Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

Beknopte Geschiedenis der Letteren en Wetenschappen in de Nederlanden, van de vroegste tijden af, tot op het begin der negentiende eeuw. Door N.G. van Kampen. IIIde Deel. Bijvoegsels en algemeen Register. Te Delft, bij de Wed. J. Allart. 1826. In gr. 8vo. 523 Bl. f 4-80.

De Heer van kampen geeft ons hier, in een derde deel, de beloofde bijvoegsels en het algemeen register, beide van aanmerkelijk belang. In zoo verre dus, als onze beoordeeling van het tweede deel medegewerkt heeft, om dit te verkrijgen, en zoodanig te verkrijgen, als wij het thans hebben, getroosten wij ons gaarne de verkeerde opvatting en toepassing van een gezegde van ons, bij de eerste warmte van het gevoel, door eene kleine aanteekening van den schrijver, in deze Letteroefeningen te kennen gegeven. Hij zelf trouwens betuigt in het voorberigt, in ruime mate ondervonden te hebben, welk een ondankbare en gevaarlijke arbeid het is, in een werk van dien aard ook levenden te behandelen; er bijvoegende, hetgeen wij van hem inderdaad gaarne gelooven en ons ook gemakkelijk verbeelden kunnen: iets, hetwelk ik toch alleen gewaagd had, om het tafereel onzer nieuwere Letterkun-

[p. 501]

de niet zeer onvolledig te laten. Door de ondervinding geleerd, hoe men inderdaad uitnemende schrijvers en dichters kan over het hoofd zien, vreest hij dan ook nog, zich aan dusdanig verzuim te hebben schuldig gemaakt; schoon hij er met eenige gemelijkheid bijvoegt, dat zij, die zich zelve hierover mogten beklagen, wel de ware mannen van verdienste niet zullen zijn. Wij weten niet zoo juist, wat wij door het woord ware hier te verstaan hebben; maar wij weten wel, dat het auteurschap, meer dan de meeste andere menschelijke bedrijven, met eerzucht gepaard gaat, en dat ware geleerdheid of vernuft en bekwaamheid nog geene waarborgen zijn van even groote nederigheid, onbaatzuchtigheid en zelfbeheersching. Wij zeggen dit evenwel niet, om het laatste woord te hebben. Wij hadden, ja, wel gewenscht, dat de Heer van kampen ons denkbeeld: ‘eene geschiedenis der letterkunde vraagt nog meer naar boeken dan naar schrijvers, en de anonimiteit of onbekendheid van den vervaardiger is dus geene reden om van het werk niet te spreken,’ met eenige wederlegging had gelieven te vereeren. Wij hadden wel gewenscht, dat hij nog een' en anderen, door ons genoemd, in zijn tafereel had opgenomen; b.v. de verdienstelijke, waarlijk nederige en vrome Mevr. van meerten, wier pen zoo vruchtbaar is in geschriften, die smaak zoo wel als kennis en juist gevoel van vrouwelijke bestemming en pligt ademen, wier tijdschrift Penelopé geheel eenig in ons land, en Vader Oscar gewis een der schoonste werkjes voor de jeugd, over de belangrijke leer der Voorzienigheid, is. Desgelijks hadden wij gaarne gezien, dat, even als van den bekwamen kanselredenaar des amorie van der hoeven en anderen, bij gelegenheid van eene enkele uitgegevene verhandeling, wordt gewag gemaakt, zoo ook het weinige, door Prof. schröder gegeven, toereikend was geacht, om dien in vele opzigten allervoortreffelijksten geleerde niet met stilzwijgen voorbij te gaan. Soortgelijk iets zouden wij ligt nog van een' of anderen kunnen zeggen; ja, schoon wij hebben moeten glimlagchen om den Argus, die van kampen berispt, den dichter de clerq te hebben vergeten, het zou ons echter niet ongepast geschenen hebben, ter gelegenheid b.v. van zijne bekroonde verhandeling bij het Koninklijk Instituut, teffens van de zeldzame gave dezes kundigen mans te spreken, om onvoorbereid de schoonste verzen voort te brengen. Eindelijk is het vak van opvoe-

[p. 502]

ding, over het geheel, nog eenigermate onvolledig, en de Heer van kampen in het bijzonder niet naauwkeurig onderrigt omtrent de werkjes van beekhuis en hoekstra, die beiden het leven van Jezus en van de Apostelen, (schoon dat des eersten na zijnen dood in het licht verschenen) als ook, wat de laatste betreft, nog een stukje over de Gelijkenissen, - doch niet als werkjes van de Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen - hebben geschreven. Dit laatste heeft integendeel plaats met sommige der genoemde werkjes van Prof. uilkens, hetgeen de geachte schrijver evenwel niet vermeldt.

Deze en dergelijke aanmerkingen dan zouden wij nog kunnen maken. Doch, wie is tot volkomenheid toe altijd oplettend? Hetgeen wij in deze bijvoegsels vinden, is veel meer, dan wij ons hadden durven vleijen. Met den schrijver bedanken wij de geleerde (niet slechts zeer of hooggeleerde) Heeren de jonge, moll, pan, kirckhoff, quetelet enz., die hem hiertoe vele bouwstof hebben geleverd, en inzonderheid omtrent de letterkunde der zuidelijke provinciën, en die der wiskundige wetenschappen, eene uitvoeriger, vollediger en naauwkeuriger behandeling hebben verschaft. Voor het overige moge het aanvullende en teregtwijzende in onderscheidene artikelen de lezing van dit derde deel somtijds al iets minder aangenaam maken; voor het naslaan, waartoe toch zulk een werk op den duur meest bestemd is, hindert dit bij het bezit des Registers niet meer; en beleeft de schrijver welligt nog eens den tijd, dat zijn belangrijk werk uitverkocht is, dan valt dit gemakkelijk te verhelpen. Wij wenschen hem zulks van harte toe, en den verdienstelijken man voorts alle aanmoediging bij zijnen onvermoeiden en nuttigen arbeid.