Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

[p. 97]

Iets, over dr. Francia, den tegenwoordigen beheerscher van Paraguay.

Dr. rengger en de Heer longghamp kwamen in 1819, op eenen togt, ten behoeve der natuurkundige wetenschappen ondernomen, aan de la Plata, en begaven zich verder naar de provincie Paraguay; doch naauwelijks waren zij aldaar aangekomen, of Dr. francia sneed hun den terugtogt af, en dwong hen, tot den jare 1825, in zijn gebied te verblijven. De erkenning der Zuid-Amerikaansche Republieken, en ook van Paraguay, door de Engelschen, welke den kleinen Despoot streelde, gaf alstoen aanleiding tot het ontslag der Engelsche en eenige andere vreemdelingen; welke gunst dan ook onzen reizigers in 't eind te beurte viel. Daarentegen, wijl de Koning van Frankrijk Paraguay nog niet heeft erkend, houdt hij de Franschen, en onder dezen den vermaarden bonpland, den reisgenoot van humboldt, tot heden in bewaring; hoewel deze thans, na zijne trouwelooze gevangenneming en mishandeling, in zoo verre zijne vrijheid geniet, dat hij, op een klein landgoed, zijn' eigen akker bebouwen, en met handenarbeid voor zijn, der wetenschappen zoo dierbaar, bestaan zorgen mag. Alle aanzoeken, ten behoeve van dezen natuurkundige gedaan, zijn tot dusverre vruchteloos geweest: hoe meer gewigts men aan diens persoon hecht, des te hardnekkiger was de weigering van den Dictator, ten einde in het aanschijn van Europa met zijne magt en onafhankelijkheid te pralen.

Dr. francia is de zoon van een' geboren Franschman (waarop hij trotsch is) en eene Kreoolsche. Hij studeerde tot Advocaat, en verhief zich, door zijne schranderheid en bekwame pen, weldra boven alle zijne landgenooten. Toen de Zuid-Amerikaansche provinciën, en ook Paraguay, het juk des moederlands aswierpen, trad hij eerst als Geheimschrijver der nieuwe republikeinsche Regering van Paraguay op, en droeg, in dezen ondergeschikten post, alreeds het zijne krachtdadig bij, dat deze provincie zich van de overige afscheidde, en zelfs met de wapenen hare onafhankelijkheid, gelijk vroeger tegen de Spanjaarden, zoo ook nu tegen Buenos-Ayres, handhaafde. Zijne eerzucht streesde naar d opperheerschappij, en zijne meereerheid in verstand, zijn vast karakter boezemden zijnen minder begaasde landslieden zulk

[p. 98]

een ontzag in, dat hij, met geringe moeite, binnen korten tijd, tot eene magt geraakte, die zelfs in Azië niet tirannieker zijn kan. Napoleon was zijn Model. In 1813 wierp hij het oude Bestuur omverre, en deed het door eene nieuwe Consul-regering vervangen. Als Eerste Consul deed hij, in 1814, zijne Collega's afdanken, en zich als onbepaald Dictator, voor drie jaren, verkiezen. Deze ten einde zijnde, had hij, door geweld en list, zijne heerschappij alreeds derwijze gevestigd, dat hem niemand tegenstand durfde bieden, toen hij zich tot levenslangen Dictator liet verheffen. Sinds dien tijd, nu, is hij de alvermogende beheerscher zijns vaderlands, dat zoo groot is als Frankrijk, maar slechts ongeveer 200,000 zielen telt. Hij heeft zijn gebied van binnen, zoo wel als naar buiten, door zeer krachtige maatregelen bevestigd, die, wel is waar, niet zelden allerwreedaardigst waren, maar tevens getuigenis droegen van veel schranderheid en moed. Naardien hij van inwendigen partijgang niets te duchten heeft, zoo lang zich deze door vreemde hulp niet kan versterken, heeft hij zijn land geheel afgesloten van alle gemeenschap van buiten, en is in deze Vastelands - aszondering gelukkiger geweest dan napoleon. De Natuur zelve kwam hem daarin te hulp, daar de vruchtbare bodem des lands deszelfs bewoneren alles verschaft, wat zij behoeven, en hun alle vreemde voortbrengselen en handel schier ontbeerlijk maakt; terwijl deszelfs aardrijkskundige ligging bovendien derwijze gesteld is, dat het, zonder groote inspanning, van alle zijden kan worden asgesloten. Ten Westen en Zuiden wordt het door de Parana begrensd, die, met sterke wachtposten bezet, aan elk den uit- en ingang belet. Ter andere zijde wordt het beveiligd door den grooten stroom Paraguay, en aan genen kant door onmetelijke wildernissen vol barbaarsche stammen Indianen, die geenen vlugteling doorlaten. Op deze wijze kon Dr. francia eene algeheele afsluiting van Paraguay bewerkstelligen. Ook heeft hij alle aanvallen van buiten gelukkig afgeslagen. De Indianen in het Westen heeft hij door zeer gepaste en krachtige maatregelen bestendig in toom gehouden; van het Zuiden heest Buenos-Ayres, na de ééns mislukte proef, het niet weder gewaagd, Paraguay aan te tasten; en de woeste benden, die, aan de westelijke grenzen, in het bekende oostelijke Banda schrik en verders verspreidden, hebben zich, zonder Paraguay te benadeelen, altijd zelve vernield. Haar eerste aanvoerder, artigas, moest,

[p. 99]

als vlugteling, bij Dr. francia eene schuilplaats zoeken, en zijn opvolger, romirez, eene vijandige houding aannemende, vond weldra zijnen dood. - Aldus naar buiten beveiligd, heeft francia ook van binnen zijne heerschappij op het zekerst bevestigd. Even als napoleon, heeft hij van den eenen kant de Royalisten, de oude Spanjaarden, - van den anderen de Republikeinen, de Kreolen, ten onder gebragt, hunne opperhoofden ter dood veroordeeeld, en het vermogen der rijksten verbeurdverklaard. Met den Bisschop des lands en de Geestelijkheid heeft hij eveneens omgesprongen, als napoleon met Rome. De plaats van alle de onde ambtenaren wordt door hemzelven en zijne medehelpers bezet, met welke, en met behulp zijner soldaten, hij zijn' wil en welbehagen onbegrensd uitoefent. Hoe barbaarsch hij, echter, met kerker, lijfstraffen, verbeurdverklaring en terdoodbrenging zij te werk gegaan, veel goeds heeft hij, van den anderen kant, aan land en volk bewezen; hebbende door zijne handelwijze omtrent de Geestelijkheid het oude bijgeloof krachtdadig gefnuikt, door nieuwaangelegde vestingen en krijgskundige maatregelen de veiligheid van buiten verzekerd, door nieuwe reiswegen en andere inrigtingen het algemeene welzijn bevorderd, en, bij de afsnijding van alle gemeenschap met andere volken, door het verdubbelen der inlandsche nijverheid het volk werkzamer en het land rijker gemaakt.