescheidenheid opgenomen, en hare goedhartigheid heeft er zelfs niet eens om gelagchen. Mogt zij deze onschuld des harten ook te Parijs bewaren! En zoo de meer gekruide vleijerijen van den Franschen kok harer gezondheid mogten nadeelig zijn, zoo keere zij spoedig naar Frankfort terug, waar de hongerkuur des Tooneelbestuurs dezelve zeker weldra weêr zal herstellen. Zij heeft dit reeds ondervonden. Gewoon, overal, als een juweeltje, met zachte watten te worden omwikkeld, moet de grove, paklinnen bejegening van een schagcherend Tooneelbestuur haar uiterst hard gevallen zijn. Toen zij vroeger hier optrad, ontving zij, bij verdubbelden toegangsprijs, de helft der ontvangst. Thans schreef zij uit Berlijn, dat zij op dezelfde voorwaarden wilde overkomen; doch men antwoordde haar, dat dit niet zijn konde, wijl het publiek over die prijsverdubbeling geweldig had gemord, en bood haar voor elken speelavond 50 Louisd'or aan. Zij aanvaardde zulks. Maar, toen zij kwam, verdubbelde men evenwel den schouwburgsprijs, en hield zich tevens aan het gemaakte verdrag. Nog erger! Als eene Berlijnsche, die haren Koning (frederik) vereerde, had zij het ongeluk gehad te schrijven: ‘Ik ben tevreden met de aangebodene 50 Friedrichsd'or.’ En van deze blijkbare schrijfsout, veelligt uit een loffelijk Patriotismus voortgesproten, had men de laagheid gebruik te maken: men betaalde haar werkelijk in Friedrichsd or; en het bestuur van den schouwburg, dien hare vier speelavonden 5000 guldens zuivere winst hadden aangebragt, won hierbij nog 2 à 300 guldens meer!