Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

[p. 86]

Vertelsels en Puntdichten, door Hermanus Asschenbergh. Tweede Druk. Te Amsterdam, bij P. Meijer Warnars. 1827. In kl. 8vo. VIII en 135 bl. f 1-40.
Luimige Poëzij van N.J. Storm van 's Gravesande. Te Rotterdam, bij A.F.H. Smit. 1827. In kl. 8vo. VIII en 192 bl. f 2-:

Deze beide dichtbundeltjes, welke in trant en inhoud eene groote familiegelijkenis bezitten, kunnen wij gevoegelijk in ééne beoordeeling zamenvatten. Zij vormen met de Luimige Dichtstukjes van van oosterwijk bruyn, in 1824 bij westerman uitgekomen, een klaverblad, dat in de bloemruikers der liefhebbers van ligtere poëzij te regt een plaatsje mag bekleeden, en door den kunstregter niet met een vergrootglas moet bekeken worden, wijl een dergelijk plantje geene aanspraak maakt op eene hoogere schoonheid, maar zich tevreden houdt met eenen oogenblikkelijken aangenamen indruk te weeg te brengen.

De gedichtjes van asschenbergh, welke uit een vroeger tijdperk, uit dat onzer overbeschavende Kunstgenootschappen, oorspronkelijk zijn, en thans de eer van eenen tweeden druk genieten, bestaan grootendeels uit kleine vertelsels en berijmingen van bekende anekdoten, dikwijls los en luimig, soms zelfs naïf en geestig; en dan ook uit enkele puntdichten, welke over het algemeen van goed gehalte zijn. Kleinere luimige dichtstukjes van gemengden inhoud zijn onder dezelve verstrooid, en de verzameling wordt besloten door eene soort van hekeldicht: aan de Prulrijmers dezer Eeuw, dat echter, onzes inziens, bij dezen tweeden druk gerust had kunnen achterwege blijven, daar men het bijna beschouwen kan als gevloeid uit de pen van een' dergenen, tegen welke hetzelve gerigt is. Een enkel stukje, de menschlievende Boer, op bl. 22, had men ook wel mogen terughouden; want de kieschheid der tegenwoordige Eeuw zal met hetzelve geenszins gediend zijn, en het is dan ook waarlijk wat al te ruw. Voor het overige vinden wij op den inhoud, van den kant der zedelijkheid, niets aan te merken, en bevelen dus dezen keurig uitgevoerden herdruk met ruimen gemoede aan alle beminnaars eener geestige en naïve poëzij; en wij durven zelfs twijselen, of niet een aantal, na vergelijking van asschen-

[p. 87]

bergh met 's gravesande, zal zeggen: ‘Hier hebben de jongen het de ouden niet verbeterd.

Deze zinsnede, met welke wij den overgang tot No. 2, de luimige Poëzij van n.j. storm van 's gravesande, maken, moet echter niemand tegen dezelve voorinnemen. Men mist hier wel die gladheid en zuiverheid van versbouw, welke het voorgaande bundeltje onderscheidt; men stoot dikwijls op gezochte rijmklanken en vullende stopwoorden, en vindt niet zelden langdradigheid en gerektheid, waar men losheid en luimigheid moest aantreffen; maar de Heer 's gravesande heeft, gelijk de meeste zijner hedendaagsche luimige ambtgenooten, de toevlugt genomen tot eene bron, uit welke asschenbergh niet schepte, en die echter, met oordeel en bescheidenheid gebezigd, eenen rijkdom oplevert aan geestige en vrolijke vloeistof, het burleske namelijk; dat is, de kunstgreep, om personen uit de fabelkunde of de grijze oudheid op te schikken met het belagchelijk kostuum van hedendaagsche zeden en gewoonten, en de bespottelijke dwaasheden onzer tegenwoordige modewereld over te brengen op den Olympus der Goden, of in de ruwe paleizen der heldentijden. In dezen trant, en daarenboven als eene onschuldige parodie op sommige hooggeprezene beschrijvende gedichten beschouwd, is de Bruiloft van Peleus en Thetis alleraardigst; en vooral het dessert, waarop negen wereldwonderen, uit de potsierlijkste bouwstoffen nagevolgd, zijn opgedischt, is kunstig en lachverwekkend tevens beschreven. In dezen zelfden trant vindt men nog een aantal andere stukjes, vele van welke uit onze talrijke Jaarboekjes reeds aan de lezende wereld bekend zijn, en van welke de Kermis der Goden en Arion, tevens eene goedhartige satire op het improviseren, hetwelk tot eene rage dreigt over te slaan, ons de beste toeschijnen. Het is echter niet alles in dezen trant. Men vindt hier ook vertelsels uit den hedendaagschen tijd, aan welke men geene luimigheid kan ontzeggen. Vooral beviel ons de Jager en de Dichter, welke anekdote, wij meenen van langbein ontleend, ook door van oosterwijk bruyn behandeld is, doch door 's gravesande uitvoeriger en ook komieker is bewerkt. Daarenboven vindt men huwelijkszangen, in verschillende vormen gegoten, ja zelfs in die van eene geweldig lange Cantate. Wanneer er op dat bruiloftsmaal slechts een half dozijn zóó lang zingende Dichters geweest zijn, dan durven wij betwijselen, of het wel tot de vermakelijkste behoord zal hebben. - Over het alge-

[p. 88]

meen is 's gravesande, gelijk wij reeds zeiden, wat te gerekt en langdradig, en geen gebrek is nadeeliger voor het luimige; de vliegende geest, en wat is de luim anders? die de reukzenuwen zal treffen, moet in geen plas water verdund zijn. Wij konden van dit gebrek een aantal voorbeelden bijbrengen; doch juist derzelver menigvuldigheid ontslaat ons van deze moeite, want elk vindt ze terstond. Slechts nog één woord: Het is tegenwoordig mode, dat elk eene spelling op zijne eigene hand aanneemt, en dus, tot groot genot van den spotzieken vreemdeling, onze taal tot een Babel van verwarring maakt. Zulks geeft eenen schijn van diepe kennis en grondige geleerdheid, waaraan het gemeen zich vergaapt, maar welken de kenner belacht. De Heer 's gravesande heeft deze mode gevolgd, en wij hebben er niets tegen, mits dat zijne helderder inzigten in onze taal hem maar niet verleiden tot glad verkeerde woordvoegingen, tegen welke reeds op de laagste schoolbanken gewaakt wordt, en van welke wij uit dit bundeltje des noods voorbeelden zouden kunnen bijbrengen.

Wij bevelen, ondanks het aangemerkte, ook dit bundeltje den beminnaar van luimige poëzij gaarne aan.