Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

Over het Bad bij Bentheim.

Ofschoon reeds meer dan eens in dit tijdschrift, namelijk door den Hoogleeraar thomassen a thuessink en door Dr. plagge, Lijfärts van den Vorst van Bentheim en Badärts aldaar, over de uitmuntende geneeskracht der zwavelbaden te Bentheim gesproken is, heb ik het desniettemin voor mijnen pligt gehouden, uit dankbaarheid voor de herstelling van een langdurig rheumatismus, welke mij, onder de leiding van laatstgenoemden uitmuntenden Geneesheer, door het gebruik der baden te Bentheim te beurt viel, over dit onmiddellijk aan de grenzen onzer Noordelijke provinciën gelegen bad, welks geneeskracht tegen rheumatismus, jicht, verlammingen en huidziekten nu reeds sedert zeven jaren door de ondervinding gestaafd is geworden, iets mede te deelen.

Aangaande mijne reis zal ik geene bijzonderheden vermelden, maar alleen aanmerken, dat de straatweg van Deventer naar Bentheim reeds tot Hengelo gevorderd was, en dat dezelve in dit jaar zeker tot Oldenzaal (4 uren van Bentheim) zal komen, waardoor dan de voorheen zeer moeijelijke weg van Deventer naar Bentheim veel zal winnen.

Het vlek Bentheim doorgereden zijnde, stapte ik in het Logement aan de Bron af. Dit Logement is zeer wel ingerigt, en bevat, buiten twee salons en eene kamer voor de speelbank, zeven ruime vertrekken en meerdere kleinere voor bedienden enz. Het nabijgelegen Badhuis bevat beneden negentien uitmuntend goed ingerigte badkamers, en in de bovenverdieping achttien woonkamers voor de badgasten en eene biljartkamer. Het ameublement, de bedden en de bediening zijn, zoo in het Logement als in het Badhuis, van dien aard, dat daarop

[p. 318]

niets aan te merken valt. Het Logement gelijk ook de Baden worden, voor rekening van den Vorst, door eenen Administrateur, den Rentmeester nordbeek, bestuurd. Aangenaam is het voor de badgasten, dat alle prijzen gesixeerd zijn, en dat dagelijks afgerekend wordt, waardoor men in staat is, zijne eigene rekening op te maken. De prijs van een gewoon zwavelbad is 18, - van een zwavelbad met toediening van de douche 27, en van een stoomzwavelbad 18 stuivers. De prijzen der woonkamers met bed verschillen naar de grootte der kamers, van 50 tot 22 stuivers daags; ook zijn er nog eenige kleinere vertrekken op de derde verdieping, welke voor 12 stuivers daags verhuurd worden. Het ontbijt kost 8 en het diné 18 stuivers. Voor één' persoon thee of koffij betaalt men 5, en voor eene flesch zeer goeden rooden wijn (St. Estephe) 22 stuivers.

Wat de ligging van Bentheim betreft, dezelve is voor iemand, die van het vlakke land komt, verrassend, door het uitgebreide gezigt, hetwelk de bergen bij Gildehuis en Bentheim opleveren; en wat de gezondheid der luchtstreek aangaat, zal dezelve wel niet ligt door eene andere overtroffen worden, daar zij met eene hooge ligging het voordeel verbindt, niet door tusschen de bergen ingeslotene valleijen, of door naburige rivieren, moerassen en lage landen, met te veel vochtigheids bezwangerd te zijn. Weshalve deze luchtstreek bij uitstek geschikt is tot herstelling van zulke lijders, welke, ten gevolge van een vochtig klimaat, aan koude koortsen, aan verstoppingen der lever en milt onderhevig zijn.

Doch, al het gemelde wilde ik slechts voorloopig aanmerken; mijn eigenlijk doel was, de Geneesheeren en lijders op de uitmuntende geneeskracht van dit bad opmerkzaam te maken, en wel in zoo verre ik het geluk had, zelf door het gebruik dezer baden hersteld te worden, als ook in zoo verre ik gedurende mijn verblijf gelegenheid had, onderscheidene merkwaardige genezingen door het bad daar ter plaatse waar te nemen.

Om in de eerste plaats van mijne eigene herstelling te

[p. 319]

spreken, wil ik alleen in het kort berigten, dat ik, toen ik naar Bentheim vertrok, sedert ruim een jaar, door gevatte sterke koude, aan een hevig rheumatismus gelaboreerd had, hetwelk voornamelijk de knieën en voeten aangetast, en in dezelve, vooral in de knieën, zwelling en stramheid achtergelaten had. Bovendien waren mijne ingewanden door de langdurige ziekte, verbonden met eene zittende leefwijze, zeer verzwakt, de spijsvertering in wanorde, en mijn gelaat bleek en geelachtig. Door het gebruik der baden, voornamelijk door de toepassing der douche, welke, naar het voorschrift van Dr. plagge, op de knieën en voeten geäppliceerd werd, ondervond ik reeds zeer spoedig beterschap, en binnen den tijd van ruim drie weken was alle zwelling en strammigheid uit de knieën en voeten verdwenen. Tevens was door het gebruik der baden, verbonden met de toediening van gepaste geneesmiddelen, de verzwakking mijner ingewanden zoo veel verbeterd, dat ik de spijzen zonder bezwaar verteerde, wederom eene gezonde kleur had, en met een vrolijk en dankbaar hart het bad verliet.

