Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

Geleerde razernij. No. II.
Gemeneën (Aard-maanlingen.)

τὰ πολλά σε γράμματα εἰς μανίαν περιτρέπει.

Ik vond onlangs in een geacht Duitsch Tijdschrift voor de Anthropologie of Menschkunde, hetwelk den beroemden nasse tot uitgever heeft, eene Verhandeling van den Hoogleeraar franz von paula gruithuisen, waarvan het mij niet ongepast toescheen een uittreksel vertaald mede te deelen. Het opschrift derzelve is het volgende: Wijsgeerige bespiegelingen over de veranderingen, welke verstandige wezens op de Maan volgens natuurwetten ondergaan. Dit opschrift is veelbelovend, en ik las daarom ook met veel belangstelling dit stukje van den reeds bij het geheele publiek vrij wel bekenden man, wiens ontdekking van vestingwerken in de maan de nieuwsbladen, vóór meer dan een jaar, openlijk hebben bekend gemaakt.

Des Schrijvers grondbegrip is het volgende. Groote wereldligchamen, zoo als de planeten, de maan enz., zijn het gevolg van eene nederploffing (praecipitatie) uit den Ether. Op de maan zijn blijkbaar van tijd tot tijd kleinere wereldligchamen nedergevallen, en ook onze aardbol levert sporen op van zoodanige neêrploffingen. De groep van eilanden aan de oostzijde van Azië, bij Nieuw-Holland, is er een bewijs van. De maan is eene komeet geweest, en heeft naderhand eene planetennatuur aangenomen. Oorspronkelijk was zij met eene groote zee,

[p. 653]

eene oorspronkelijke vloeistof bedekt (Urmeer, Urwasser), en hieruit heeft zich langzaam alles ontwikkeld.

Hooren wij hier, voor een oogenblik, gruithuisen zelven: Dat de schepping voortbrengt alwat mogelijk is, zien wij, zoo ik geloof, op aarde meer dan genoeg. Twee dingen blijven hier beneden toch altijd opmerkelijk; ten eerste, de liefde van den mensch en van vele dieren tot het zeezout en tot het water, en ten andere, de oorspronkelijke woonplaats van vele planten, dieren, en van menig onvermengd menschenras. - Zien wij kortelijk, welke gevolgen hij uit het eerste trekt.

De liefde tot het zeezout, zegt gruithuisen, wijst ons op de oorspronkelijke middelstof (auf das Urmedium), op het lamsvocht van het gansche dierenrijk. [Even gelijk de ongeborene vrucht in eene vloeistof vervat is, die men het lamsvocht noemt, even zoo was de bewerktuigde schepping, vóór hare wording, opgelost in de wereldzee.] Waarom bemint de mensch het zeezout even zeer als de herkaauwende dieren? De vleeschetende of roofdieren vinden het zout reeds in het bloed van hunne prooi. Waarom komt de mensch uit een bad van het lamsvocht, na negen maanden, te voorschijn? Hoe gaarne baadt zich de vogel en menig zoogdier! Waarom blijven de zee-, moeras- en watervogels, de bever, otter, het vogelbekdier, de watermuis, zoo zeer aan het water geketend? Waarom is de begeerte der kat, van den witkoppigen adelaar, waarom de trek van den mensch naar visch zoo groot? Dieses alles deutet auf das Urmedium.

Uit het tweede, uit de beperkte plaats, waarin sommige dieren, planten en menschenrassen gevonden worden, trekt de Schrijver een voordeelig besluit ten aanzien van zijne hypothese, dat het kleine wereldjes op onze aarde geregend heeft. Het spreekwoord: het is alsof hij uit de maan kwam vallen, zou hij, dunkt mij, bij zijne bewijzen met goed gevolg hebben kunnen voegen. Doch het is veelligt in Duitschland onbekend.

