Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

De gemoedsgesteldheid van David, onder zijne verschillende lotgevallen, uit zijne Psalmen opgemaakt, en den Christenen tot stichting voorgesteld, in Leerredenen, door H. van Heyningen, Predikant te

[p. 317]

Rijswijk. IIIde en laatste Deel. Te 's Gravenhage, bij S. de Visser. 1826. In gr. 8vo. 436 bl. f 3-50.

Wij gaven te zijner tijd van de vorige deelen dezer nuttige Leerredenen een slechts kort verslag, en vinden nu ook geene reden, om ten aanzien van het toen tot lof gezegde veel toe of af te doen. Het spreekt van zelf, dat de Leeraar de juiste omstandigheid, waarbij deze of gene Psalm David uit het hart is gevloeid, slechts gissen kan, en dat men die gissing juist niet altijd even gegrond zal vinden. Wij houden alle de Leerredenen voor nuttig en stichtelijk, en wenschten wel, dat er nergens slechter gepredikt werd; maar daarom houden wij iedere derzelven voor geen meesterstuk. Dit deel heeft er veertien. Ps. CI, LX, XXX:6^a., LI:18, 19, XXXII, CXLIII, XXV:21^b, XIII, XXXIX, LXXI:14^a, LXI, III, XXXVII:25^a. CIII:22^b. Juist slaan wij die over ps. XIII daar op, welke: over de oorzaken van Davids radeloosheid in het laatst zijns levens, tot opschrift heeft. Wij willen van deze het beloop opgeven, om 's mans predikwijze eenigermate te doen kennen. De Leeraar zoekt waarschijnlijk te maken, dat de Psalm tot den tijd van David's vlugt voor Absalon behoort. Het eerste deel heldert het lied op, waaruit blijkt, dat de gedachte aan God thans David's geest niet als voorheen opbeuren kon; dat deze radeloosheid nu in zijnen toestand te nadeeliger was; dat hij evenwel nog zijne toevlugt tot God neemt, en hij door de overtuiging, dat de handhaving zijner zaak door de eer van God zelf gevorderd werd, zijn in diepe moedeloosheid aangevangen lied nog op den toon des vertrouwens eindigen kon. In een tweede deel wordt nu zijn gedrag in het geval, waarin hij voorondersteld wordt dit lied gemaakt te hebben, met deze zijne gemoedsgesteldheid vergeleken; hiertoe wordt dan gebragt: zijne overijlde vlugt uit Jeruzalem (die van heyningen afkeurt), zijne behandeling van Mefibozeth, zijn gedrag omtrent Absalon en bij diens dood, zijne behandeling van

[p. 318]

Simei, waarover hij op zijn doodbed berouw had, het stellen van Amasa in de plaats van Joab. Het derde stuk gaat de oorzaken na van deze radeloosheid. Zij waren: het suffende van den ouderdom, de smart, die het vermogen van zijnen geest krenkte, en eindelijk het gevoel van eigene schuld. Het vierde deel is de toepassing: 1) Daden, waarbij verstandig overleg gevorderd wordt, stelle men niet tot den ouderdom uit; dit wordt vooral ten opzigte der bekeering aangedrongen. 2) Men ontga David's smarten, door het geven van eene goede opvoeding aan zijne kinderen, - en wachte zich 3) van het misdrijf, als van de bron aller menschelijke ellende.

Men wane niet (deze opmerking deelen wij mede) dat bij David alleen de misdaad die gevolgen had, omdat hij zoo naauwgezet van geweten was. ‘Ziet in Achitofel, wat het einde is der verstandige boosheid. Die man had zijn geweten verkracht, en nogtans werd zijn raad eene Godspraak geacht, en zekerlijk de raad, dien hij aan Absalon gaf, om het vertrouwen des volks op te wekken, was zoo slim als boos; maar naauwelijks vindt hij tegenstand, en wordt eenmaal zijn raad verworpen, of hij verliest ganschelijk den moed, en zijne radeloosheid drijft hem tot zelfmoord: dat was de vrucht van de verkrachting zijns gewetens.’

Wij erkennen, de Leerredenen zijn stichtelijk en goed, hoe zeer het zamenstellen van de zoodanige juist geene groote inspanning of moeite kost, en wij tot de uitgave van alle soortgelijke juist geene noodzake zien. Wij wenschen den Eerw. van heyningen met deze zijne volbragte taak geluk, en den Lezer zegen!