Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

[p. 224]

Proeve eener vrije behandeling van den Heidelbergschen Catechismus in den geest van het gezuiverd Christendom, overeenkomstig het beginsel der Kerkhervorming. Door J. van der Linden, V.S. Christenleeraar bij de Hervormden te Kantens. IIIde Stuk. Te Groningen, bij W. van Boekeren. 1826. In gr. 8vo. 200 Bl. f 1-50.

Dit stukje bevat de 23ste en de tien volgende afdeelingen. Wij blijven ook nu bij ons vroeger gevoelen, en moeten het oordeel en de rondborstigheid van den kundigen man wederom regt doen, die nergens de achting kwetst, aan dit eerwaardig overblijfsel uit den tijd der hervorming verschuldigd, maar ook overal zelf ziet en denkt, en nergens den grondregel van het protestantisme uit het oog verliest. Het moge al waar zijn, hetgeen men zegt, dat de tijden overal voorbij zijn, in welke men zich slaafs aan den Catechismus bond, en deszelfs leeringen en spreekwijzen nagenoeg aan die van Gods heilig woord gelijk stelde, maar dat men thans den Catechismus in menig opzigt zelfs wel durft tegenspreken en verbeteren; wij vonden echter nergens zoo veel openhartigheid en duidelijkheid te dezen, gepaard met zoo veel gematigdheid en bescheidenheid. In stede van den vroegeren lof te herhalen, deelen wij eene kieine schets hier mede van de 23 en 24ste afdeelingen, welke, onzes inziens, nog al een teeder punt behandelen. - Na te hebben aangemerkt, dat, nadat de invloed van het geloof bij ieder artikel behandeld is, het wel eenigzins vreemd schijnt, naar de algemeene strekking van dat geloof nu nogmaals te vragen, maar dat het Bijbelsen begrip van de regtvaardiging des zondaars uit genade door het geloof toen de groote twistappel was, en alzoo de behoefte van den tijd de behandeling daarvan dringend vorderde, waarvoor nergens geschiktere plaats was dan hier, wordt I. het Bijbelsch begrip van de leer der

[p. 225]

regtvaardiging opgespoord. Van der linden houdt de woorden: regtvaardig voor God te zijn, of door Hem geregtvaardigd te worden, vooral regtvaardigmaken, ongepast. Gunst bewijzen, genade betoonen is, volgens hem, bij Paulus de beteekenis; liefde en welwillendheid omtrent schuldige en onwaardige menschen. Het sluit dus meer in dan vergeving der zonden en het uitzigt op de eeuwige gelukzaligheid; - II. wordt aangewezen, hoe de grond van die weldaad eenig en alleen in Gods ongehoudene goedheid of genade ligt, middelende de verlossing van J.C., en geenszins in eenige onze verdienste gezocht moet worden. Aan Gods kant is zij even onverpligt, als aan den kant der menschen onverdiend. Het beginsel van liefde of genade ligt reeds in de kracht van het woord regtvaardiging. Genade wordt daarom tegen schuld of verpligting overgesteld. Wordt in denzelfden adem van de verlossing door J.C. gesproken, het is omdat Jezus die genade voor ons verzekerd en bevestigd heeft, en dus als middeloorzaak beschouwd kan worden. De verklaring van het Evangelie (Rom. VIII: 1) geeft ons oneindig meer, dan de averegtsche voorstelling, welke zich met toerekening van vreemde verdiensten vleit, en die niet kan nalaten het grafvan zedelijkheid en deugd te worden. God blijft intusschen altijd de eerste, enz.; - III. handelt van de eigenlijke gesteldheid des geloofs, en van de verhouding, waarin het tot onze regtvaardiging staat. Bij den Catechismus is de tegenstelling niet tusschen geloof en goede werken; maar hij geeft te kennen, dat het geloof hier voorkomt in tegenstelling en ter onderscheiding van de werken van Mozes' wet, waarop de Jood vertrouwde. (Wilde dit de Catechismus inderdaad, en niets anders?) Het geloof van den echten stempel heeft zijn vertroostend, maar ook heiligend en reinigend vermogen. Men kan het niet als iets verdienstelijks bij God in rekening brengen, zoodat Hij ons, op grond van hetzelve, geregtigheid en het eeuwige leven schenken moet. Dat wij op ons geloof genade en zaligheid verwerven, is in den geest van het Evangelie; maar dat wij

[p. 226]

die als verdiend loon van God mogen eischen, is ongerijmdheid. Als middel, waardoor wij Gods gunst aannemen en verkrijgen, staat het tot onze regtvaardiging in verhouding, is met de hoogste wijsheid van God tot dat einde bestemd. De Catechismus noemt dat geloof met nadruk opregt, omdat het het zaad van zelfverbetering en de kiem van goede werken in zich sluit, enz. Bij de 24ste afdeeling geeft I. den oorspronkelijken en naderhand verlegden staat van het geschil, dat aanleiding gaf tot den ongelukkigen twist over de goede werken; II. toont aan, dat, welken goeden of kwaden zin men ook aan dezelve geven mag, zij, in allen gevalle, geen grond van onze regtvaardiging bij God zijn; en in III. wordt op de bedenkingen van vraag 63 en 64 geantwoord. Wij achten het onnoodig, den Eerw. Redenaar hier bij de ontwikkeling te volgen. De lezer voelt, dunkt ons, genoegzaam den geest dezer leerredenen, en kan zich de vraag beantwoorden, of hij in het algemeen zoo over den Catechismus hoort prediken? en tevens, of de lezing dezer proeve hem niet nog wel hier of daar eenig nut en eenig licht aanbrengen zou? - Wij danken onzen bekwamen Medebroeder, en wenschen hem vele vruchten van zijnen arbeid, die niet ijdel zijn zal.