Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

Een onuitgegeven eigenhandige brief van Bonaparte.

De boekhandelaar ladvocat, te Parijs, bezit en zal eerlang uitgeven eigenhandige brieven van onderscheidene vermaarde personen. Aan de echtheid derzelven mogen wij geenen twijfel voeden, zonder den uitgever regtstreeks voor eenen bedrieger te verklaren; waartoe hier geene ons bekende reden bestaat. Allen, die napoleon gekend hebben, weten, dat de invloed, dien hij het meest schroomde, die der Vrouwen was. De navolgende brief, tot genoemde verzameling behoorende, waarin wij eenige plaatsen, die ons zeer opmerkelijk voorkwamen, onderstreept hebben, bewijst, tot welk eenen trap inderdaad de Liefde eenmaal heerschappij voerde over eenen Man, schijnbaar meester van alle zijne aandoeningen, en onafhankelijk van alle zwakheden des harten.

In het Hoofdkwartier, Tortona, 26 Prairial, middernacht, het IVde jaar der ééne en onverdeelbare Republiek.

Bonaparte, Generaal-en-chef der Armee, aan joséphine.

Sedert den 18den, mijne lieve joséphine, bleef ik in verwachting, en meende, dat gij te Milaan waart aangekomen. Naauwelijks teruggekeerd van het slagveld te Borghetto, ijlde ik derwaarts, om u te zien; maar ik vond er u niet, Eenige dagen daarna bragt mij een Courier de tijding, dat gij niet vertrokken waart, en geene brieven van u. Mijn hart brak van droefheid; ik achtte mijzelven verlaten van alles, wat mij op aarde belang inboezemt: nooit gevoelde ik iets slaauwelijk. Verzonken in smart, heb ik u veelligt te sterk geschreven: indien mijne brieven u bedroefd hebben, zou ik ontroostbaar zijn. De Tesino buiten zijne oevers getreden zijnde, begaf ik mij naar Tortona, om u aldaar op te wachten. Dagelijks ging ik u drie uren vergeefs te gemoet; nog vóór vier uren was ik daar. Ik ontving eene Estafette, die mij het berigt bragt, dat gij niet kwaamt: terstond daarop (ik zal u mijne angstige bezorgdheid niet beschrijven) vernam ik, dat gij ziek zijt, dat drie Geneesheeren u omringen, dat gij in gevaar zijt, en mij daarom niet kondt schrijven; en sinds dat oogenblik bevind ik mij in eenen

[p. 36]

toestand, die niet te beschrijven is; men moest een hart hebben als het mijne, u beminnen gelijk het u bemint. Ach! ik wist niet, dat het mogelijk was, dusdanige smart en zulke wreede folteringen te gevoelen: ik beschouwde de droefheid als hare grenzen en palen hebbende, maar zij is onbegrensd in mijne ziel. Eene heete koorts woelt nog in mijne aderen, maar de wanhoop heerscht in mijn hart. Gij lijdt, en ik ben verre van u; helaas! welligt zijt gij reeds niet meer! Het leven is wel ellendig, maar mijne treurige rede doet wij vreezen, u na den dood niet te zullen wedervinden, en ik kan mij niet gemeenzaam maken met het denkbeeld van u niet weder te zien. De dag, waarop ik zou vernemen, dat joséphine niet meer is, zou tevens mijn laatste zijn; geen pligt, geene betrekking zou mij meer verbinden aan de aarde; de menschen zijn zoo verachtelijk! Gij alleen wischte in mijne oogen de schande der menschelijke natuur uit.

Alle de hartstogten folteren, alle de voorgevoelens beangstigen mij; niets ontrukt mij aan dat smartelijk eenzame, en aan de slangen, die mij de ziel verscheuren! Het is mij thans behoefte, dat ge mij de dwaze, onbedachte brieven vergeeft, die ik u heb geschreven: zoo gij wèl leest, zult ge er echter uit zien, dat de vurige liefde, welke mij bezielt, misschien mij heeft doen dolen. Het is mij behoefte, verzekerd te zijn, dat gij niet in gevaar zijt, mijne vriendin; doe alles voor uwe gezondheid, offer alles op aan uwe rust: gij zijt teer, zwak en ziek; het jaargetijde is heet, de reis lang: op mijne knieën smeek ik u, waag een zoo dierbaar leven niet; hoe kort dan ook het leven zij, drie maanden gaan voorbij..... Drie maanden nog, zonder elkander te zien! Ik beef, mijne vriendin; ik durf mijne gedachten niet meer op de toekomst vestigen: alles is verschrikkelijk, en mij ontbreekt de éénige hoop, welke mij zou kunnen doen bedaren. Ik geloof niet aan de onsterfelijkheid der ziel; indien gij sterft, zal ik u zeer spoedig volgen, maar ik sterf alsdan den dood der wanhoop, der vernietiging.

Murat wil mij overreden, dat gij slechts ongesteld zijt; maar gij schrijft mij niet; sinds eene maand heb ik geen brief van u ontvangen. Gij zijt teeder, gevoelig, en gij bemint mij; gij worstelt tusschen de ziekte en de Geneesheeren, onbedachte! ver van hem, die u aan de krankheid en zelfs aan de armen des doods zoude ontrukken..... Zoo uwe ziekte aanhoudt, verwerf dan voor mij een verlof, om u één uur

[p. 37]

te komen zien; binnen vijf dagen ben ik te Parijs, en den twaalfden dag weder bij mijne Armee. Zonder u, zonder u kan ik hier geen nut meer doen; jage, wie wil, naar roem, diene, wie kan, het vaderland, mijne ziel verstikt in dezen staat van ballingschap, en terwijl mijne geliefde vriendin lijdt en krank is, kan ik niet koelzinnig overwinningen berekenen. Ik weet niet welke uitdrukkingen ik zal bezigen, hoe ik mij zal gedragen; honderdmaal sta ik in beraad, om per post naar Parijs te ijlen; maar de eer, waarvoor gij zoo gevoelig zijt, weêrhoudt mij, in weerwil van miju hart. Wees barmhartig en doe mij schrijven, opdat ik den aard uwer krankheid wete en wat ik te vreezen hebbe. Ons lot is wel verschrikkelijk; naauwelijks gehuwd, naauwelijks vereenigd, en reeds gescheiden!.... Mijne tranen bedekken uw portret; dat alleen verlaat mij niet. Mijn broeder schrijft mij niet. Ach! voorzeker schroomt hij, mij datgene te berigten, wat hij weet, dat mij voor altijd de ziel zal verscheuren. Vaarwel, mijne vriendin! Wat is het leven hard; wat zijn de kwalen, die men lijdt, verschrikkelijk! Ontvang een millioen kussen; wees verzekerd, dat niets mijne liefde evenaart, die niet dan met mijn leven zal eindigen. Denk aan mij; schrijf mij tweemaal daags; onthef mij spoedig van de smart, die mij verteert. Kom, kom schielijk; maar, draag zorg voor uwe gezondheid.