Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

De kleine Pligten, eene oorspronkelijke zedelijke voorstelling in Brieven, uit het begin der negentiende Eeuw. IIIde en IVde Deel. Te Amsterdam, bij P. den Hengst en Zoon. 1827. In gr. 8vo. Te zamen 636 Bl. f 5-80.

Hetgeen wij (Letteroeff. 1824, bl. 459) tot lof van dit oorspronkelijk, nuttig en onderhoudend geschrift gezegd hebben, behoeven wij wel niet te herhalen; het publiek heeft ten voordeele van het werk reeds genoegzaam beslist. Daarom heeft dan ook de Dame, aan welke wij dit lieve verhaal te danken hebben, de gegevene hoop nu vervuld, en hare Emilia in andere betrekkingen en in meer gevorderden ouderdom doen optreden, in welke zij even godsdienstig, even

[p. 487]

teeder van geweten, verstandig en Christelijk, voor allen stichtend en leerzaam is. De brieven getuigen alle van den echten vaderlandschen geest; en, ofschoon dit hier geene hoofdzaak is, keuren wij het hoogelijk goed, dat hier herinneringen en wenken gegeven worden op gebeurtenissen, die wij beleefden, vernederingen, die wij ondergingen, en wat al meer grievends was, toen wij, het Fransche Rijk ingelijfd, gedwongen werden door den ijzeren schepter van den Dwingeland, wiens naam ook bij de nakomelingschap niet dan met afschuw behoort genoemd te worden, maar wiens koele wreedheid wij vreezen, dat bij velen, reeds van het tegenwoordig geslacht, maar al te zeer vergoelijkt en vergeten wordt. Deze geschiedenis valt ook in den tijd van napoleon's val, zijne verbanning, en ontvlugting van Elba, en de eindelijk geheele vernietiging zijner magt bij den slag van Waterloo.

De lezer herinnert zich, dat, aan het slot van het tweede deel, Emilia op het punt was van te huwen aan een waardig man; en wij begrepen toen, dat het huwelijk reeds voltrokken was. Dan nu zien wij, dat wij ons vergist hebben; die band was, nog vóór hij gelegd was, door den vroegen dood van den aanstaanden echtgenoot verbroken. Nu vinden wij haar, na ettelijke jaren, bij eene vriendin, bij welke zij zich onledig houdt met zich het voorledene voor den geest te brengen, door de herlezing van een aantal in dien tijd met vele vrienden en bekenden gewisselde brieven. Zoo worden wij, op eene bevallige wijze, bekend gemaakt met hetgeen wij van de geschiedenis van Emilia, van haar hart en van hare dierbaren, konden verlangen te weten. Zij was nu gereed, met hare oude leermeesteresse en waardige vriendin, met welke zij dien tijd te Brussel gewoond had, en die zij in de opvoeding van eenige jonge Dames (enkel om zich nuttige bezigheid en asleiding te bezorgen) had aan de hand gegaan, eene reis naar Straatsburg te doen. Zij deed die reis in gezelschap ook van eene aanzienlijke vrouw en hare dochter, aan welke laatste vooral, en toen en vervolgens, Emilia bijzonder trachtte van nut te zijn. Zij zag op die reis veel. Te Weenen zijnde, bij gelegenheid van het Congres der verbondene Mogendheden, ontving zij een ernstig aanzoek tot het huwelijk met eenen Amsterdamschen Heer, wel aanmerkelijk ouder dan zij, maar voor wien zij, sinds langen tijd, opregte vriendschap en innerlijke hoogachting, die hij inderdaad verdiende, had gekoesterd. Zij besluit dan ook, na

[p. 488]

hare vriendin geraadpleegd te hebben, tot dit huwelijk, om zeer verstandige redenen. Dan, nu werd haar hart vreesselijk geschokt en geslingerd, daar zij, op een Bal aan het Hof, onverwachts haren jongsten broeder, dien zij te Rome waande, ontmoet, met diens ouderen reisgenoot, die juist het voorwerp geweest was van hare eerste en vurige liefde; maar met wien de verbindtenis was afgebroken, (gelijk zich de lezer uit de vorige deelen herinneren zal) alleen uit hoofde van den onverzettelijken en onredelijken wil, naar het scheen, van haren overigens zoo braven en goeden vader. Oude liefde roest niet; de harten verstonden elkander spoedig; en het tegenwoordig eenig beletsel, haar zoo onlangs gegeven woord namelijk, scheen niet onoverkomelijk, van wege de edelmoedigheid van den waardigen man, aan wien zij dat woord gegeven had. Echter aarzelde zij eenigermate. Bij den dood van haren vader, toen zij op het punt was van te huwen, vond zij eenen brief van hem aan haar adres; maar met duidelijken last op den omslag, denzelven niet te openen, ten zij zij eenmaal weduwe was. Dit was zij nu eigenlijk niet, en had gemoedelijk aan haars vaders last voldaan; maar in het onzekere, wat die brief bevatten kon, had zij denzelven aan hare oudere vriendin ter hand gesteld, die haar verzekerd had, dat dezelve vooralsnog van geen belang voor haar was. Nu schreef zij dan aan deze vriendin, ontving den brief, en het bleek, dat haar vader geenszins onredelijk, maar uit zeer gewigtige redenen gehandeld had. Zij zag dan nu, dat een huwelijk met den eersten geliefde ongeoorloofd was. Zij onderwierp zich met gelatenheid, en deed haar gegeven woord gestand. Zij had geene reden tot berouw. Maar niet lang duurde dit huwelijk. Een val op hare reize met het rijtuig had haar de borst benadeeld, en (dit is ook het voorname, dat wij in haar te berispen hebben) zij had den, waarlijk niet kleinen pligt, van geneeskundige raad en hulp in te roepen, te lang veronachtzaamd. Haar dood werd nog verhaast door het haar te onvoorzigtig medegedeeld berigt, dat haar broeder in de velden van Waterloo gesneuveld was. Zoodat wij dan nu niets meer van Emilia zullen vernemen, dat voorbeeld van vrouwelijke naauwgezetheid en altijd beminnelijke deugd. Mogten vele onzer jongedochters deze boeken lezen; zij zouden haar voorbeeld trachten na te volgen: wij vertrouwen, zij zullen het doen. Emilia is niet volmaakt, haar gedrag en denkwijze niet overdreven. Zij is

[p. 489]

niet de beschaafde, geleerde, godvruchtige vrouw, die opzien maken wil, en, met hetgeen zij boven andere vooruit heeft, praalt; maar men voelt hare beminnelijkheid. Aanmerkingen willen wij niet maken; deze zouden vitterijen zijn; en, al is nu Emilia's geschiedenis geëindigd, zoo hopen wij niet, dat de schrijfster hare pen voor altijd heeft nedergelegd.