Verder had ik nog, gedurende mijn verblijf aan de baden te Bentheim, gelegenheid, onderscheidene merkwaardige genezingen door deze baden te zien. Voornamelijk viel mij de spoedige genezing van eenen Heer in het oog, die reeds sedert zes jaren aan de hevigste pijnen gelaboreerd had, waardoor hij geheel uitgeteerd, en naauwelijks in staat was, met veel moeite en onder vele pijnen, van Bentheim naar het bad te wandelen. Reeds na verloop van eenige dagen stond ieder verwonderd en verblijd over de aanmerkelijke vordering in de genezing van dezen lijder; en na verloop van drie weken verhaalde hij mij, dat hij reeds geheel vrij van pijn was, de lang ontbeerde nachtrust ongestoord wederom kon genieten, en dagelijks zijne krachten voelde vermeerderen. Na ruim zeven weken het bad gebruikt te hebben, heeft deze patiënt, volkomen hersteld, Bentheim verlaten, dankbare hulde brengende aan de geneeskracht der baden en aan de doelmatige en zachte behandeling van den uitmuntenden Arts, den Heer

[p. 320]

plagge. Niet minder schielijk werd een Serjant door de baden genezen, die, naar Bentheim komende, wegens hevige pijnen naauwelijks gaan kon, en, hoewel hij door ieder, die hem zag, voor reddeloos gehouden werd, onder de geneeskundige behandeling van Dr. plagge, door de baden in ruim veertien dagen zoo ver hersteld werd, dat hij wederom in staat was gesteld te vertrekken, en zijnen dienst te hervatten. Van eenige andere, minder in het oog vallende, genezingen van rheumatismus en jicht, welke ik gedurende mijn verblijf te Bentheim zag, zal ik hier geene melding maken; maar kan ik niet voorbij, een geval van genezing eener bijna volkomene verlamming der armen en beenen, welke, in gevolge van, door wasschingen met rattenkruid, teruggedrevene scabies, bij een jong Boerenmeisje plaats had, aan te stippen, daar de genezing van dit arm en ellendig meisje, door het gebruik van 15 baden, al te zeer in het oog viel, om niet een ieder, die hiervan kennis droeg, met verwondering en dankbaarheid te vervullen voor hetbad, dit nuttige geschenk des Hemels voor het lijdende menschdom.

De door de ervaring reeds buiten twijfel gestelde nuttigheid der zwavelbaden te Bentheim in langdurige huidziekten, dartres en oude wonden aan de beenen enz. heeft zich ook, gelijk mij Dr. plagge gezegd heeft, voorleden zomer wederom in vele gevallen bevestigd. Ik zal echter daarvan alleen een geval aanhalen, waarvan ik gelegenheid had zelf kennis te bekomen. Een Heer, met wien ik het genoegen had aan de baden te Bentheim kennis te maken, had reeds sedert lang tegen eenen droogen ringworm, in het aangezigt, op de armen en beenen, de meest bekende geneesmiddelen vruchteloos gebruikt, en werd door het gebruik van omtrent 30 baden, zonder eenig ander geneesmiddel, volkomen genezen.

Ten slotte zal ik hier nog over eenige nadeelige geruchten spreken, welke men, deels uit onkunde, deels uit kwaadwilligheid, wegens het bad te Bentheim heeft verspreid. Daar men bij de eerste inrigting van het bad ge-

[p. 321]

noodzaakt is geweest, de oude bron te zuiveren en met een reservoir te omgeven, heeft men verspreid, dat door deze zuivering het mineraalwater zelf verzwakt is geworden, hetwelk echter niet mogelijk is, daar de bron door de zuivering niet dieper is geworden (5 voet onder de vlakte der aarde), en dus geen zoogenaamd wild of zoet water in de bron kan vloeijen, dewijl men op zulk eene geringe diepte nergens welwater aantreft. Verder hebben kwaadwillige lieden verspreid, dat de baden te Bentheim daardoor verzwakt werden, dat men het mineraalwater, hetwelk verwarmd wordt, niet uit dezelfde bron neemt, waaruit het koude zwavelwater genomen wordt. Maar deze nieuwe bron verschilt van de oorspronkelijke zwavelbron, waaruit het koude water in de baden geleid wordt, alleen daardoor, dat zij niet zoo vele zwavellucht bevat. Daar echter de zwavellucht door het koken geheel en al vervliegt, waarvan ik mij door eene proefneming zelf heb overtuigd, zoo is het om het even, of men het warme water uit de oorspronkelijke of uit de nieuwe bron neemt. Ook hebben de voorstanders der warme zwavelbaden, b.v. te Aken, wel verspreid, dat de warme baden sterker van zwavel zijn, dan de koude baden te Bentheim; maar dit is niet zoo. Het is waar, het koude zwavelwater moet te Bentheim met warm gemaakt zwavelwater, waaruit het grootste gedeelte der zwavellucht verdampt is, vermengd worden. Maar te Aken moet niet minder het kokend heet uit den grond komende zwavelwater met koud geworden zwavelwater, waaruit op gelijke wijze de zwavellucht door het koud worden vervlogen is, vermengd worden. Daar nu in een bad van 86^o Fahrenheit maar 1 deel kokend heet tegen 4 deelen koud water vervat is, zoo moet men toestaan, dat een zwavelbad, uit koud zwavelwater bereid, meer zwavellucht bevat, dat een uit kokend heet zwavelwater bereid bad. Ook schijnen de koude zwavelbaden, b.v. te Bentheim, het voordeel te hebben, minder te verzwakken, dan de warme, b.v. te Aken. Immers heb ik drie weken achtereen tweemaal

[p. 322]

daags te Bentheim het bad gebruikt, zonder daardoor iets te zijn verzwakt geworden^(*).

(*) Over de beftanddeelen van het zwavelwater te Bentheim, en over de geneeskracht van hetzelve, vindt men een breedvoerig verslag in de Plaatselijke en Geneeskundige Beschrijving van het Bad te Bentheim, door m.w. plagge, welke, uit het Hoogduitsch vertaald, bij de Gebroeders van arum, te Amsterdam, het licht gezien heeft.