Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

[p. 389]

Boekbeschouwing.

Herm. Joh. Royaards, Oratio, de theologia historica, cum Sacri Codicis exegesi rite conjuncta, nostris potissimum temporibus in Belgio excolenda. Trajad Rhen. apud J. Altheer. 1827. 8vo. 42 pagg.

Nog nooit zijn wij, bij het ontvangen van een stuk, ons ter recensie toegezonden, in grootere verlegenheid geweest, dan bij het onderhavige. Afkeerig van vitten, ja van streng beoordeelen, vooral wanneer wij een werk van een jong mensch in handen kregen, doch tevens ten sterkste bezield met de zucht om hulde te doen aan hetgeen wij voor waarheid hielden, namen wij deze redevoering op met een allergunstigst vooroordeel voor derzelver jeugdigen en loffelijk bekenden opsteller; en wij werden daarin gesterkt door het lezen van de aandoenlijke inleiding, waarin de schrijver, op de meest gepaste wijze, aan zijnen overledenen, onvergetelijken en waardigen Vader en Voorganger gedenkt. Dan, tot het onderwerp der redevoering zelve gekomen, begon het ons, als 't ware, voor de oogen te schemeren; en, hoezeer wij in het geheele stukje, met het grootste genoegen, blijken opmerkten van ongemeene kunde, smaak, levendigen stijl en ware liberaliteit, konden wij echter bezwaarlijk eenigen leiddraad vinden, om tot des schrijvers denkbeelden te geraken, en denzelven, ten einde toe, op het voetspoor te volgen. Herhaalde reizen lazen wij het stukje met de noodige aandacht door, doch telkens met denzelfden ongelukkigen en voor ons alleronaangenaamsten uitslag. - Reeds de titel der redevoering was ons niet duidelijk; en, daar wij onszelven afvroegen, wat toch de Hoogleeraar had willen zeggen, door de geschiedkundige Godgeleerdheid voor te dragen, als in een gepast verband met de uitlegging der H.S., en, vooral in onze dagen, in ons

[p. 390]

land, der beoefeninge waardig, hoopten wij, dat de ontwikkeling der stof het duistere van den titel zou ophelderen. Dan, te vergeefs! Wij vonden zeer velegoede zaken in eenen vloeijenden stijl voorgedragen; maar logische orde, en eene juiste ontwikkeling der denkbeelden, konden wij, wat moeite wij ook deden, niet vinden. Ook meenen wij vernomen te hebben, dat sommigen der kundigste en verlichtste mannen, die de redevoering hoorden, reeds over het duistere en onbepaalde, zoo wel van den titel, als van de ontwikkeling en behandeling der stof, geklaagd hebben; en, bij het lezen, konden wij, in gemoede, deze hoorders geen ongelijk geven. Waarom toch, zeiden wij meermalen bij onszelven, niet beter bepaald, wat men door geschiedkundige Godgeleerdheid te verstaan hebbe? Waarom de Godsdienstleer, welke alleen uit de H.S. gehaald moet worden, verward met de Godgeleerdheid? Waarom de verschillende vakken, welke men in onze dagen tot de Godgeleerdheid brengt, niet duidelijk en uitdrukkelijk vooraf opgegeven? Wilde de Heer royaards bij alle de vakken der Godgeleerdheid eene geschiedkundige behandeling aanprijzen, zoo als wij toch vermoeden, dat hij gewild heeft, waarom dan die duistere benaming op den titel geplaatst, en in de redevoering gedurig herhaald? - In eene noot op bl. 33-36 heeft de redenaar die benaming, als reeds overlang gebezigd, zóó zoeken te handhaven, alsof bovengemelde klagten hem ter oore gekomen waren; maar in die zelfde noot bekent hij, dat die uitdrukking door alle de oudere Godgeleerden niet op dezelfde wijze is opgenomen, en dat hij de vrijheid had, om dezelve in dien ruimen zin op te vatten, welken hij in zijne redevoering daaraan gegeven heeft. Goed! Maar dat had hij dan reeds in het begin van de redevoering zelve moeten zeggen, en bepaald zijne meening aan zijne hoorders opgeven. - Het doet ons leed, geene gunstiger aankondiging van deze gedrukte redevoering, in derzelver geheel beschouwd, te kunnen geven. Wilden wij in bijzonderheden treden, en onze eigene gedachten ontwikkelen, wij zouden, voorze-

[p. 391]

ker, veel te breedvoerig worden. Doch voor den opmerkzamen en onpartijdigen lezer hebben wij genoeg gezegd.