Nu nog een paar woorden over de maanbewoners. Zij hebben in vroegere tijden noordelijker streken bewoond,

[p. 654]

dan zij thans doen; de Professor heeft verlatene woningen van hen in het noorden van de maan gezien. Thans wonen zij in holen; het zijn troglodyten. Alles leert ons, dat het tweehandige en tweevoetige dieren zijn, en dat zij in verstandsontwikkeling het zeer verre gebragt hebben. Gruithuisen noemt ze Meneën, van het Grieksche woord μηνη, maan.

Hij vraagt, of de Meneën in staat zijn eens aardbewoners te worden. Waarom niet? Nieuw-Holland is eene kleinere planeet geweest, en de op Nieuw-Guinea levende Papous verschillen al vrij wat van het Circassisch menschenras. Eer de maan op de aarde valt, zullen er nog wel 25 of 30 duizend jaren verloopen. De plaats, waar dat geschieden zal, zal niet verre van de linie zijn. Alles, wat daaronder komt, wordt verplet en verkneusd. De maanbewoners hebben ondertusschen naar de tegenovergestelde zijde de wijk genomen, om die vernieling te ontgaan. Bij deze nadering van de maan tot de aarde zal men met een' zakverrekijker (het zijn des Schrijvers eigene woorden) reeds de kunstwerken der Meneën eveneens zien en bewonderen, als hij ze met sterke achromatische kijkers zag en bewonderde; maar men zal ze ledig en verlaten vinden, dewijl de bewoners naar de van ons afgekeerde zijde verhuisd zijn.

Wij eindigen ons uittreksel met des Schrijvers besluit: Groote schokken hebben de Meneën gedurende deze katastrophe doorgestaan, en terstond daarna groote stormen en onweders, met de gevolgen, welke deze na zich slepen. Vloeden moeten zich thans den weg banen tot de zee, welke de ingezakte maan omgeeft. De nieuwe, digte, vochtige, steeds warme lucht, in het kort de geheele wisseling der jaargetijden, sleept duizenden van Meneën door heerschende ziekten weg, tot dat eindelijk een meer voor de aarde geschikt geslacht van Gemeneën ontstaat.

Ondertusschen bekomen de Gemeneën een bezoek van de Geën (aardbewoners.) Zij wisselen hunne geschiedenis met elkander, deelen elkander wederzijds hunne begrippen, naturaliën en kunstwerken mede. Er komt een

[p. 655]

nieuwe gulden tijd; eb en vloed worden ¾ minder; de doortogten bij Damiate en Nikaragua blijven bestaan; de aarde draait sneller; het weder wordt aan minder afwisseling onderhevig; de passaatwinden worden naauwkeuriger; onweders en stormen komen min onverwacht; duizende nieuwe koloniën ontstaan; het vasteland en de eilanden onder den evenaar worden op nieuw bewoonbaar; de oude Atlantis rijst weder uit den Oceaan omhoog; de dampkring der aarde is digter, en daarom warmer; de plantengroei is weliger; in één woord, het zal eene nieuwe aarde zijn. Zelfs de natuur der Geën zal in hunne bewerktuiging veredeld worden; of daarbij tevens hunne moraliteit en zeden verbetering zullen ondergaan, laat ik elk ander ter onderzoeking over; ik wilde hier slechts vermelden, hetgeen uit de mij bekende natuurwetten kon worden afgeleid. Zulke resultaten konden slechts door wijsgeerige bespiegeling verkregen worden. Zij waren bestemd, de ervaring vooruit te loopen; maar of zij zulks deden, zal de nakomelingschap, bij meerderheid van stemmen, of door overtuiging, beslissen.

Ziet hier het hoofdzakelijke van eene Verhandeling, wier Schrijver bij den aanvang verklaart, dat het voorgedragene daartoe dienen moet, om het onderzoek eene rigting te geven, waarin het bovenal voorwaarts moet gaan. Gelukkig voor den Schrijver, dat hij het tijdvak ter vervulling zijner profetie zoo veraf geplaatst heeft! Over 30 duizend jaren zal, denk ik, het Zeitschrift für die Anthropologie van nasse wel vergeten zijn.