Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

Jezus Lijden, door Katharina Wilhelmina Bilderdijk. Te Leyden, bij de Wed. D. du Saar. 1828. In gr. 8vo. 59 Bl. f :60.
Feestliederen, door Mr. I. da Costa. Te Amsterdam, bij J.H. den Ouden. 1828. In gr. 8vo. 36 Bl. f :-75.

Indien er nog eenig bewijs noodig ware, om te doen zien, welk eenen nadeeligen invloed godsdienstige geestdrijverij en lichthatend Mysticismus zelfs op de heerlijkste talenten en den dichterlijksten aanleg uitoefenen, dan heeft men deze beide kleine boekjes slechts in handen te nemen. Mevrouw bilderdijk, welke ons vroeger zulke geurige en echt poëtische lettervruchten leverde, zendt thans, nu zij, schoon in veel mindere mate, met de geest- en godsdienstkwaal van haren Echtgenoot is besmet geworden, dit stuk in de wereld, waarvan men ontwijfelbaar geheele bladzijden voor alles behalve voor poëzij zoude aanzien, indien de regels geene maat en de eindwoorden geen rijm hadden. Eenige weinige plaatsen uitgezonderd, vindt men nergens gloed of verheffing; het is doorgaans een kronijkmatig gerijmel, dat volgens de vaststaande orde de kleinste voorvallen van den laatsten levensdag onzes Verlossers beschrijft, in eenen trant en op eenen toon, dien men gaarne eenvoudig zou willen noemen, maar die inderdaad niet veel meer dan proza is. Tot proeve strekke een enkel couplet:

Vermoeid door 't hartbeklemmend treuren,

Viel Jezus vrienden 't waken zwaar.

Ach, dat het ons, voor wie Hij mede
Zijn dierbaar bloed ten heil besteedde,

Niet al te dikwerf ook zoo waar!

Wat Kristen is ten alien tijden
In de oefenschool van 't lustbestrijden

[p. 452]

 

Zoo biddend waakzaam als 't behoort;

 

Of voor den God door hem beleden,

 

Steeds vaardig in den strijd te treden,

 

Gewapend met zijn heilig woord.

Is dit nu poëzij, der Vertaalster van southey's Rodrigo waardig? Neen! het zijn oefeningverzen ten behoeve van de nieuwe gemeente der regtgeloovigen, door bilderdijk en da costa opgeregt.

Deze goede orthodoxe zielen hebben nu een Leerdicht, dat zij, zonder gevaar van iets, dat naar den mutsaard riekt, te zullen vinden, kunnen lezen; en de Apostel da costa heeft, ten koste van zijnen vroeger verkregen dichterroem, gezorgd, dat zij ook Liedjes liebben, om te zingen. Waarlijk, als men deze Feestzangen leest, dan wrijft men zijne oogen, om den slaap weg te jagen; want men verbeeldt zich te droomen en ten minste honderd jaren achterwaarts verplaatst te zijn. De bijna uitgestorvene tale Canaäns heeft in da costa's mond al haren rijkdom, al hare kracht teruggekregen. Jammer slechts, dat velen dezelve zijn afgeleerd, en de meeste schoonheden, zonder het hinderlijk opslaan der bijgevoegde Bijbelplaatsen, niet verstaan zullen; b.v.

Maar die God wil ook vergeven!

Levenwekker! keer! o keer!

Wil op nieuw de lucht doorzweven,

En de vijgeboom wordt teêr.^(*)

Noordenwind! o wil ontwaken!

Zuidenwind! doorwaai den hof!^(†)

Heilge Geest! U zij de lof!

Het toppunt, eindelijk, van mystischen onzin, helaas in vloeijende verzen gebragt, vinden wij in den slotzang, die gezongen moet worden op de wijze van Psalm XXXVI. en tot motto heeft Openb. I: 4:

Den zeven geesten voor den troon
Zij, met den Vader en den Zoon,

Aanbidding, lof en eere!

Het zeven Geestental is Één,
Oneindig in verscheidenheên,

Maar steeds één Geest, één Heere!

Bij donderslag en stemgeluid
Schiet hij in zeven stralen uit^(‡)

Op de allerhande scharen!

Van Hem is 't vloeibre olijvengoud,
Dat d'eeuwgen lichtglans onderhoudt

Der zeven kandelaren!^(§)

Dat heet de leer der Zoroastrische Troongeesten of Amschaspands eens regt helder met het Christendom verbroederen! - Da costa! da costa! De groote geleerdheid bragt u tot razernij, en de dweepzucht maakte u van eenen waarlijk grooten Dichter tot eenen rijmenden Oefeninghouder. Sela!

(*) Matth. XXIV:32.

(†) Hoogl. IV:6.

(‡) Openb. IV:5. V:6.

(§) Openb. I:20. Zacch. IV:12.