Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

[p. 585]

Boekbeschouwing.

Bijbel voor de Jeugd. Door J.H. van der Palm. XIIde Stuk. Te Leyden, bij D. du Mortier en Zoon. 1822. In kl. 8vo. 192 Bl. f 1-4-:

Voor dit stukje gaat, even als voor het 11de, een zeer kort berigt, waarin reden wordt gegeven, waarom achter de geschiedenis van Salomo de geschiedenis van de scheuring des rijks onder Rehabeam gevoegd is. Nu is het een natuurlijk aanhangsel op de geschiedenis van het geheele rijk onder eenen Koning. Men had het ook als eene natuurlijke inleiding kunnen behandelen op de geschiedenis der twee afzonderlijke rijken. Dan, daar de Schrijver korter kon zijn in de behandeling der geheele geschiedenis van Salomo, zou dit stukje, zonder het gemelde aanhangsel, aan de voorgaande stukjes minder geevenredigd geweest zijn.

Dit stukje, dan, gaat van het slot van Davids leven tot op de scheuring des rijks na den dood van Salomo. Wij vonden het zeer gepast, dat, eer Davids laatste levensdagen en uiteinde behandeld werden, deze beroemde Koning als Regent werd beschouwd, en een algemeen overzigt gegeven van zijne verschillende zeer merkwaardige inrigtingen en beschikkingen. Dit geschiedt dus in de twee eerste Hoofdstukken. Het eerste derzelven gaat over Davids beschikkingen omtrent het krijgswezen, en in deszelfs opschrift, zoo wel als bovenaan ieder der bladzijden en in den bladwijzer, staat 1 Sam. XXIII en 1 Chron. XXVII, in plaats van 2 Sam. XXIII en 1 Chron. XI. - Onder het aandachtig lezen van het onderhavige stukje zijn ons over dat gedeelte de meeste aanmerkingen voor den geest gekomen, waarvan wij eenige der voornaamste kortelijk zullen opgeven.

Wat dan het opmerkelijk voorval betreft, te vinden

[p. 586]

2 Sam. XXIII:14-17 en 1 Chron. XI:16-19, zoo als het op bl. 3 wordt opgegeven: hier zien wij David voor zijne geboortestad Bethlehem, welke door de Filistijnen bezet was, met zijne heldhaftige manschap gelegerd, en zijne begeerte openbarende naar water uit een' put van die stad. Dit nu wordt, niet onaanneemelijk, verklaard, als geliet zich David alzoo, om de onverschrokkenheid zijner manschappen door een waagstuk op de proef te stellen, en den gemeenen vijand, door de bewijzen hunner onverwonnen dapperheid, schrik en eerbied in te boezemen. Misschien, echter, is het eenvoudiger, om met sommige Uitleggers te denken, dat David niet zoo zeer zijne begeerte te kennen wilde geven om thans water uit dien put te drinken, als wel om zijne geboorteplaats van de Filistijnen bevrijd te zien, zoodat hij, even als in zijne vroege jeugd, weder vrij, en zoo dikwerf het hem gelustte, zijnen dorst met het water van dien geliefden put kon lesschen. Welke wensch door zijne makkers niet in zijnen zin opgevat zijnde, kan men daaruit op de natuurlijkste wijze verklaren, waarom David het water niet drinken wilde, hetwelk zij met levensgevaar hadden gaan halen.

Veel minder, intusschen, heeft ons bevallen de wijze, waarop de Heer van der palm terstond daarop spreekt van eene soort van Ridderorde, of militaire orde van verdiensten, met eene soort van Grootmeester aan het hoofd, door David ingesteld. Duister is de vermelding eener eervolle onderscheiding van Davids helden, 2 Sam. XXIII en 1 Chron. XI. Dan, het vindingrijk vernuft van eenen van der palm alleen kon er eene Ridderorde van maken. Er staat niets van eene instelling door David zelven vermeld. Het is, naar alle waarschijnlijkheid, niets anders, dan eene lofrijke opgave en onderlinge vergelijking der voornaamste stoutmoedige krijgshelden van David, door zijne tijdgenooten gemaakt en door de gewijde Schrijvers geboekt. De Grootmeester dier Ridderorde heeft zijne aanstelling slechts aan eene verkeerde lezing te danken; en het is meer dan waarschijnlijk, dat 2 Sam. XXIII:8 de

