Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

Geschiedenis van Italië, van af den val van het Westersch Rijk tot aan den aanvang der Oorlogen, na de Fransche Omwenteling. Door George Perceval. Uit het Engelsch vertaald. Isten Deels 1ste en 2de Stuk. Te Deventer, bij J. de Lange. 1827. In gr. 8vo. f 4-80.

In eene voorrede van den vertaler lezen wij: ‘Eene volledige, maar tevens beknopte, geschiedenis van

[p. 625]

Italië, van af den val van het Westersch Rijk tot aan de oorlogen, welke een gevolg der Fransche omwenteling waren, onthrak, naar het oordeel van bevoegde geschiedkundigen,’ enz. In eene andere, van den schrijver, geeft deze ons verslag van het voornaamste en beste, dat hieromtrent was gedaan, het minvoldoende van elk afzonderlijk aanwijzende, en vooral, waarom hij van het werk van sismondi, welks voortreffelijkheid hij anders erkent, geene vertaling, maar liever een eigen stuk heeft geleverd, waarbij hij ook zelf de bronnen raadpleegde; gelijk hij telkens onder den tekst aanwijst, waar hij ieder verhaal geschept, of wien hij daarbij geraadpleegd heeft.

Men kan niet ontkennen, dat hij ons, op deze wijze, een belangrijk en niet wijdloopig geheel heeft geleverd, waarvan het eerste gedeelte wel min uitlokkend voor gewone lezers kan schijnen, maar zeker niet voor den onderzoeker, die zoo gaarne de vestiging van den staatkundigen toestand van het nieuwere Europa, met name die van het leenstelsel, in onderscheidene landen, gadeslaat en met elkander vergelijkt.

In twee deelen is het werk bevat, van welke ons hier het eerste, tot gerijf der leesgezelschappen in twee stukken, wordt geleverd, behelzende in vijf hoofdstukken, elk wederom van twee afdeelingen, de geschiedenis van af (is des vertalers geliefde uitdrukking) den val van het Westersch Rijk, tot aan het midden der veertiende eeuw.

Wat nu ons oordeel, zoo over de belangrijkheid van het onderwerp, of der stoffe, als over de behandeling derzelve door den oorspronkelijken schrijver, en de overbrenging in onze taal, betreft; buiten tegenspraak is het nieuwere Italië voor de geschiedenis van Europa, der beschaving en letteren, van handel en zeevaart, en der menschheid in het algemeen, uiterst gewigtig. Daarenboven brengen de veelvuldige omwentelingen, de bloei en val van onderscheidene staten en geslachten, zoo wel als de levendigheid van het volkskarakter, eene

[p. 626]

groote mate van afwisseling in die geschiedenis, zeer geschikt om de aandacht bezig te houden. Zoo ver echter het tegenwoordige deel gaat, is dit onderhoudende zelden van de aangenaamste soort, maar wordt het menschelijk gevoel, door gruwelen en jammeren, door dwaze woeling van hartstogten en partijschappen, dikwijls op de pijnbank gebragt, en ontstaat hieruit zelfs eene zekere eentoonigheid van telkens wederkeerende ongeregeldheden, waarbij men vraagt: hoe kon een land, in zichzelve zoo verdeeld, nog blijven bestaan? hoe kon er eenig gerust genot van het goede des levens plaats hebben? en vooral, hoe kan men (gelijk toch, althans elders, meermalen geschiedde) dien goeden ouden tijd terugwenschen?

Wat de behandeling aangaat, dezelve heeft grootelijks hare moeijelijkheden. Want het duurt niet lang, of Italië is in eene menigte van onderscheidene, kleinere en grootere staten verdeeld, die elk hunne eigene belangrijke lotgevallen hebben, welke, behalve eigen gewigt, veelvuldigen invloed op het geheele beloop der zaken bezitten. De schrijver moet dus telkens op de bijzonderheden nu van deze, dan van die republiek of vorstelijke regering terugkomen, waardoor de geleidelijke voortgang met den tijd moeijelijk, en bijzondere oplettendheid op de nevensgevoegde jaartallen van den lezer gevorderd wordt. Wij moeten echter bekennen, dat hieraan zoo veel mogelijk is te gemoet gekomen, vooral doordien onbeduidende tijdperken, bij elken staat, slechts met een' pennetrek aangewezen, en de beknoptheid dus bevorderd wordt. Buitendien is 's mans stijl en trant zeer verdienstelijk, het verhaal helder, de schets der karakters fiksch, de beredenering der omstandigheden overtuigend, het geheel vol blijk van vlijt en onpartijdigheid. Het is waar, men zou wel wat meer overzigt - van den gang der beschaving, van de houding en den invloed der Paussen, enz. enz. - kunnen wenschen, gelijk dat elders, het zij aan het slot van elk tijdperk, of wel in inleidingen, wordt gevonden; maar de beknoptheid verbood dit misschien, of men achtte beter, de gevolgtrekking gen voor den onpartijdigen lezer te laten.

[p. 627]

Na zulk een gunstig oordeel over inhoud en bewerking, kan men dan niet nalaten, vertaler en uitgever te danken, dat zij zulken boek, liever dan minbeduidende lectuur, op onzen grond hebben willen overbrengen, en hun den meesten aftrek van hetzelve te wenschen. De vertaling is, over het geheel, duidelijk en wel. Zelfs flaagde de overgebragte poëzij, hier en daar in eene noot, niet kwalijk. Eigene gedachten van den vertolker hebben wij, buiten de korte voorrede, niet aangetroffen. De druk zou bevalliger zijn, zoo de letter wat kleiner, of anders het wit tusschen de regels wat meerder was; waarbij nog komt, dat de letters van vele bladzijden, in ons exemplaar althans, op de keerzijde doorschijnen, hetgeen de oogen, onder het lezen, vermoeijend aandoet.