Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

Geschiedkundige Galerij der beroemdste Duitsche Helden. Van de oudste tijden af tot op de tegenwoordige eeuw. Naar het Hoogduitsch van Dr. Carl Venturini, door A. Bruggemans. II Deelen. Te Dordrecht, bij Blussé en van Braam. Te Rotterdam, bij Mensing en van Westreenen. In gr. 8vo. Te zamen 1023 Bl. f 7-80.

Er ligt den lezer weinig aan gelegen, te vernemen, waarom, buiten onze schuld, zoo laat dit werk wordt vermeld. Ook kunnen de lotgevallen van één enkel exemplaar weinig belangstelling opwekken.

De Schrijver schijnt voornemens geweest te zijn, de voornaamste Duitsche Helden letterlijk ten tooneele te voeren. Dit blijkt reeds uit den oorspronkelijken titel van het voor ons liggende werk: Deutsches Heldenbuch. Historisch-dramatische Darstellung der gröszten Deutschen Männer, welche für vaterländische Freiheit ruhmvoll kämpften. Von der altesten bis auf unsere Zeit fortgeführt. Te oordeelen naar hetgeen ons aangaande hermann, Hertog der Cheruskers, in deze twee lijvige deelen is geleverd, moest het geheel van eene buitensporige uitvoerigheid zijn. Neemt men alleen de Duitsche Helden in aanmerking, die in onzen tijd geen minder hatelijke onderdrukkers, dan de toenmalige Romeinen waren, hebben helpen overwinnen, dan komt ons reeds het plan als te reusachtig voor, om, ik zal niet zeggen door éénen man behoorlijk uitgevoerd, maar door het Publiek met belangstelling ontvangen en gretig gelezen te worden. Men denke hier maar aan blücher, bülow, brunswijk-oels, witgenstein en aan zoo velen, als men zich hier gemakkelijk zal herinneren. Bij het ver-

[p. 291]

vaardigen van zoo vele en zoo uitvoerige schetsen verloopt de tijd, en daarmede ook de grootste belangstelling in de duurgekochte vrijheid. De weinige jaren, sedert die heugelijke gebeurtenissen vervlogen, bevestigen, helaas! deze vergeetachtigheid, ook van Nederlanders. Het komt ons daarenboven onmogelijk voor, dat vele Duitsche Helden in zulk eene Galerij kunnen geplaatst worden. Dergelijke dramatische voorstelling, als welke hier van hermann en diens tijdgenooten geleverd is, wordt onuitvoerbaar bij het vermenigvuldigen van geschiedkundige gedenkstukken. De tijd van hermann behoort tot den Mythischen leeftijd; dat is, tot den zoodanigen, bij welken latere Schrijvers de Mythen eer uit- vinden dan vinden. Op zulk een' verren afstand neemt men het zoo naauw niet, omdat men niet algemeen op zonde tegen de wezenlijke geschiedenis kan betrapt worden. Verouderde zeden en gebruiken dekken den Schrijver bij voorkomende misvattingen, en de voorgewende Mythen blijven altijd bruikbare verdedigingmiddelen bij elk vergrijp. Doch bij het zwijgen der poëzij van de Geschiedenis leeft het proza. Hermann kan beter dramatisch worden voorgesteld dan de hohenstaufen, vooral beter dan blücher of bülow.

Venturini nam alzoo eene taak op zich, welke, hoe meer zij onzen tijd naderde, te minder uitvoerlijk moest worden. Het is goed, dat hij alleen hermann heeft behandeld. Het volgende moest van zelve mislukken. Daarom is het beloofde in de pen gebleven, naar hetwelk wij ook niet verlangen.

Onder volgende rubrieken handelt venturini zijnen hermann af: I. Stamvaders der Duitschers. Oudste overleveringen. Woonplaatsen en volkskarakter. II. Geestgesteldheid onder Duitschlands oude Volken. De Sueven. De Katten. De vrije Saksen en hun eigenlijke toestand. Rome's staatkunde in die woelige tijden. III. Hermann's afkomst. Zijne jeugd, zijne opvoeding, en zijne vorming in de Romeinsche wapenschool. IV. Het Volksverbond in Neder-Duitschland, ter wraak-

[p. 292]

oefening over geschondene eer, regten en vrijheid. De vernielende veldslag in het Teutoburger-woud. Dit vindt men in het eerste deel. Het tweede behelst: I. Gesteldheid van Rome bij de tijding van varus nederlaag. Onmiddellijke gevolgen van dezelve in Germanië. II. Bewegingen in Rome bij den dood van augustus. Opstand der Legioenen aan den Rijn. Togt van drusus germanicus tegen de Marsen en Katten. III. Nieuw verraad van segestes. Thusnelda in de magt der Romeinen. Algemeene oorlog in Neder-Duitschland. IV. De laatste veldtogt van den jongen drusus in Neder-Duitschland. Slag op de Idistavische vlakte. Rampspoedige terugtogt van het Romeinsche leger. Laatste tijding van thusnelda. V. Gesteldheid van Neder-Germanië, na het eerste tijdvak van den Romeinschen oorlog. Hermann's krijgstogt tegen den Markbod in Opper-Duitschland. VI. Hermann's dood. - Dieper kunnen wij ons met den inhoud van dit werk niet inlaten.

Betrekkelijk is ons oordeel over de waarde dezes werks. Ter uitspanning en vermaakshalve in handen genomen, heeft deze Historische Roman veel vooruit boven de duizend en één Romans, welke waarschijnlijkheid noch wezenlijkheid bezitten. Doch ter aankweeking van vaderlandsliefde en ter aanvuring van heldenmoed bezit geen Roman eenige waarde, al is deszelfs Schrijver ook de beroemde c. venturini. Ongelukkig het Volk, dat daartoe aan zijne vaderlandsche Geschiedenis niet genoeg heeft!