Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

Herman van Giessen en zijne Lotgenooten, of de Gevolgen des Oorlogs en der Staatsomwentelingen. Door den Schrijver van den Ring van Gyges wedergevonden. II Deelen. Met Platen. In 's Gravenhage, bij de Wed. J. Allart. 1825. In gr. 8vo. 735 Bl. f 7-50.

In de voorrede verdedigt zich de met lof bekende Schrijver tegen de beoordeeling, die vooral ook zijn laatst uitgegeven werk: De Egyptische Tooverstaf, bij den Recensent ook der Recensenten gevonden heeft; en, hoezeer wij ons met dit geschil niet inlaten, komt ons de verdediging even gegrond als bescheiden voor. Wij bepalen ons tot het voor ons liggend werk, hetwelk leerzame bijdragen ter bevordering van menschen- en wereldkennis belooft, en het voorkomen heeft van op werkelijk gebeurde daadzaken gegrond te zijn.

De brave van Giessen werd, schoon een geboren Hollander, met toestemming van zijne ouders, door eenen oom, in een naburig land opgenomen, kreeg eene voortreffelijke opvoeding, huwde gelukkig, en verkreeg eenen aanzienlijken post. Toen echter napoleon zijnen Broeder tot Koning van Westfalen had opgedrongen, geraakte de waardige man in verdenking en tegenspoed, en werd op een zeer gering pensioen gesteld. Hij had aan de opvoeding zijner kinderen, alwat hij opleggen kon, te koste gelegd; nu was hij nagenoeg arm, maar verdroeg met de zijnen het ongeluk als een held en een Christen. Hij zette zich, niet ver van Cleef, op het platte land neder; men bezuinigde alles; hij bearbeidde met eigene handen boomgaard en tuin. Zijnen kinderen viel de vermindering in den beginne zwaar; maar de liefde in het gezin gaf rijkelijke vergoeding. Met eene fatsoenlijke familie in den omtrek; die mede niet in gunstige omstandigheden was, kwam

[p. 41]

men in vertrouwelijken omgang; en de oudste dochter, Leonore, werd spoedig de beminde van Ferdinand von Altenkirchen. Deze jongeling kreeg gelegenheid, en besloot, de verbetering van zijne fortuin in de Oost te beproeven; en Karel van Giessen werd door ouderliefde gedrongen, zijnen vriend te vergezellen. Toen eene poging ten behoeve van den jongeling, door nog eenige overgeblevene vrienden in de residentie, vruchteloos afliep, gaven de ouders, hoewel ongaarne, hunne toestemming. De kosten voor zijne uitrusting waren een drukkend bezwaar; bij rijke bloedverwanten zocht de moeder vergeefs hulp; maar de Voorzienigheid hielp. En dit ondervond de verarmde, maar gelukkige familie nog bij meer dan ééne gelegenheid. Het ontbrak de schoone dochter van den Heer van Giessen aan geen aanzoek; wij slaan die minnarijen maar over. Mathilda, de jongste, werd laag behandeld, en dit veroorzaakte den waardige ouders groote zorg en kommer. Ook de ongelukken van eenen anderen aard hielden niet op; het pensioen werd eindelijk geheel ingetrokken. Een soortgelijk lot trof ook eenen Heer van Hengel, mede een aanzienlijk ambtenaar, die wel zes kinderen had, en zich zoo goed niet in het ongeluk schikken kon, als zijn vriend. Hij zette zich mede in dien omtrek neêr; en van Giessen werd zijn trooster, zijn raadsman, en hielp hem, waar hij kon. Maar de landärbeid viel den Heere van Hengel onmogelijk; de vrienden bedachten daarom eene andere toevlugt; hoofd en pen zou hen helpen. Zij gingen te zamen op reis, om vertaalwerk en eenen drukker te zoeken. Groot waren de teleurstellingen, die wij, met andere, deels grappige, deels ook aandoenlijke, episoden, voorbijgaan. Eindelijk vonden zij te Dusseldorp eenen achtingwaardigen man, die zich nog aan den Heer van Giessen verpligt achtte; deze gaf hun, op de edelmoedigste wijze, werk naar hunne keuze, en zelfs een aanzienlijk voorschot; zoo werden de omstandigheden dragelijk. Bij afwisseling had men nu eens eenigen voorspoed, dan wederom de drukkendste zorgen. Mathilda deed aan een rijk en waardig koopman te Nijmegen een gelukkig huwelijk. Beide de Oostindische reizigers maakten fortuin. Karel huwde eene heminnelijke, schatrijke weduwe, en Leonore werd voor haar wachten op Ferdinand von Altenkirchen mede door het gewenschte huwelijk beloond. Na den tweeden val van napoleon veranderde alles van gedaante; de Heer van Giessen en zijn vriend werden in hunne aanzienlijke posten hersteld, en, als weldoeners en vaders van het land, juichend ingehaald.

[p. 42]

Dit zijn slechts de hoofdtrekken van het zeer onderhoudend en belangrijk verhaal, dat over het geheel, en door vele belangrijke voorvallen, aandoenlijk en treffend is. Dan, dit is de voornaamste verdienste van het werk niet: van Giessen heeft in tegen- en voorspoed het wel volgehouden karakter van den verstandigen, deugdzamen man; zijn vriend, die hem ter zijde staat, is, hoewel in vele opzigten minder dan hij, evenwel zeer achtingwaardig; ook de beide waardige vrouwen en hare lieve dochters verschillen,en dit alles veraangenaamt de lezing op eene zeer leerzame wijze. Voor 't overige is geheel het werk in den bekenden goeden smaak van den geachten Schrijver, die ook hier een man blijkt te zijn van geene gewone kunde, en die in het invlechten van gepaste opmerkingen, en in het teekenen van karakters en huisselijke tooneelen, waarlijk een meester is. Zoodanige geschriften moeten den smaak verbeteren. Met zulke Schrijvers, die al het vermakelijke van Roman en liefdesgeschiedenis met leerzaam onderrigt en wijze lessen van Christelijke dengden op zoodanig eene wijze weten te vereenigen, wenschen wij onzer natie geluk. Hunne schriften worden gelezen, wanneer menige Roman zijnen roem reeds lang heeft overleefd, ja geheelenal vergeten is.