Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

Napoleon te Leyden, oct. 1811.

Aan den Redacteur der Vaderlandsche Letteroefeningen.

Mijn Heer!

Toen ik U ter plaatsinge toezond het stuksken, getiteld. napoleon te leyden, oct. 1811, en gij de goedheid hadt, daaraan te voldoen, door het, in No. 11 van het vorig jaar, een plaatsje in te ruimen, voegde ik er, ten slotte, bij, meer uit eene zekere soort van luimigheid, dan wel in vollen ernst: ‘Heb ik mij hier of daar in mijne opgave vergist, niets zal mij aangenamer zijn, dan dat zulks, door een mijner mede oog- en oorgetuigen, liefst door middel van dit eigen tijdschrift, aan het publiek worde onder het oog gebragt. Mijn doel is niets anders geweest, dan eenvoudig de waarheid te schrijven, zoo als ik het uit dien brief, aangevuld door mijn geheugen, mij nu nog levendig kan herinneren; gelijk in geregtelijke verklaringen, voor reden van wetenschap gevende, dat ik al het bovenstaande, in eigen persoon, gehoord, gezien en bijgewoond heb.’

En ziet! hetgeen ik naauwelijks had durven verwachten, is nogtans gebeurd. Niet alleen kwam het mij, van verscheidene kanten, ter ooren, dat dit mijn verslag nog al meer de aandacht had tot zich getrokken, dan ik had kunnen vermoeden; maar zelfs ontving ik schrijvens van twee achtbare mannen, de eerste mij geheel onbekend, de tweede een oud en beproefd vriend van den jare 1789 af, die beide het der

[p. 332]

moeite waardig hadden gekeurd, mij eenen beganen misslag, op eene allezins vereerende wijze, onder het oog te brengen, die ik dan nu ook wel, ingevolge mijne gedane en gedrukte belofte, als ware het in eene zaak van de hoogste aangelegenheid, openlijk dien te erkennen, te herroepen en te verbeteren, gelijk ik thans doende ben mits dezen!

De eerste brief, dan, van den Heer h.a. callenfels, Med. Doct. te Oostburg, was hoofdzakelijk van den volgenden inhoud: ‘Het door u in de Letteroefeningen geplaatste stukje, Napoleon te Leyden, is door mij en vele anderen met genoegen gelezen. Uw Eerw. wilde ons nog eens in het voorledene verplaatsen, en is hierin wèl geslaagd. Eene kleine bijzonderheid scheen mij echter verkeerd opgegeven, namelijk: men herinnere zich de hansworste kakelbonte tabbaarden of toga's van dien tijd. Ik studeerde toen te Utrecht, en ben eerst bij de organisatie der Akademie op zijn Fransch, en de suppressie der Utrechtsche, naar Leyden vertrokken; doch meen wel te weten, dat eerst bij die organisatie de Fransche toga's zijn ingevoerd, en dat Prof. oosterdijk, bij het doen zijner herinneringsles op Prof. paradijs, (behalve bij de installatie in de Pieters-kerk) daarmede voor het eerst was opgeschikt. - Voor het doel, om ons, en misschien nog velen na ons, in het toenmalig tijdvak te verplaatsen, kan deze aanmerking niet geheel ongepast wezen,’ enz.

De tweede, van mijnen onden en gemeenzamen vriend, den Hoogleeraar Mr. jan ten brink te Groningen, was, wat deze zaak betreft, van den volgenden inhoud: ‘Ik zeg u hartelijk dank voor dit uw berigt, en zulks te meer, dewijl ik bespeur, dat er nog vrij wat bewonderaars van dien Overweldiger, ook hier, bestaan. Uw verslag kan dus voortreffelijk medewerken, om dien brutalen.......... wat meer van nabij te doen kennen. [Nu, dit was ook wel zoo wat van ter zijde mijn oogmerk.] Het gedrag des ... H. Verbonds maakt hem, in zekeren zin, wel tot een eerlijk man; maar doet hem bij mij niet [noch bij mij] in achting stijgen, of liever eenigzins uit de verachting opklimmen, waarmede mijne geheele ziel [de mijne ook] sedert 1804 tegen hem vervuld is geweest. Intusschen neem ik hierbij de vrijheid, u een anachronismus [tijdvergissing] in uw berigt onder het oog te brengen. Gij spreekt, namelijk, van de kakelboute toga's der H.H. Prosessoren, alsof zij die reeds

[p. 333]

in 1811 bij de bedoelde audientie hadden gedragen. Dit is mis. Zij hebben die eerst in 1812, bij de installatie der Akademie op den Franschen voet, aangetogen. 't Is een kleine misslag; doch gij zult mij deszelfs opmerking wel vergeven.’

Ja, zeer gaarne vergeef ik niet alleen deze teregtwijzing, maar betuig ook beide die Heeren hiervoor mijnen welgemeenden en openlijken dank; verzoekende dan alsnu den bescheiden lezer, (zoo hij het der moeite waardig keurt) uit den volzin: ‘Met deze Messieurs evenwel,’ (zoo noemde Z.M. het achtbaar Collegie van den Senaat der aloude Leydsche Akademie) enz. weg te laten den tusschenzin: ‘Men herinnere zich de hansworste kakelbonte tabbaarden of toga's van dien tijd.’

Immers, nu ik het wèl bedenk, herinner ik mij ook nog zeer levendig, dat ik den Hoogleeraar brugmans zijne gedwongene Inwijdingsoratie in dat kluchtig gewaad heb hooren doen; gelijk mede den Hoogleeraar oosterdijk zijne openbare les, ook ter nagedachtenis van wijlen den beroemden Hoogleeraar paradijs, en dat, bij beide of bij één van die plegtige optogten, het gemeen, dat van ouds zoo overachtbaar ligchaam, dus misvormd, met den pedèl voorop, 's heeren straten in staatsie ziende opwandelen, al spottende en gekstekende uitriep: Ai kaik, daer komt het paerdespul aen! - Trouwens, hoe veel was er niet, in het bijwonen van die bespottelijk treurige plegtigheden, waarbij zich het echt vaderlandsche hart, met aandoening, herinnerde, hetgeen men leest van de grondlegging des nieuwen tempels, ezra III:12, 13; met dit onderscheid alleen, dat hier, bij deze plegtigheid, niet zoo zeer gejuicht, als wel letterlijk gelagchen werd!

Vindt Gij het der moeite waardig, dit nog, ter opheldering, in uw eerstkomend nommer te plaatsen, Gij zult hiermede verpligten

Amsterdam,

31 Maart 1827.

Uwen D.W. Dienaar

jan van geuns.