Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

Mas - Aniello, of Napels in de war; boertig Heldendicht in tien Zangen. Door A.L. Barbaz. Te Amsterdam, bij J.C. van Kestereu. 1828. In gr. 8vo. VIen 146 Bl. f 1-80.

De Heer brrbaz heeft zich, onzes inziens, geen juist denkbeeld van een boertig Heldendicht gevormd, toen hij de bekende tiendaagsche regering van masaniello te Napels als een geschikt onderwerp voor hetzelve uitkoos. Dit geschiedkundig feit is te belangrijk, de omstandigheden, welke hetzelve vergezelden, waren te verschrikkelijk en te bloedig, dan dat deszelfs luimige behandeling, hoe geestig en burlesk zij ook zijn mogt, geenen onaangenamen, zelfs hinderlijken indruk op den Lezer maken moest. Des te erger dus, wanneer, gelijk hier, platheid en laffe aardigheden dikwijls de plaats van luim en geest vervangen, en, vereenigd met het verschrikkelijke des onderwerps, walging in stede van eenen glimlach verwekken. Het klinkt eenigzins wonderspreukig, maar is desniettemin waar en door de bevoegdste kunstregters opgemerkt, dat de onbeduidendste en nietigste voorvallen de beste stof leveren voor een boertig Heldendicht, dewijl hetzelve uit den aard der zaak niets anders dan eene parodie van de hooge Epopée zijn kan, en dezelfde ijver en krachtinspanning, met welke dáár naar een verheven doel gestreefd wordt, hier eene des te komischer uitwerking doen moeten, naar mate zij op een nietiger eindpunt gerigt

[p. 403]

zijn. Men denke slechts aan La Secchia rapita, of den geroofden Emmer, van tassoni, aan de Lutrin van boileau, en de geroofde Hairlok van pope, boertige Heldendichten, welke eene algemeene vermaardheid erlangd hebben, en in dit vak als modellen kunnen beschouwd worden.

De kens des onderwerps is derhalve ongelukkig, en de dichttrant, in welken hetzelve behandeld is, daarenboven alles behalve voorbeeldig. Niet, dat men hier en daar niet eenige echtkomische en lachverwekkende beschrijvingen zoude ontmoeten, b.v. het fruitgevecht in den eersten zang; of soms niet den eenen of anderen snedigen zet, gelukkig uitgedrukt, zoude aantreffen, b.v.:

Een boer meent ‘ja’ door ‘ja,’ doch in het algemeen
Een staatsman ‘neen’ door ‘ja,’ en weder ‘ja’ door ‘neen.’

Doch platheid en gemeenheid voeren te dikwijls den boventoon. Hoe vindt men b.v. deze korte schildering van een moord- en hangtooneel:

De koppen rollen, en de rijkbevolkte stad
Schijnt wel een bokkinghang, die staak bij staak bevat. (Bl. 113.)

of:

Men kapt hem moot aan moot, gelijk een kabeljaauw,
En spijkert ze overal ten toon aan 't woedend graauw;
De moord is algemeen, voldoet aan 's volks verlangen,
En waar't bandieten vindt, daar worden ze ook gehangen. (Bl. 56.)

Jammer is het waarlijk, dat de Heer barbaz, die, blijkens den geheelen aanleg en sommige echtkomische gedeelten van dit gedicht, en daarenboven door zijne gemakkelijke versificatie en den rijkdom van zeer gepaste vergelijkingen, zoo veel aanleg voor deze dichtsoort schijnt te hebben, een verkeerd voetspoor heeft ingeslagen, en zijn werk zich zoo gemakkelijk heeft gemaakt. Had hij zijne verzen vlijtiger bearbeid, en er tien vervaardigd in den tijd, dat hij er thans honderd, of misschien meer, nederkletste, dan zou de kritiek gunstiger hebben kunnen oordeelen over zijn werk, hetwelk zij thans voor mislukt moet houden.