[p. 587]

naam van eenen man staat, die uit 1 Chron. XI:11 moet verbeterd worden, zoodat, in plaats van het door van der palm tamelijk vrij vertaalde, die op den eer estoel zat, Tachkemoni, hetgeen dan den Grootmeester der Ridderorde zal moeten aanduiden, men behoore te lezen, Jasobam, de zoon van Hachmoni. Zeer vernuftig is al hetgeen hier in den Bijbel voor de Jeugd en in de aanmerkingen op de nieuwe uitgave des Bijbels wordt voorgedragen; maar het is al te nieuwerwetsch, en komt in geenen deele met den aard der oude tijden en der Hebreërs overeen. Voor het overige vinden wij geene zwarigheid, om eene lezing in de oudere boeken van Samuel uit de jongere der Chroniken te verbeteren. Bij het opmaken dezer laatsten waren er nog bronnen voorhanden, die van de boeken van Samuël en die der Koningen verschilden, en in het afschrijven van eigene namen zijn zeer dikwijls fouten begaan.

Eindelijk komt het ons bedenkelijk voor, of de Krethi en Plethi wel vreemde krijgslieden waren. Wij neigen meer om te denken, dat David, die zoo veel hart voor zijne natie had, en van zulk eene edele en goedaardige inborst was, zijne lijftrawanten liever uit zijn eigen volk, dan uit vreemdelingen zal genomen hebben; en van der palm zelf schijnt er eenigzins aan getwijfeld te hebben, volgens eene noot onderaan bl. 10.

Ofschoon wij nu in de opgeteekende bijzonderheden, en in eenige weinige andere, niet met den Heer van der palm instemmen, hebben wij echter dit stukje met niet minder genoegen gelezen dan de voorgaande, en wij zouden veel meer te zeggen hebben, indien wij alle die plaatsen konden aanvoeren, waarin wij hetzelve met volkomene goedkeuring, ja met bewondering gelezen hebben. Zoo hebben wij b.v. met uitstekend welgevallen gezien, hoe waardig David verdedigd en van alle schijn van wraakzucht gezuiverd wordt, daar hij, bij het naderen van zijn einde, zijnen opvolger Salomo aanbeval, om toch bijzondere acht te slaan op Joab en op Simeï, die hij

[p. 588]

beide in het leven gespaard had, schoon zij den dood aan hem dubbel verdiend hadden, bl. 43-48.

Bijzonder heeft ons bevallen de geheele voordragt van Salomo's geschiedenis. Alles, daartoe betrekkelijk, is keurig en in eene gemakkelijke orde voorgedragen. Overheerlijk schoon is de beschrijving van Jchova's verschijning aan Salomo in eenen droom, bl. 52-54, zoo wel als van de inwijding des Tempels, bl. 108-117, en van het zoogenoemde eerste regt van Salomo, bl. 66-70. Over het geheel genomen, heeft de kundige en bevallige Schrijver, in zijne korte beschrijving van Salomo's leven, verdiensten, inrigtingen, alsmede over zijn laakbaar gedrag in zijnen ouderdom, veel meer bijgedragen tot het regte verstand van dat alles, dan men uit vele en geleerde Commentariën zou kunnen bijeenbrengen.

In het laatste Hoofdstuk, waarin de scheuring des rijks uit het ware oogpunt beschouwd en in een juist daglicht geplaatst wordt, heeft op bl. 182 onze opmerking getrokken eene soort van politieke leering, bij gelegenheid van de gegronde klagten over de lasten des volks: ‘Dat er in dit beklag ook veel overdrevens plaats had, is niet minder waarschijnlijk; of men zou de taal eener misnoegde en opgeruide menigte niet moeten kennen, en onnoozel genoeg zijn, om voor goede munt aan te nemen, wat men met veel ophef op den voorgrond zet, als men staat naar verandering van zaken. Maar al was nu al het misnoegen billijk geweest, en al had men van het drukkende der lasten niet te breed opgegeven, was het dan verstandig, was het eerlijk en deugdzaam, was het waarlijk volkslievend gchandeld, de ophessing dier bezwaren aldus te eischen, en daarvoor burgerlijke verdeeldheid, scheuring en omwenteling te maken? Neen voorzeker! want zoo kiest men, helaas! het grootere kwaad voor het geringere.’