Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

Vlugtige woorden over Nederlandsche Taalzuivering en Taalverrijking, inzonderheid ook met opzigt tot hetgene de nieuwe Wetboeken daartoe kunnen en zullen bijdragen. Door Mr. B.H. Lulofs, Hoogleeraar voor het vak der Nederlandsche Letterkunde en Welsprekendheid aan 's Rijks Hoogeschool te Groningen, Lid van verschillende Letterkundige Genootschappen te Amsterdam, Rotterdam, Leyden, Utrecht, Antwerpen, Gent, Brugge, enz.

Wy geledeerde Comparanten, riepenze, protestéren voor ons en onze legitime geprocréëerde descendenten, ja estiméren ons gevilipendeert en provocéren contra zulk eene sanguinolente sententie; omnes, die aen ons dependeren, zullen voor ons de rato cavéren, sub expresse renuntiatie van de beneficien excussionis, divisionis et ordinis; item onze Vrouwen, autentica si qua mulier; daerom gaet u niet verabuséren, om onze liberteyt te confisquéren. - ‘Ik verstaeje niet, zey de D .... I, jy zou Duits spreken, zoo waerje lui mit eeren.’
Oud-Nederlandsch Kluchtspel.

Te Groningen, bij J. Oomkens. 1826. In gr. 8vo. 43 Bl. f :-50.

Men proeft in dit boeksken den Heer lulofs, met zijne eigenaardigheden; men proeft er den Professor, en wel den Professor in de Nederduitsche Taal en Welsprekendheid, in, die niet nalaat het belang van zijn vak en leerstoel te doen gevoelen; maar men ziet er ook den kundigen, bekwamen man, die uit den overvloed zijner kennis en bespiegeling menige belangrijke gedachte daarheen werpt. Het voorname doel schijnt wel te wezen, om naar vermogen mede te werken, dat, bij onze nieuwe wetgeving, voor de oude, uitheemsche wet- en regtsgeleerde termen, nieuwe (schoon deels reeds gebezigde) echt Nederlandsche woorden in de plaats komen. Wij verlangen dit met hem - doch met gema-

[p. 605]

tigdheid; want, gelijk hijzelf met voorbeelden toont, niet alle uitheemsche woorden zijn ongeschikt om het volkomen burgerregt bij ons te verkrijgen, en niet alle nieuwgesmede zullen als kinderen van het echte bed erkend, en anders dan met weêrzin in handel en wandel toegelaten worden.

Het werkje leest voor het overige aangenaam. En vindt er de kundige ook niet veel nieuws, en hier en daar wel iets te berispen, (de Professor is ons b.v. veel te zacht omtrent de onkundige vertalers, die zoo maar rijp en groen - neen, meestal enkel groen, groene mofferij, in de vaderlandsche letterkunde binnen voeren) de meeste lezers zullen er genoeg aantreffen, dat hun onbekend, verrassend, en, wij hopen, nuttig zal zijn, tot eene behoorlijke, schoon niet te overdrevene, waardering onzer schoone moedertaal.

Wanneer de Heer lulofs het verschil van karakter en denkwijze, het meer diepe of oppervlakkige in het bijzonder, van Duitscher, Franschman en tusschen beiden geplaatsten Nederlander, uit de taal en hare meerdere of mindere oorspronkelijkheid, van elk dezer volken, als bron, afleidt, dan gaat hij misschien te ver, en zouden wij, over het geheel genomen, de zaak liever omkeeren, de taal bloot als kenbron, het karakter als den grond, waaruit deze opwelt, beschouwen; schoon het verlies van de eigene taal ligt met omstandigheden in verband kan hebben gestaan, die dezen grond dusdanig hielpen vormen. Deze aanmerking drong zich eenigzins bij ons op, en hierbij zullen wij het ook laten. De ijverige Hoogleeraar zie vele vrucht van zijnen arbeid!