Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

Bijbel voor de Jeugd. Door J.H. van dbr Palm. XVIde Stuk. Te Leyden, bij D. du Mortier en Zoon. 1826. In kl. 8vo. 240 Bl. f 1-20.

In dit stuk begint de bevallige Schrijver zijne Bijbelsche Tafereelen met de geschiedenis der vier laatste Koningen van Juda, en eindigt dezelve met de geschiedenis van Es-

[p. 51]

ther. Onder het lezen werden wij meer dan eens door zijnen betooverenden stijl weggesleept, en verwonderden ons over de uitstekende begaafdheden van den man, die zoo bijzonder berekend is, om de Bijbelgeschiedenissen regt smakelijk voor de jeugd te maken, en die hierdoor voorzeker zeer veel nut sticht. Dan, te midden van onze opgetogenheid, kwamen ons, tegen wil en dank, verscheidene aanmerkingen voor den geest, welke wij, bij nadere bedenking, meer en meer gegrond vonden, en waarvan wij sommige der voornaamste aan onzen lezer, onpartijdig, zullen voordragen.

Vooreerst, dan, hadden wij wel gewenscht, dat de Heer van der palm, bij de beschouwing van den ondergang van Juda's rijk, iets gezegd had over de natuurlijke oorzaken, die, onder Gods wijs bestuur, dit rijk langer hebben doen bestaan, dan het rijk van Israël, en die het eerstgemelde eindelijk ook deden vallen. Wij hadden dezen onzen wensch, op de bescheidenste wijze, te kennen gegeven in de recensie van het vorige stuk. Mogelijk, echter, was het onderhavige reeds afgewerkt en ter perse gelegd. Het doet ons, althans, leed, dat wij in geen van beide de stukken onzen wensch bevredigd hebben gezien.

Even min hebben wij, in de tweede plaats, iets in dit stuk gevonden, betreffende de merkwaardige verandering in het gemoedsbestaan der Joden omtrent hunnen Godsdienst. Het is, immers, bekend, dat de Joden, vóór de Babylonische ballingschap, zich steeds geneigd betoonden tot de afgoderij, en naderhand, over het geheel genomen, meer en meer afkeerig daarvan geworden zijn; welke verandering zoo zeer had verdiend, in haren aard en oorzaken, in een' Bijbel voor de Jeugd ontvouwd te worden, dat wij ons verwonderd hebben, dit belangrijk onderwerp niet aangeroerd te vinden.

Ten derde heeft het ons bevreemd, weinig over Daniël te zien opgeteekend. Waarom, zeiden wij aan onszelven, bij het aandachtig overpeinzen van hetgeen wij lazen bl. 65 tot 72, waarom is het geschiedkundig gedeelte van

[p. 52]

Daniël's boek zoo vlugtig, zoo oppervlakkig verhaald, daar de geschiedenis van Esther zeer uitvoerig in twee Hoofdstukken behandeld wordt? Al wat uit de geschiedenis van eerstgemelden ons bekend is, had niet minder verdiend in het ware daglicht gesteld te worden. En had dit, in onze dagen, niet zóó behooren verhandeld te worden, dat de eer des Bijbels bij de jeugd, op eene verstandige wijze, en met een gepast gebruik van de hulpmiddelen, welke ons land daartoe aanbiedt, gehandhaafd wierd? Trouwens, de geschiedenis van Daniël staat in het allernaauwste verband met den Godsdienst, hetgeen men juist van die van Esther niet beweren kan, en tot leerzame gevolgtrekkingen levert de eerste ruim zoo veel stof op als de laatste. Ja zelfs, om de jeugdige aandacht te boeijen, zou het vernuft van van der palm de schilderachtigste tafereelen gemakkelijk hebben aan de hand gegeven; tafereelen, zoo als er geene andere in de Bijbelsche geschiedenissen gevonden worden.

Eindelijk hebben wij hier en daar eenige onnaauwkeurigheden ontmoet, welke wij gaarne vermeden hadden gezien. Zoo vonden wij, onder anderen, bl. 120, gewag gemaakt van het midden van den winter, wanneer de, dus genoemde, vroege regen menigmaal met volle stroomen werd uitgestort. Dit is niet juist. De vroege regen viel, in Palestina, met het begin van het vochtige jaargetij, en de spade regen tegen deszelfs einde. Tusschen deze beide voornaamste regentijden was het steeds regenachtig, en in het midden van dit jaarlijksch tijdperk doorgaans zeer koud, zoodat men het midden, maar geenszins het begin van dat tijdperk, met den naam van winter kon benoemen; en Ezra X:9, waarop gezien wordt, wordt gesproken van de negende maand, die in het midden van het vochtig jaarfaizoen inviel, terwijl de vroege regen ruim twee maanden vroeger plaats had. - Van eenen anderen aard is hetgeen wij bl. bl. 182 vonden opgeteekend, dat in een geschrift, 't welk een spiegel der Voorzienigheid heeten mag, de naam van God, zelfs niet eene enkele maal, gelezen wordt. Dit is volkomen

[p. 53]

waar, doch door den vervaardiger der uitvoerige tafereelen, waarvan de trekken en kleuren uit het boek Esther genomen zijn, niet genoeg in het oog gehouden. Dat hij zijnen jeugdige lezers de verwonderlijke leiding der Voorzienigheid in de bijzonderheden dezer geschiedenis heeft doen opmerken, vinden wij goed, nuttig, prijzenswaardig; maar wij kunnen in geenen deele goedkeuren, dat Mordechai en Esther, waar zij, overeenkomstig het gewijd geschiedverhaal, handelende en sprekende worden ingevoerd, zeer godsdienstig denken en redeneren. Dat zij dit gedaan zullen hebben, gelooven wij; ook zouden wij het zeer natuurlijk vinden, dat men, deze geschiedenis dichterlijk behandelende, hun dergelijke godsdienstige gedachten en gevoelens toeschreef; dan, daar wij de Bijbelsche tafereelen van van der palm niet wel als dichterlijk beschouwen kunnen, hinderde het ons eenigzins, die godsdienstige gedachten en gevoelens zóó te zien voorgedragen, alsof dezelve hun inderdaad in den mond gelegd waren, daar er echter geen zweem van in het boek Esther gevonden wordt, en de Hoogleeraar niets van de redenen meldt, waarom hij van de letter van het geschiedkundig verhaal is afgeweken. Men zie vooral bl. 208 en 209. - Zou de eene of andere jeugdige lezer, de tafereelen en de geschiedenis van Esther met elkander vergelijkende, niet welligt op het vermoeden komen, dat de eerste met een bijzonder oogmerk opgesmukt zijn?

Ten slotte merkt de Heer van der palm op, dat zijn Bijbel voor de Jeugd, tot dusverre, een geheel uitmaakt; en belooft, dat hij, mogelijk, de voortzetting daarvan op zich nemen zal, dewijl het hem daartoe niet aan aanmoediging ontbreekt; wanneer het eerstvolgende stuk de geschiedenis der Joden tot op de geboorte van den Zaligmaker, het zij geheel, het zij gedeeltelijk, zal behelzen. Wij wenschen, dat hij, deze niet gemakkelijke taak op zich nemende, dezelve met zijne gewone bevalligheid, en tevens met de noodige juistheid, volvoeren moge!