Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

[p. 553]

Toegift.
Proeve van een' berijmden Domper-katechismus, in vragen en antwoorden, tusschen meester en leerling.

Één is uw Meester, namelijk christus. matth. XXIII:8.

meester.

 

Gij, in de Christenkerk en Christenmaatschappij

 

Zoo liefderijk verpleegd, zoo hartlijk opgenomen;

 

Dat u geen dankbaarheids gevloekte afgoderij

 

(Want daarvoor hield ik steeds de erkentlijkheid) doe schromen!

 

De rust heerscht in dien staat, die u beschermde als Jood,

 

De vrede in deze kerk, waarin gij pas kwaamt kijken:

 

Wel! breng er d' ouden twist; verslaaf; verketter; stoot

 

Die rust, dien vrede neêr: doe u mijn leerling blijken!

 

Hoe noemt ge thans die kerk en deze maatschappij?

leerling.

 

Broeinesten van de gruwzaamste Ongodisterij.⁽¹⁾

meester.

 

Voortreflijk! Juist den toon gevat. Zoo mag ik 't hooren!...

 

Hoe kwam de toestand van den Godsdienst u te voren?

(1) Mr. i. da costa, Bezwaren tegen den Geest der Eeuw, 1823. Zie den gang der eerste afdeeling, Godsdienst getiteld.

[p. 554]

leerling.

 

't Is de eerdienst van de Rede, aanbidding van den trots

 

En dierelijke drift, geplaatst op 't altaar Gods;⁽²⁾

 

En de ouderwetsche leer, gestaafd door Dords Synode,

 

Is bij het God- en Geestloos dier lang uit de mode.⁽³⁾

 

Och of er tegenstand verrees, die 't oude licht

 

Weêr opstak met geweld! Want ergren is hier pligt.⁽⁴⁾

 

De naam van Christendom is thans zelfs onverdraaglijk;⁽⁵⁾

 

Een Schelling, Fichte, Kant, niet Jezus leer, behaaglijk:⁽⁶⁾

 

In 't kort, ik schaam mij over de Eeuw, waarin ik leef,⁽⁷⁾

 

En bid, dat de oude twist ons de oude leer hergeev'!⁽⁸⁾

meester.

 

't Gaat wel, mijn zoon! gij overtreft zelfs mijn verwachting.

 

Vervolg! Hoe staat het met de Zeedlijkheidsbetrachting?

leerling.

 

Och, meester, dat is erg! Ze is glad en gaaf daarheen.

 

De drukpers, met geweld als vrij verklaard,⁽⁹⁾ moet zweeten

 

Van Lafontaine's tuig.⁽¹⁰⁾ Men ziet het algemeen,

 

Totaal verduiveld, zich baldadigheên vermeten

 

Op 's heeren straat;⁽¹¹⁾ de kerken schandelijk ontwijd;⁽¹²⁾

 

En 't volk, geheel verbeest, wedijvren, als om strijd,

 

Wat stad op 't grootst getal van bastaards wel mag roemen!⁽¹³⁾

meester.

 

'k Herken mijn' leerling in dit Christelijk verdoemen....

 

En wat gelooft gij op het stuk van Menschlijkheid,

 

Thans, met Verdraagzaamheid, bij ons ten troon geleid?

leerling.

 

Een klank, een tooverwoord, dat heilge deugden huichelt;⁽¹⁴⁾

 

Een leus, waarmeê de wolf het weerloos schaap beguichelt!⁽¹⁵⁾

(2) Bl. 2.

(3) Bl. 8.

(4) Bl. 6, noot.

(5) Bl. 10.

(6) Bl. 10.

(7) Bl. 11.

(8) Bl. 6, 7, noot.

(9) Bl. 14.

(10) Bl. 13.

(11) Bl. 15.

(12) Bl. 15.

(13) Bl. 15.

(14) Bl. 18.

(15) Bl. 18.

[p. 555]

 

Verdraagzaamheid is van den Boozen;⁽¹⁶⁾ dat is klaar:

 

Want niemand denkt als wij. De kerk is in gevaar.

 

't Is schorremorrie, dat Verdraagzaamheid durft preken,⁽¹⁷⁾

 

De taal in 't woord verkracht; dat woord een Duivelsteeken.⁽¹⁸⁾

 

En Menschlijkheid? Slechts grootspraak, ijdelheid, niets meer,⁽¹⁹⁾

 

Daar helsche gruwlen,⁽²⁰⁾ onbeschroomd, in alle rangen,

 

Zich voordoen aan ons oog. Zie Spanjes Vorst (zoo teêr,

 

Zoo trouw van aard) gehoond, gemarteld, als gevangen!⁽²¹⁾

 

En dan die hersenfchim,⁽²²⁾ voor Negers te ijvren - foei!

