Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

Maleische Spraakkunst, door W. Marsden in 1812 te Londen gedrukt, en uit het Engelsch vertaald door C.P.J. Elout. Te Haarlem, bij J. Enschedé en Zonen. 1824. In 4to. XV, XCV en 344 bl. (Ook met een' Franschen titel.) f 10-:
Maleisch, Nederduitsch en Fransch Woordenboek, door C.P.J. Elout, naar het Maleisch en Engelsch Woordenboek van W. Marsden. Bij dezelfden. 1825. In 4to. XXI en 604 bl. (Ook met een' Franschen titel.) f 14-:
Nederduitsch en Maleisch Woordenboek, gevolgd van een Fransch en Maleisch Woordenboek, door C.P.J. Elout, naar het Engelsch en Maleisch Woordenboek van W. Marsden. Bij dezelfden. 1826. In 4to. 432 bl. (Ook met een' Franschen titel.)

Wij hebben de aankondiging der Maleische Spraakkunst met voordacht verschoven, tot dat de Heer elout, door deze uitgave zijner beide Woordenboeken, de taak, die hij zich had voorgesteld, zou voltooid, en ons daardoor in staat gesteld hebben, zijnen geheelen arbeid in één oogpunt zamen te vatten. Thans wenschen wij den Vertaler en het publiek, dat, uit hoofde van ambtsbetrekking als anderzins, in de Maleische taal belang stelt en dezelve niet kan ontberen, opregtelijk geluk met het einde van eenen arbeid, die aan den Nederlander, onbekend met het Engelsch, of ongenegen om zich het ongelijk duurder oorspronkelijke aan te schaffen, de beste gelegenheid opent tot aanleering eener taal, welke in onze Oostindische koloniën het voornaamste middel van gemeenschap is tusschen Europeanen en inboorlingen. Wij bewonderen inderdaad het geduld en de naauwkeurigheid van den Heer elout, die een werk van zoo grooten omvang, en uit den aard zoo lastig en vervelend, met den grootsten ijver en volharding ondernomen en voltooid heeft. Treden wij in eenige bijzonderheden.

In eene welgeschrevene Fransch-Nederduitsche Voorrede, aan het hoofd zijner Spraakkunst geplaatst, geeft de Vertaler de redenen op, die hem bewogen hebben, om de taalkundige werken van den Heer marsden voor zijne landgenooten in de beide talen, die in ons Vaderland gebruikelijk zijn, verkrijgbaar te maken. Wij gelooven met hem, dat deze dubbele vertaling allernoodzakelijkst was, niet zoo zeer om in de

[p. 218]

behoefte der Zuidnederlanders te voorzien, als omdat het Fransch algemeen verspreid is, en het werk van den Heer elout dusdoende voor geheel Europa bruikbaar en belangrijk wordt. Alleen zouden wij gaarne gezien hebben, dat men de beide overzettingen gescheiden, en daardoor den Franschen of Hollandschen lezer eene aanzienlijke verhooging der kosten bespaard had. Naar ons inzien zou dit billijker geweest zijn, en tevens den aftrek dezer werken zeer bevorderd hebben. Dan zou ieder buitenlander, al verstond hij ook Engelsch, zich veel liever van de Fransche overzetting bediend hebben: nu is het verschil in prijs niet groot genoeg, en hij verkiest het oorspronkelijke. En wat de Nederlanders betreft, die meerendeels de landtaal verstaan, zullen deze niet door den minderen prijs der Maleische Spraakkunst van den Heer angelbeek en des Woordenboeks van den Heer roorda van eysinga worden uitgelokt? Voor dezelfde kosten had, bij de scheiding van Fransch en Nederduitsch, eene aanmerkelijke en doorloopende verbetering in het Woordenboek van den Heer marsden kunnen gemaakt worden, die zeer in het voordeel en tot gemak der lezers zijn zou. Marsden heeft, namelijk, het vrij aanmerkelijk getal woorden en phrasen, bij elk artikel door hem ten voorbeelde aangevoerd, altijd met onze letters doen drukken. Wij gelooven, dat zijn werk aanmerkelijk zou gewonnen hebben, wanneer dit met Arabische letters geschied ware. De leerling zou dan spoediger en gemakkelijker gezien hebben, welke woorden hij had op te zoeken, om de aangehaalde phrasen te kunnen analyseren. De Heer elout houde ons deze aanmerking ten goede. Hij heeft den last en de onzekerheid, die hieruit ontstaat, voor den Nederlandschen lezer zoo veel mogelijk trachten uit den weg te ruimen, door (gelijk marsden voor de Engelschen had gedaan) in Woordenboek en Spraakkunst beide een Maleisch alphabet te plaatsen, waarin de Maleische klanken met die onzer taal naauwkeurig worden vergeleken; terwijl alle met gewone letteren gedrukte voorbeelden zeer zorgvuldig naar dien maatstaf veranderd zijn. De vertaling, zoo Fransche als Nederduitsche, laat in juistheid en duidelijkheid niets te wenschen over, en kan daar, waar de aard der zaak zulks toelaat, zoo als bij voorb. in de lezenswaardige inleiding van den Heer marsden op zijne Spraakkunst, op den lof van netheid en bevalligheid aanspraak maken. Het is ons uit de vergelijking van een aantal woorden en uitdrukkingen gebleken, dat de Schrijver zich niet vergenoegd heeft met het oorspronkelijke eenvoudig weder te geven, maar ook menigen misslag daarin verbeterd heeft. Vooral heeft dit plaats gehad met de namen van sommige dieren en planten, wier ware beteekenis door den Hoogleeraar reinwardt aan den Vertaler is medegedeeld. Gelijk het werk zelf van de bekwaamheid en ijver des Heeren elout getuigt, zoo levert de uitmuntende uitvoering een blijk van de lofwaardige zucht der Heeren enschedé tot

[p. 219]

verbetering der in onze noordelijke provinciën zoo diep vervallene drukkunst. Mogt hun voorbeeld door alle Drukkers, gelijk dat van den Heer Majoor elout door alle Officieren, die dikwerf van hunnen ledigen tijd een zoo nietig gebruik maken, om 't zeerst worden nagevolgd; en mogt de verdienstelijke krijgsman, door het herstel van den vrede op Java, weldra worden in staat gesteld, om met zijne medearbeiders, de Heeren lenting, koek en angelbeek, de laatste hand te leggen aan de uitgave van zomerdijk's heerlijk Woordenboek der Maleische taal, dat ons door den Heer elout in het Voorberigt zijner Spraakkunst beloofd wordt.