Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

Boven laster en kwaadsprekendheid behoort men zich te verheffen.

Het is, en wel te regt, in Paus sixtus den V, zelfs door zijne grootste lofredenaars, aangemerkt geworden als eene onverdedigbare zwakheid, aan zijn, anders vast, karakter weinig voegende, dat hij zich met de uiterste gestrengheid wreekte van eene spotternij, welke een persoon van geringe beteekenis zich, over de laagheid zijner afkomst, veroorloofd had.

Mecenas gaf aan augustus den wijzen raad, om het zich nooit aan te trekken, als hij vernam, dat men te zijnen nadeele had gesproken; en, zoo dikwijls de Vorst dien raad opvolgde, bevond hij er zich wèl bij.

De Keizers arcadius en honorius maakten den Volke openlijk bekend: Indien iemand van ons of van onze regering kwaad spreekt, wij willen hem niet gestraft hebben. Heeft hij het uit onvoorzigtigheid gedaan, men moet hem verachten; en is het eene opzettelijke boosheid, men moet ze hem vergeven.

Misschien heeft er nooit een Vorsten-gunsteling bestaan, die erger, door schimpschriften van allerlei soort, is aangevallen

[p. 137]

geworden, dan de Kardinaal mazarin; doch, verheven (in waarheid of in schijn) boven dergelijke beleedigingen, las hij zelf, of deed hij zich voorlezen, alles, wat men tegen hem schreef en in 't licht gaf, en streek daarover vonnis, met het kalmste gelaat, en zonder de geringste merkbare gemoedsbeweging, zeggende daarbij van het eene: dat stuk is goed; van een ander: dat is overdreven; van een derde: dat is verkeerd aangevat. Hij beschonk zelfs met eene rijke abdij eenen Dichter, die hem, in zijne verzen, deerlijk had gehavend. - Ook de befaamde cromwel was niet vreemd van zoodanige grootmoedigheid, gelijk gebleken is, onder anderen, in zijne behandeling van wane, die hem, op de bitterste wijze, in geschriften openlijk beschimpt had.

Toen ettelijke jonge lieden te Parijs zich niet ontzien hadden van, bij gelegenheid van openbare spelen, op eenen oneerbiedigen, zelfs beleedigenden toon, zich uit te laten over lodewijk den XII en zijn Hof, deed die Vorst hun alleenlijk aanzeggen, dat zij, van hem en van die hem het naast omringden, spreken mogten, zoo en wat zij wilden, indien het slechts daarmede niet al te uitsporig liep; doch dat zij wel zorg hadden te dragen van zich niet het geringste woord te laten ontvallen ten nadeele van de Koningin: want, maakten zij zich daaraan schuldig, zoo zou hij hen allen doen ophangen.

Vrouwen zijn, in zulke omstandigheden, doorgaans teêrgevoeliger en ketelooriger, dan mannen. Katharina de medicis evenwel las gaarne de schot- en schimpschriften, die tegen haar in omloop gebragt werden, en, verre van er zich over te ergeren, lachte zij er gemeenlijk mede. - Koningin elizabeth van Engeland ging verder, als zij robert tipay, die, wegens het schrijven van een eerroovend stuk tegen haar, in hechtenis was genomen, in vrijheid deed stellen, en (dit nog niet genoeg) hem bovendien, vermits hij van die daad niet regterlijk overtuigd was geworden, eene aanzienlijke somme gelds schonk, tot vergoeding, zoo zij zeide, van den misslag, dien men begaan had, in hem gevangen te zetten.

Nooit hebben Vorsten het zich beklaagd, wegens beleedigingen, hun door bijzondere personen aangedaan, niet anders, dan door verachting, zich gewroken te hebben; maar bijzondere personen hebben zich nooit gewroken van beleedigingen, hun door Vorsten aangedaan, zonder het zich deerlijk te be-

[p. 138]

klagen. - Prins willem de I hield tot stelregel: dat de beleedigingen der Grooten, wanneer die blootelijk-bij geschrifte gedaan waren, stilzwijgend moesten verdragen worden, en zulks op grond der Geschiedenis, als welke, in eene menigte voorbeelden, leert, dat men zich nooit tegen dezelven verdedigt, zonder dat het berouwt, noch zonder deswege gelaakt te worden. Toen hij, bij zijne Verantwoording tegen het schandelijke Manifest, of den zoogenaamden Ban van flips, van deze grondstelling is afgeweken, was hij daartoe gedwongen door het belang des lands, aan welks hoofd hij stond, vermits hij op de plaats, welke hij bekleedde, niet kon blijven, indien hij de ongegrondheid der beschuldigingen, door den Spaanschen Koning tegen hem ingebragt, niet overtuigend voor de geheele wereld aantoonde.