Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

Iets uit oude handschriften.

Aan den Redacteur der Vaderlandsche Letteroefeningen.

Mijn Heer!

Onder twee- of drichonderd handschriften, meestal betreffende de staat- en letterkundige geschiedenis onzes vaderlands in de woelige tijden der zestiende en zeventiende eeuw, had ik het genoegen, eenige stukjes te vinden,

[p. 656]

door hun omvang en inhoud wel geschikt om in eenig tijdschrift medegedeeld te worden. Ik besloot daartoe te gereeder, omdat ik uit het lot en den toestand dier papieren, mij verleden voorjaar bij toeval en als uit een' verborgen hoek in handen gekomen, vermoedde, dat dezelve soms deze of gene bijzonderheid bevatteden, welke tot heden niet bekend of nog min of meer onzeker was. Door ambtsbezigheden echter geenszins meester van mijn' tijd, verliep er een groot jaar, eer ik de gevondene stukken, voor het meerendeel zeer onduidelijk geschreven, gelezen had. Ook was de keuze zoo dadelijk niet gedaan. Zaak toch was het, het belangrijkste niet vooruit te zetten, ten einde daardoor de aandacht der lezeren niet te doen verflaauwen. Eindelijk bepaalde ik mij tot eenige bijzonderheden, rakende den Amsterdamschen dichter roemer visscher en zijne beide dochters, anna en maria tesselschade, in der tijd inwoneressen van de stad mijner geboorte.

Ik vond, namelijk, het fraaije, bekende gedicht van anna roemers visscher ‘aen den Hooghgeleerden Heere hugo de groot, nae sijne welgeluckte uitcomste 1621,’ met een versje en eenige familieäanteekeningen van de hand van haren zoon, den Heer Mr. romanus van wesel, destijds Advocaat te 's Hage.

Het vers op de groot komt, op eenig klein verschil na, overeen met dat, hetwelk de verdienstelijke Heer scheltema opgenomen heeft in deszelfs Aanmerkingen en Bijvoegselen achter de Redevoering, door zijn Ed. uitgesproken in eene openlijke Vergadering van de Maatschappij der Nederduitsche Letterkunde te Leyden, en in den jare 1808 bij UEd. uitgekomen. Aangaande dit wil ik hier alleen aanhalen een gezegde van gerard brandt in een' zijner brieven aan joannis vollenhove, van welken ik ook een zestigtal met eenige verzen gevonden heb, dat ‘het gedicht op de groot's verlossing met zijn Latijnsche vertaling ook gedrukt is, met andere gedichten van dat slagh, achter zijn Leven voor zijn vertaelde Historie.’

[p. 657]

Ook de aanteekeningen komen hoofdzakelijk overeen met het door den Heer scheltema medegedeelde, en de bekendmaking daarvan zou misschien overbodig geacht kunnen worden, indien niet de letterkunde, mijns inziens, belang had bij eene zoodanige geloofwaardige bevestiging, als de hand van een lid dier familie uit den aard der zake waarborgt. Ziet hier, wat ik vinde:

‘Roemer visscher, Amsterdammer, is geboren in den jaere 1547, aldaer gestorven ende begraven 1620.

Syne oudste dochter anna roemer visschers tot Amsterdam geboren den... 1584. Getrouwt met de Heer dominicus boot van wesel op den 11 Feb. 1624, overleden tot Alckmaer den 6 December 1651, heeft naergelaten

Mr. roemer ofte romanus van wesel, S.V.L. en Advt. in den Hage, geboren den 27 Feb. 1625.

Maria tesselschade, roemer visschers D., geboren den 21 Martii 1594, getrouwt aen de Hr allart crombalch 1623, wonende tot Alckmaer, naer haere kinderen Wed. tot Amsterdam overleden den ... Juny 1649.

Men soude tot Amsterdam noch naerder beschevdt desaengaende misschien connen uytvorschen bij Juffr. elisabeth van buyl, Wed. van Sr. jeuriaen voscuyl, die een dochter is van geertruydt roemer visscher ende nicolaes van buyl, in syn leeven Substituyt Schout tot Amsterdam.

Dient tot onderrichting.’

Men ziet uit deze aanteekeningen, dat roemer visscher in 1547 te Amsterdam geboren en in 1620 aldaar gestorven en begraven is; dat anna te Alkmaar overleden is, en dat allart cromdalch, tijdens zijn huwelijk met tesselschade, te Alkmaar woonachtig was. Omstandigheden, welke men bij den Heer scheltema niet vindt, die zich echter

[p. 658]

geene moeite gespaard heeft in de nasporing van alles, wat visscher's gezin betreft. In hoe verre nu de genoemde geertruid visscher onzen dichter in den bloede bestond, zal men moeijelijk ontdekken, ten zij het toeval wilde, dat men nog eenig schriftelijk bescheid betreffende die familie vond bij de nakomelingen van gemelden nikolaas van buyl, zoo die nog bestaan mogten.

Het versje van anna's zoon, dat deze aanteekeningen begeleid heeft, is gerigt aan den Slotpredikant joannis vollenhove, welke die berigten aan van wesel gevraagd had voor gerard brandt, gelijk ik ontwaar uit de briefwisseling van beide vrienden. Het luidt als volgt:

Vollenhoven,

Die van boven

Af tot onder in de bron

Syt doorweyckt van Helicon;

't Geen ick vinden

Van myn Vrinden

Haer geboorts- en stervens-tydt

Kon, naer aengewende vlyt,

Gaet hier neven.

Kan ick geven

Noch iets anders, daer uw Vriendt

En Gy mede syt gediendt:

Dat Ulieden

Maer gebieden,

Die 't sal achten gunst en eer

Naer te komen uw begeer. Romanè.

r. van wesel ⅕ 1679.

27 January 1679.

Ook dit versje regtvaardigt het gevoelen van vollenhove, als hij van wesel's dichtlust eene erfziekte noemt, van zijne moeder aangeërfd, en het bejammert, dat hij, van wesel, niet gezonder aan dat euvel ziek was.

[p. 659]

Hiermede, Mijn Heer, zal ik dit weinige besluiten. Ik hoop den liefhebberen onzer letterkunde daarmede eenig genoegen te verschaffen, en ben voornemens, zoo dit het geval mag wezen, en mijne ambtsbezigheden mij daartoe eenige ledige oogenblikken laten, van tijd tot tijd iets te geven uit de kleine, doch niet onbelangrijke verzameling. Wacht eene volgende keer een naauwkeurig levensberigt van den dichter vollenhove, van de hand van een' zijner kleinzonen.

Ik heb de eer te zijn,

Mijn Heer!

Alkmaar, den 24 Angustus 1827.
UEd. d.w. Dienaar g. van leeuwen, Substituut-Ofsicier van Justitie bij de Regtbank te Alkmaar.