Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

De dankbare Vriezen aan hunne weldadige Landgenooten. Dichtstuk, door Mr. C.P.E. Robidé van der Aa. Te Leeuwarden, bij G.T.N. Suringar. In gr. 8vo. XIV en 28 bl. f :-50.
De dankbare Vriezen aan geheel Nederland. Dichtstuk, door Petronella Moens. Te Harlingen, bij M. van der Plaats. In gr. 8vo. 21 Bl. f :-60.

[p. 266]

Onbekrompene weldadigheid is zeker eene der kenmerkendste eigenschappen van het Nederlandsch volkskarakter, en dit is waarlijk eene zeer wijze schikking der Voorzienigheid; want bijna ieder jaar vordert de eene of andere groote nationale ramp eenen zoo krachtigen bijstand, dat slechts het geheele volk, en niet de Regering alleen, denzelven verleenen kan. Nooit was dit blijkbaarder, dan in de drie laatstverloopene jaren, welke, voor een groot gedeelte onzer Noordelijke gewesten, de verschrikkelijkste plagen, vreesselijke overstrooming, besmettelijke ziekte en ontzettende sterfte, aaneenschakelden. Doch, hoe groot en langdurig ook de rampen zijn mogten, zij overtroffen de Nederlandsche weldadigheid en menschenliefde niet. Giften en gaven van allerlei aard stroomden, in de ruimste mate en de onafgebrokenste opvolging, uit alle oorden des lands naar de lijdende gewesten, en een aantal menschenvrienden, grooter zelfs dan de verschrikkelijke nood vereischte, snelde toe, om leven en gezondheid te wagen, ja op te offeren aan de redding hunner veege landgenooten. Waarlijk, bij al het treurige en ijzingwekkende leverde ons vaderland toen een edel schouwspel op. Alle Nederlanders schenen niet zoo zeer burgers van denzelfden staat, als broeders van hetzelfde huisgezin te zijn. En dan durven vreemdelingen nog zeggen, dat wij geenen volksgeest, geen public spirit bezitten!

Vriesland deelde zwaar in de rampen dier drie ongelukkige jaren; maar het deelde naar die eigene verhouding in de weldaden der Nederlandsche menschlievendheid. Niets natuurlijker dus, dan dat deszelfs inwoners algemeen de behoefte gevoelden, om een gedenkteeken hunner dankbaarheid aan het hulpvaardige vaderland op te rigten. Eenige burgers van Harlingen waren de tolken van het algemeen gevoelen, en riepen alle Vriesche Dichters op, om de hulde der dankbare Vriezen aan hunne weldadige landgenooten toe te brengen. Meer dan twintig hunner beantwoordden aan deze edele oproeping; doch, gelijk het, helaas! zoo dikwijls bij ons plaats heeft, de gevoelens der kunstregters liepen zoo zeer uit elkander, dat er geene bekrooning konde gedaan worden, en de gedenkzuil der Vriesche dankbaarheid bleef wel opgerigt in de harten, maar kwam niet, met goud bekroond, van de drukpers.

Onder de mededingers bevonden zich de Heer robidé

[p. 267]

van der aa en Mejufvrouw moens; en, door de teleurstelling niet afgeschrikt, zenden zij thans hunne dichtstukken in het licht. Beiden zijn zij doordrongen van hun onderwerp, en de verzen stroomen hun uit het hart; beiden zijn waardige tolken van de dankbaarheid van Vriesland: ons schijnt het echter toe, dat de Dichter de Dichteres, in eenvoudigheid, bezieling en helderheid van beelden en uitdrukking, te boven streeft. Maar van der aa was ook een werkzaam ooggetuige der namelooze ellende en alles overtreffende hulpbetooning; hij moest het dus winnen in waarheid en levendigheid; en, wanneer men eenige met het vloeijende der rede strijdende inversies en eene enkele gewrongene woordvoeging en zinbouw uitzondert, is zijn gedicht waarlijk voortreffelijk. Bij Mejufvrouw moens vindt men ook een aantal schoone plaatsen; doch haar gewone dichttrant, die wel eens in het nevelachtige en gemanierde valt, en in welken men meestal meer fraaije, schilderachtig schijnende woorden, dan diepe of nieuwe denkbeelden aantreft, komt ook hier te voorschijn, ofschoon niet in die mate, als in andere van hare veelvuldige gedichten. Voegt men hierbij, dat zij zich niet op de plaats zelve bevond, en ook het vermogen derft, om dergelijke tooneelen te aanschouwen, dan zal men het haar niet alleen niet ten kwade duiden, dat zij hier voor van der aa moet onderdoen, maar haar zelfs moeten bewonderen, dat zij in zoodanige omstandigheden nog zoo schoon heeft kunnen zingen, en met kleuren, die der waarheid zoo nabij komen, heeft kunnen schilderen.