 

Men wil hun vrijheid, en - God schiep hen voor de boei;

 

Bewerktuigt hen,⁽²³⁾ om zich door ons te laten martlen.

 

't Is zondig medelij': 't zijn slaven; laat hen spartlen!

 

Gij treedt in 's Hemels regt;⁽²⁴⁾ de Blanke is Negerheer;

 

Gods orde wilde 't zoo.⁽²⁵⁾. Bemin hen dan niet meer,

 

Dan Hij - zelf hen bemint.⁽²⁶⁾ En ook, 't zijn immers kindren

 

Van d' ouden Cham: gij kunt, gij moogt den vloek niet hindren,

 

Die op hen rust.⁽²⁷⁾ Daarbij, zij hebben 't niet zoo kwaad;

 

Zij zijn zoo veilig en welvarend⁽²⁸⁾ in hunn' staat,

 

Dat men 't benijden zou. - Al uw weldadigheden,

 

Uw stichtingen, met zoo veel schats bewaard tot heden,

 

Zijn kindren van een' trots, die zich vergoden wil.⁽²⁹⁾

meester.

 

Zeer wel! Voor zulk betoog zwijgt elk eerbiedig stil.-

 

Wij hebben dan een' blik in 's naasten hart verkregen,

 

Zijn feilen erg verzwaard, zijn deugden fijn verzwegen;

 

Welnu! op de eigen wijs onze Eeuw den krans ontrukt,

 

Die thans de schoone Kunst op haren schedel drukt!

leerling.

 

Wat schoone Kunst! daaraan is in 't geheel geen denken.

 

Het moog' den hoogmoed dezer Eeuwe nog zoo krenken;⁽³⁰⁾

(16) Bl. 20.

(17) Bl. 23.

(18) Bl. 23.

(19) Bl. 24.

(20) Bl. 24.

(21) Bl. 24.

(22) Bl. 27.

(23) Bl. 29.

(24) Bl. 28.

(25) Bl. 28.

(26) Bl. 28.

(27) Bl. 28.

(28) Bl. 28.

(29) Bl. 26.

(30) Bl. 31.

[p. 556]

 

Men stichte er tempels voor, en hemele ze op,⁽³¹⁾ geen nood,

 

De schoone kunsten zijn gelijk een pier zoo dood.

 

De Geest van God alom verbannen, uitgesloten,⁽³²⁾

 

Is alles koud als ijs: in ons is hij gevloten;

 

En, stond aan ons de keur, de kerken bleven staan,

 

Maar schouwburg, Opera, 't zou all' in puin vergaan!

meester.

 

Dat's kort en bondig. Laat uw ijver niet verslappen,

 

Maar meld mij nu den stand van onze Wetenschappen.

leerling.

 

Al één pot nat! Het oude is 't ware toch alleen;

 

Het nieuwe is oud, schoon nieuw voor 't waanziek algemeen,⁽³³⁾

 

Naar ligchaam en naar geest verzwakt en gansch verdorven.⁽³⁴⁾

 

Wat hebben die Journals des Modes niet verkorven,

 

Die Almanakken van Luilekkerland, vereerd

 

Als meesterstukken⁽³⁵⁾ door geleerd en ongeleerd!-

 

Neen, praat er mij niet van! Hoewel nog jong in jaren,

 

Kan ik, als ware ik grijs en in elk vak ervaren,

 

U zeggen, dat, sinds vijftig jaren, wij in all',

 

Wat goeden smaak en zeedlijkheid betreft, verval,

 

Bederf, verpesting, en schier anders niets, aanschouwen,⁽³⁶⁾

 

En, dierlijker dan 't dier,⁽³⁷⁾ in 't huwlijk onze vrouwen

 

Niet eeren zoo 't behoort,⁽³⁸⁾ Buffon zelfs lezen,⁽³⁹⁾ en -

 

In 't kort, de afvallige Eeuw⁽⁴⁰⁾ is die, waarin ik ben!

meester.

 

'k Herleef in u! Gij zult, (o, laat mij u omarmen!)

 

Ook na mijn' dood, u mijner kranke leer ontfermen.

(31) Bl. 31.

(32) Bl. 33.

(33) Bl. 37.

(34) Bl. 38.

(35) Bl. 38.

(36) Bl. 38.

(37) Bl. 38.

(38) Bl. 39.

(39) Bl. 39.

(40) Bl. 39.