Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

Leven van den Schilder David. Naar het Fransch van A.Th.*** Te Brussel, bij W.J. Luneman. 1826. In kl. 8vo. 244 Bl. f 1-80.

Dit boekje is levendig en aangenaam geschreven. De bijzonderheid, dat de groote Schilder tusschenbeiden Staatsman is geweest, draagt hiertoe niet weinig bij. Het is waar, deze rol zou hem de onsterfelijkheid niet bezorgd hebben; als medewerker tot 's Konings dood, als vriend van marat en robespierre, staat hij in dit opzigt veeleer met eene zwarte kool geteekend. Maar dit belet niet, dat wij den Schrijver dankzeggen voor hetgeen hij ons ook hieromtrent heeft medegedeeld. Ons blijkt daaruit op nieuw, dat de meeste personen bij dat groote treurspel bedrogenen, weiniger bedriegers waren; dat gegronde, maar overdrevene denkbeelden van het betamelijke, zoete en schoone der burgerlijke vrijheid, in Frankrijk tot daartoe onbekend; dat de hoogachting voor Grieksche en Romeinsche inzettingen en heldendaden, met al de bekoringen van roem en kunst en welsprekendheid uitgerust; dat, in één woord, zekere dweeperij, welhaast door de driften medegesleept en tot woede geworden, den grond tot zoo veel groots en zoo veel afschuwelijks leide, als de omwenteling ons doet kennen. David blijft echter, ook als Staatsman, geheel de vriend der kunsten, gelijk die der waarheid en der deugd. Het aantal voorstellen, door hem ter Nationale Conventie gedaan en hier vermeld, hebben bijna alle betrekking op kunstenaars of kunst. Hij was inder-

[p. 355]

daad regt geschikt, om der groote gebeurtenis die treffende houding, dat verleidelijke voor den beschaafden geest mede te deelen, waardoor zelfs de braafste mannen in verschillende landen, voor zoo veel zij gevoel en smaak hadden, menigmaal werden weggesleept.

Doch na den dood van robespierre, en vervolgens nog eens, in staat van beschuldiging gesteld en gekerkerd, zag hij alhaast geheel van de staatkunde af, en werd weèr geheel kunstenaar. Onder napoleon vervaardigde hij de meeste zijner groote historiestukken, zoo uit het leven van dien man, als uit de oude geschiedenis. Na de herstelling moest hij het land verlaten, en week onder de gastvrije vleugelen van ons Bewind. De Koning van Pruissen deed vergeefs de schitterendste aanbiedingen, om hem naar Berlijn te troonen. Hij was daartoe, op zeven-en-zestigjarigen leeftijd, te oud, en... te zeer Franschman. Zijn roem steeg ten hoogsten top; en zijne verbeeldingskracht bleef nog even levendig, toen zijne handen hem reeds de dienst weigerden. Zijn laatste blik was aan de kunst gewijd: hij stierf, terwijl hij nog bezig was, de proef eener plaat van een zijner schilderstukken te corrigeren.

Wij zijn niet bevoegd om zijne verdienste juist te beoordeelen, buiten bezit zijnde zelfs van eene plaat naar zijn werk, en nooit in de gelegenheid geweest om iets van hem te zien. Gewis was hij een groot man. Hebben wij navez en anderen, hier genoemd, als zijne leerlingen te beschouwen, en leven nogtans zijne beste leerlingen in Frankrijk, dan zal geen Nederlander hem dezen naam betwisten. Doch, hoe hebben wij het te dezen? Hoort men Franschen over kunst spreken, dan zou men zeggen, dat er eigenlijk maar twee schilderscholen bestonden, de Italiaansche en de Fransche, althans dat de onze veel lager staat. Heeft dit eenigen grond? Wanneer heeft het dien dan verkregen? De nationaliteit ga toch niet zoo ver, dat elk maar roepe: ‘mijne is het mooiste,’ - dan zelfs, wanneer men eene en dezelfde taal spreekt, en zich wederkeerig met geene vertalingen behoeft te vergenoegen.

Vreemd is het verhaal van david's huwelijk. De liefde was daarbij althans geen makelaar. Een broeder van het meisje schikte het hem toe, en de vader bood het hem aan; hij zelf maakte wel de minste haast: trouwens, hij kende het meisje geheel niet.

[p. 356]

Niet onbelangrijk scheen ons dit: ‘Het antieke, reeds door david in de kunsten ingevoerd, verving in de kleeding der vrouwen, in het kapsel van beide seksen, en tot in de meubelen, het Gothische, het leenroerige, en die gemengde en zonderlinge vormen, door de slavernij der hoven uitgevonden. Werd het gemak in de meubelen somtijds aan de zuiverheid der teekening en van het gezigt opgeofferd, beide vonden zich in de kleeding der vrouwen vereenigd,’ enz.

Hatelijk is de volgende trek van den Franschen Schrijver: ‘Hij, die, gedurende vijftien jaren, david's beschermer was geweest, stond de kroon af; Parijs was opgepropt van vreemde krijgslieden; maar hunne Veldheeren, ja zelfs hunne Vorsten, waren zoo verwonderd, zich in de hoofdstad van Frankrijk te bevinden, en misschien zoo verlegen, hoe zij er uit zouden geraken, dat zij toen de openbare en bijzondere eigendommen eerbiedigden.’ - Niet waar? Een staaltje van de Fransche dankbaarheid, die zij kort daarna met daden betoonden. Nu behandelde men hen dan wat minder beleefd, en heette daarvoor Barbaren en Wandalen.

Het overigens welgeschreven werkje is doorgaans ook wèl vertaald, keurig uitgevoerd, en met david's afbeeldsel in steendruk versierd.